Zwolnienie podmiotowe z VAT - czy możliwe dla polskiego oddziału czeskiej firmy?

Przedsiębiorcy z Czech dość często otwierają w Polsce tzw. oddział. Tworzenie nowych oddziałów ma na celu wejście na rynek polski. Podatnicy zarejestrowani w Czechach jako podatnicy VAT czynni zastanawiają się, czy w początkowym okresie działalności w naszym kraju mogą korzystać z ulgi, którą jest zwolnienie podmiotowe z VAT. Przeczytaj i sprawdź!

Zwolnienie podmiotowe z VAT

Jak wynika z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2017 r. poz. 1221 z późn. zm.) – zwanej dalej „ustawą o VAT” – zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku. Na podstawie art. 113 ust. 4 ustawy o VAT, podatnicy, o których mowa w ust. 1 i 9, mogą zrezygnować ze zwolnienia określonego w ust. 1 i 9 pod warunkiem pisemnego zawiadomienia o tym zamiarze naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca, w którym rezygnują ze zwolnienia, a w przypadku podatników rozpoczynających w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności określonych w art. 5, którzy chcą zrezygnować ze zwolnienia od pierwszej wykonanej czynności – przed dniem wykonania tej czynności.

Jak stanowi art. 113 ust. 5 ustawy o VAT, jeżeli wartość sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie ust. 1 przekroczy kwotę, o której mowa w ust. 1, zwolnienie podmiotowe z VAT traci moc, począwszy od czynności, którą przekroczono tę kwotę.

Zgodnie z art. 113 ust. 10 ustawy o VAT, jeżeli faktyczna wartość sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie ust. 9, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej, przekroczy w trakcie roku podatkowego kwotę określoną w ust. 1, zwolnienie traci moc począwszy od czynności, którą przekroczono tę kwotę.

W myśl art. 113 ust. 11 ustawy o VAT, podatnik, który utracił prawo do zwolnienia sprzedaży od podatku lub zrezygnował z tego zwolnienia, może, nie wcześniej niż po upływie roku, licząc od końca roku, w którym utracił prawo do zwolnienia lub zrezygnował z tego zwolnienia, ponownie skorzystać ze zwolnienia określonego w ust. 1.

Z kolei przepis art. 113 ust. 13 ustawy o VAT stanowi, że zwolnień, o których mowa w ust. 1 i 9, nie stosuje się do podatników:

1. dokonujących dostaw:

1. towarów wymienionych w załączniku nr 12 do ustawy,

2. towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowy z wyjątkiem:

• energii elektrycznej (PKWiU 35.11.10.0),

• wyrobów tytoniowych,

• samochodów osobowych, innych niż wymienione w lit. e, zaliczanych przez podatnika, na podstawie przepisów o podatku dochodowym, do środków trwałych podlegających amortyzacji,

3. budynków, budowli lub ich części, w przypadkach, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10 lit. a i b,

4. terenów budowlanych,

5. nowych środków transportu;

2. świadczących usługi:

1. prawnicze,

2. w zakresie doradztwa, z wyjątkiem doradztwa rolniczego związanego z uprawą i hodowlą roślin oraz chowem i hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego,

3. jubilerskie;

3. nieposiadających siedziby działalności gospodarczej na terytorium kraju.

Podatnik z Czech – zwolnienie podmiotowe z VAT

W celu zobrazowania problemu będącego tematem niniejszego artykułu posłużymy się przykładem

Przykład 1.

Czynny podatnik VAT z Czech handlujący artykułami spożywczymi chce założyć w Polsce oddział. W pierwszym roku działalności planowane obroty ze sprzedaży mają wynieść około 150 000 zł. Podatnik nie będzie dokonywał sprzedaży wyrobów akcyzowych. Zdaniem przedsiębiorcy z Czech ma on prawo do zwolnienia podmiotowego z podatku od towarów i usług na terenie Polski.

Na wstępie trzeba podkreślić, że oddział zagranicznego przedsiębiorcy nie stanowi odrębnego podatnika podatku od towarów i usług, w sytuacji, gdy przedsiębiorstwo zagraniczne rejestruje swój oddział w Polsce nie dokonuje bowiem rejestracji odrębnego podatnika, lecz rejestracji własnego przedsiębiorstwa. W związku z tym, mimo że na terytorium kraju funkcjonuje oddział przedsiębiorcy zagranicznego, to podatnikiem podatku od towarów i usług pozostaje przedsiębiorca zagraniczny prowadzący działalność za pośrednictwem utworzonego w tym celu oddziału. Czyli w naszym przypadku podatnikiem będzie zagraniczny przedsiębiorca. W świetle powyższych przepisów, jak i przedstawionego stanu faktycznego podatnik z Czech nie będzie mógł skorzystać z ulgi, którą jest zwolnienie podmiotowe z VAT. Zgodnie z art. 113 ust. 13 pkt 3 zwolnień, o których mowa w ust. 1 i 9, nie stosuje się do podatników nieposiadających siedziby działalności gospodarczej na terytorium kraju.

Powyższe potwierdza wyrok NSA z 28 lutego 2018 r., sygn. akt I FSK 751/16:

(...) w zaskarżonym wyroku WSA trafnie odniósł pojęcie siedziby działalności gospodarczej osoby fizycznej do miejsca, z którego osoba ta kieruje taką działalnością (zarządza prowadzonym przedsiębiorstwem), posiłkując się przy tym wymienionym wyżej Rozporządzeniem Wykonawczym Rady (UE) nr 282/2011. W stanie faktycznym opisanym we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej nie ulega wątpliwości, że miejscem tym jest miejsce zamieszkania wnioskodawcy, które znajduje się poza terytorium Polski. Tym samym do takiego podatnika nie można było zastosować zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 1 u.p.t.u.

Naczelny Sąd Administracyjny nie podziela stanowiska skarżącego, że dokonana w zaskarżonym wyroku wykładnia art. 113 ust. 13 pkt 3 u.p.t.u. miała charakter rozszerzający. W przypadku, gdy ustawodawca zastosował w przepisie, stanowiącym implementację prawa unijnego (wspólnotowego) pojęcie, które nie zostało zdefiniowane ustawowo, wykładnia takiego pojęcia musi uwzględniać kontekst unijny i cel danej regulacji, który w rozpatrywanym przypadku znalazł rozwinięcie w powołanym przez WSA wyroku ETS w sprawie C - 97/09. Wbrew twierdzeniom zawartym w skardze kasacyjnej określenie "siedziba działalności gospodarczej" może być także odniesione do działalności gospodarczej osoby fizycznej i jak prawidłowo wykazał to Sąd administracyjny pierwszej instancji utożsamione z miejscem zamieszkania takiej osoby. W tak rozbudowanym i wielowątkowym, a także wielokrotnie zmienianym akcie normatywnym jaki stanowi u.p.t.u. przy dokonywaniu wykładni przepisów niespójności terminologiczne w przepisach regulujących różne instytucje prawne nie mogą przesądzać o treści norm prawnych.