Wielu podatników prowadzących działalność gospodarczą korzysta ze zwolnienia podmiotowego od podatku VAT ze względu na limit sprzedaży. Można jednak spotkać się z nietypowymi przypadkami, gdy osoba fizyczna prowadzi własną działalność gospodarczą i jednocześnie jest wspólnikiem spółki cywilnej. Jak w takim przypadku należy obliczać limit zwolnienia z VAT? Odpowiedź w niniejszym artykule.
Spółka cywilna i jednoosobowa działalność gospodarcza
W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na specyfikę spółki cywilnej. Jak podaje art. 860 Kodeksu cywilnego (dalej jako kc), przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów. Umowa spółki powinna być stwierdzona pismem.
Spółka cywilna jest zatem rodzajem umowy. To powoduje, że w obrocie gospodarczym podmiotem prawa są wspólnicy spółki, a nie sama spółka. Nie ma prawnych przeszkód, aby wspólnik spółki cywilnej prowadził swoją odrębną działalność gospodarczą. Przy czym, z uwagi na szczególną konstrukcję spółki cywilnej, oznacza to sytuację, w której jedna osoba jest podmiotem gospodarczym w zakresie własnej działalności gospodarczej i jednocześnie jest podmiotem gospodarczym jako wspólnik spółki cywilnej.
Z takim przypadkiem mamy do czynienia na gruncie podatku dochodowego, gdzie podatnikiem nie jest spółka cywilna, lecz poszczególni wspólnicy, którzy rozliczają podatek proporcjonalnie do posiadanego udziału.
Limit zwolnienia z VAT
Wykonywanie czynności opodatkowanych w ramach działalności gospodarczej generalnie podlega pod podatek VAT. Ustawa VAT wskazuje jednak na możliwość skorzystania ze zwolnienia podmiotowego.
Zgodnie bowiem z art. 113 ust. 1 ustawy zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.
Pojawia się zatem pytanie, w jaki sposób obliczać powyższy limit zwolnienia z VAT w przypadku osoby prowadzącej równolegle działalność gospodarczą oraz będącą wspólnikiem spółki cywilnej. Czy prawidłowym działaniem jest sumowanie obrotów ze sprzedaży w obu formach działalności?
W celu udzielenia poprawnej odpowiedzi na tak postawione pytanie należy zauważyć, że przepis stanowiący o zwolnieniu wskazuje, że limit zwolnienia z VAT odnosi się do podatnika. W związku z tym trzeba wyjaśnić, w jaki sposób ustawa VAT rozumie pojęcie podatnika.
W myśl art. 15 ust. 1 ustawy VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Treść powyższego przepisu wskazuje, że podatnikiem są zarówno osoby fizyczne, jak i jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej. Z uwagi na specyficzną konstrukcję spółka cywilna jest kwalifikowana właśnie jako jednostka organizacyjna niemającą osobowości prawnej. Przepis nie wymienia w kategorii podatników wspólników spółki cywilnej. Inaczej zatem niż na gruncie podatku PIT, podatnikiem podatku od towarów i usług jest spółka cywilna, a nie jej wspólnicy.
Spółka cywilna i wspólnik jako odrębni podatnicy VAT
Na podstawie powyższych ustaleń można zatem postawić tezę, że zarówno osoba fizyczna prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą, jak i spółka cywilna, w której ta osoba jest wspólnikiem, działają jako odrębni podatnicy w rozumieniu art. 15 ust. 1 ww. ustawy.
Oba te podmioty, dokonując czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, są odrębnymi podatnikami wykonującymi sprzedaż we własnym zakresie, co powoduje, że odrębnie należy traktować sprzedaż wykonywaną przez osobę fizyczną oraz sprzedaż w ramach spółki cywilnej. Nie jest zatem prawidłowym działaniem sumowanie wielkości sprzedaży wykonywanej przez podatnika w jednoosobowej działalności gospodarczej ze sprzedażą przypadającą proporcjonalnie na tę osobę jako wspólnika spółki cywilnej.
Przykład 1.
Osoba fizyczna prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, w ramach której w poprzednim roku osiągnęła sprzedaż w kwocie 150 000 zł. Dodatkowo ta sama osoba jest wspólnikiem czteroosobowej spółki cywilnej. Sprzedaż spółki cywilnej plasowała się na poziomie 400 000 zł. Skoro osoba fizyczna oraz spółka cywilna to dwaj odrębni podatnicy, sprzedaży JDG (150 000 zł) oraz kwoty sprzedaży przypadającej na wspólnika spółki cywilnej (100 000 zł) nie należy do siebie dodawać.
Limit zwolnienia z VAT - sposób obliczania
Powyższe założenie przekłada się również na sposób obliczania limitu zwolnienia podmiotowego od podatku VAT. Jak już zaznaczono, zwolnieniem objęta jest sprzedaż dokonywana przez podatnika. Limit zwolnienia odnosi się zatem do sprzedaży realizowanej przez danego podatnika. Przekroczenie ww. limitu zwolnienia skutkuje utratą prawa do tego zwolnienia. Zwolnienie traci moc w momencie powstania obowiązku podatkowego z tytułu dostawy towarów i usług, począwszy od czynności, którą przekroczono limit.
W konsekwencji do kwoty 200 000 zł dla jednoosobowej działalności gospodarczej wlicza się wyłącznie sprzedaż dokonywaną w ramach tej działalności. Będzie tak niezależnie od faktu, że ta sama osoba jest wspólnikiem spółki cywilnej prowadzącej równolegle działalność gospodarczą. Wartość sprzedaży w ramach indywidualnej działalności pozostaje bez związku z wartością sprzedaży spółki cywilnej. Wynika to z faktu, że oba podmioty są odrębnymi i samodzielnymi podatnikami podatku VAT. Prawo do zwolnienia będzie przysługiwało do momentu przekroczenia przez osobę fizyczną prowadzącą własną działalność gospodarczą limitu określonego w art. 113 ust. 1 ustawy VAT.
Przykład 2.
Podatnik prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, w ramach której osiągnął w poprzednim roku sprzedaż na poziomie 120 000 zł. Dodatkowo podatnik jest wspólnikiem spółki cywilnej, która w poprzednim roku uzyskała sprzedaż o wartości 190 000 zł. Zarówno osoba fizyczna, jak i spółka cywilna mogą korzystać ze zwolnienia podmiotowego od podatku VAT.
Przykład 3.
Podatnik prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, w ramach której osiągnął w poprzednim roku sprzedaż na poziomie 250 000 zł. Dodatkowo podatnik jest wspólnikiem spółki cywilnej, która w poprzednim roku uzyskała sprzedaż o wartości 190 000 zł. W tej sytuacji osoba fizyczna musi zarejestrować się jako czynny podatnik VAT. Natomiast spółka cywilna nadal może korzystać ze zwolnienia podmiotowego.
Jak zatem widać na podstawie analizowanego przypadku, w tego typu działaniach mogą występować różne konfiguracje. W każdym układzie limit zwolnienia należy jednak obliczać osobno dla jednoosobowej działalności, a osobno dla spółki cywilnej.
