Osoby świadczące usługi prywatnego nauczania często nie zdają sobie sprawy, że również w ich przypadku zastosowanie znajdą przepisy ustawy VAT. Pomimo tego faktu większość z nich podatku nie zapłaci, ponieważ skorzysta ze zwolnienia przewidzianego w ustawie. Warto przyjrzeć się bliżej regulacjom odnoszącym się do zwolnienia.
Usługi prywatnego nauczania w VAT
Dziwić może już sam fakt, że prywatne nauczanie podlega pod regulacje ustawy o podatku od towarów i usług. Jeżeli jednak przeanalizuje się odpowiednie przepisy, okazuje się, że prywatne nauczanie jest objęte ustawą VAT.
Podatek VAT dotyczy podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Przy czym ustawa wprowadza tutaj swoją własną definicję. Jak można przeczytać w art. 15 ust. 2 ustawy VAT, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Nie ulega wątpliwości, że prywatne nauczanie stanowi usługę. Skoro zatem nauczyciela można zakwalifikować jako usługodawcę, wykonuje on działalność gospodarczą, która podlega zapisom przewidzianym w ustawie VAT.
Na marginesie warto dodać, że wedle art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy VAT
„prywatne nauczanie nie będzie uznawane za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, jeżeli jest świadczone w oparciu o umowę zlecenie i jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich”.
Zwolnienie z VAT
Choć jak już wskazano, prywatne nauczanie podlega pod przepisy ustawy VAT, to jednak nie zawsze powstanie obowiązek zapłaty podatku. Istnieje bowiem możliwość skorzystania ze zwolnienia podatkowego.
Chodzi o art. 43 ust. 1 pkt 27 ww. ustawy, wedle którego zwalnia się od podatku usługi prywatnego nauczania na poziomie przedszkolnym, podstawowym, ponadpodstawowym i wyższym świadczone przez nauczycieli.
Przedstawione zwolnienie ma charakter podmiotowo-przedmiotowy, co oznacza, że aby możliwe było jego zastosowanie, usługa musi być świadczona przez określony podmiot i w określonym zakresie. Mówiąc inaczej, warunkiem zastosowania jest spełnienie łącznie dwóch przesłanek:
- przesłanki o charakterze podmiotowym, odnoszącej się do usługodawcy, który musi być nauczycielem;
- przesłanki o charakterze przedmiotowym, dotyczącej rodzaju świadczonych usług, tj. usług prywatnego nauczania na odpowiednim poziomie edukacji.
Przesłanka podmiotowa
Aby zastosować zwolnienie, usługa prywatnego nauczania musi być świadczona przez nauczyciela. W ustawie VAT nie odnajdziemy definicji nauczyciela, dlatego też należy sięgnąć do językowego znaczenia tego pojęcia. Wykładnia językowa ma bowiem pierwszeństwo.
Zgodnie ze słownikiem języka polskiego przez nauczyciela należy rozumieć:
- osobę trudniącą się uczeniem kogoś;
- czynnik kształtujący czyjąś świadomość, regulujący czyjeś postępowanie.
Nauczyciel jest zatem osobą, która przekazuje wiedzę i swoje umiejętności uczniom. Co istotne, ani ustawa VAT, ani też znaczenie językowe nie wymagają, aby nauczyciel był kimś, kto posiada odpowiedni dyplom ukończenia studiów czy też aby był zatrudniony w placówce oświatowej. Istotny jest tutaj aspekt funkcjonalny, tzn. pełnienie roli nauczyciela, a nie to, czy ma ona formalne przygotowanie bądź wykształcenie pedagogiczne albo czy jest pracownikiem oświaty.
Przykład 1.
Absolwent wydziału matematyki świadczy usługi prywatnego nauczania w swoim domu. Nie jest zatrudniony w szkole ani nie posiada wykształcenia pedagogicznego. Należy go jednak uznać za nauczyciela w rozumieniu art. 43 ust. 1 pkt 27 ustawy VAT, ponieważ przekazuje wiedzę uczniom.
Dla prywatnego nauczania pozostaje bez znaczenia, czy usługa jest świadczona na rzecz pojedynczego ucznia czy też większej grupy słuchaczy. Sprawą kluczową jest, aby nauczyciel udzielał lekcji samodzielnie i w bezpośredniej relacji z uczniem. Prywatne nauczanie jest wykluczone w sytuacji, gdy nauczyciele świadczący usługi nauczania są zatrudnieni przez inny podmiot. Nie łączy ich wtedy bezpośrednia relacja umowna z uczniami, lecz z podmiotem zatrudniającym.
Przykład 2.
Absolwent wydziału matematyki świadczy usługi nauczania w swoim domu. Swoją pracę wykonuje w oparciu o umowę łączącą go z firmą zewnętrzną, która kieruje do niego uczniów pod kątem zapotrzebowania na poprawę wiedzy matematycznej u konkretnej osoby. W tym przypadku zwolnienie z art. 43 ust. 1 pkt 27 ustawy VAT nie znajdzie zastosowania, ponieważ nie mamy do czynienia z prywatnym nauczaniem w bezpośredniej relacji z uczniem.
Przesłanka przedmiotowa
Drugi element zwolnienia odnosi się do przesłanki przedmiotowej. Chodzi tu zatem o rodzaj świadczonych usług. W myśl przepisów ustawy prywatne nauczanie musi odbywać się na poziomie przedszkolnym, podstawowym, ponadpodstawowym i wyższym.
W konsekwencji przedmiotem usługi nauczania musi być materiał dydaktyczny zgodny z programem oświaty przewidzianym dla przedszkoli, szkół oraz uczelni wyższych. Jeżeli konkretny przedmiot nauczania został wymieniony w przepisach odnoszących się do programu nauczania w placówkach oświatowych, przesłanka przedmiotowa jest spełniona.
Przykład 3.
Zawodnik drużyny pływackiej świadczy usługi nauki pływania. Swoją działalność wykonuje samodzielnie i na własny rachunek. Jego uczniami są dzieci ze szkół podstawowych. Nie ma on żadnego wykształcenia pedagogicznego, jak również nie ukończył AWF-u. Mimo to jest on nauczycielem w rozumieniu ustawy VAT. Ponadto zajęcia sportowe (w tym pływanie) są wymienione w przepisach stanowiących o programie nauczania w szkołach. W związku z tym spełnione są obie przesłanki, co oznacza, że zawodnik może skorzystać ze zwolnienia opisanego w art. 43 ust. 1 pkt 27 ustawy VAT.
Na zakończenie trzeba podkreślić, że choć usługi prywatnego nauczania mogą być całkowicie i niezależnie od obrotu zwolnione z podatku VAT, istotna pozostaje wiedza na temat warunków, które muszą być spełnione w celu zastosowania art. 43 ust. 1 pkt 27 ustawy VAT. Tylko łączne zrealizowanie przesłanki o charakterze podmiotowym oraz przedmiotowym daje prawo do zwolnienia z VAT.
