Coraz większą popularnością cieszą się samochody elektryczne, które mogą być wykorzystywane w przedsiębiorstwie również jako środki trwałe. Takie wykorzystywanie wiąże się z ponoszeniem wydatków na nabycie oraz eksploatację pojazdu. Wydatki na zakup i eksploatację samochodu elektrycznego, w jaki sposób powinna wyglądać ewidencja księgowa? Wyjaśniamy w artykule.
Wydatki na zakup i eksploatację samochodu elektrycznego - samochód elektryczny jako środek trwały
Zarówno na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych, jak i na mocy przepisów ustawy o rachunkowości samochód – w tym elektryczny – może stanowić środek trwały.
Przechodząc na grunt ustawy o rachunkowości, warto wskazać na treść art. 3 ust. 1 pkt 15 ustawy, gdzie czytamy, że mówiąc o środkach trwałych, rozumie się przez to, z zastrzeżeniem pkt 17, rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki. Zalicza się do nich w szczególności:
- nieruchomości – w tym grunty, prawo użytkowania wieczystego gruntu, budowle i budynki, a także będące odrębną własnością lokale, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego;
- maszyny, urządzenia, środki transportu i inne rzeczy;
- ulepszenia w obcych środkach trwałych;
- inwentarz żywy.
W myśl art. 32 tejże ustawy odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych od środka trwałego dokonuje się drogą systematycznego, planowego rozłożenia jego wartości początkowej na ustalony okres amortyzacji.
Rozpoczęcie amortyzacji następuje nie wcześniej niż po przyjęciu środka trwałego do używania, a jej zakończenie – nie później niż z chwilą zrównania wartości odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych z wartością początkową środka trwałego lub przeznaczenia go do likwidacji, sprzedaży lub stwierdzenia jego niedoboru, z ewentualnym uwzględnieniem przewidywanej przy likwidacji ceny sprzedaży netto pozostałości środka trwałego.
Przy ustalaniu okresu amortyzacji i rocznej stawki amortyzacyjnej uwzględnia się okres ekonomicznej użyteczności środka trwałego, na którego określenie wpływają w szczególności:
- liczba zmian, na których pracuje środek trwały;
- tempo postępu techniczno-ekonomicznego;
- wydajność środka trwałego mierzona liczbą godzin jego pracy lub liczbą wytworzonych produktów, lub innym właściwym miernikiem;
- prawne lub inne ograniczenia czasu używania środka trwałego;
- przewidywana przy likwidacji cena sprzedaży netto istotnej pozostałości środka trwałego.
W przypadku przepisów ustawy o CIT odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych dokonuje się, począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym ten środek lub wartość wprowadzono do ewidencji (art. 16h ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT).
Dodatkowo w przypadku amortyzacji podatkowej należy mieć na względzie ograniczenie określone w art. 16 ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT, gdzie czytamy, że nie uważa się za koszt uzyskania przychodów odpisów z tytułu zużycia samochodu osobowego, dokonywanych według zasad określonych w art. 16a-16m, w części ustalonej od wartości samochodu przewyższającej kwotę:
- 225 000 zł – w przypadku samochodu osobowego będącego pojazdem elektrycznym w rozumieniu art. 2 pkt 12 ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych oraz w przypadku samochodu osobowego będącego pojazdem napędzanym wodorem w rozumieniu art. 2 pkt 15 tej ustawy;
- 150 000 zł – w przypadku pozostałych samochodów osobowych.
Z uwagi na wartość początkową w ustawie o rachunkowości brakuje powyższego ograniczenia dotyczącego limitowania wysokości odpisów amortyzacyjnych.
W tym zakresie amortyzacja bilansowa ma miejsce od wartości początkowej środka trwałego. Jak wynika z treści art. 28 ustawy o rachunkowości, w przypadku nabycia środka trwałego jego wartością początkową jest cena nabycia.
Cena nabycia to cena zakupu składnika aktywów, obejmująca kwotę należną sprzedającemu, bez podlegających odliczeniu podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, a w przypadku importu powiększona o obciążenia o charakterze publicznoprawnym oraz powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika aktywów do stanu zdatnego do używania lub wprowadzenia do obrotu, łącznie z kosztami transportu, jak też załadunku, wyładunku, składowania lub wprowadzenia do obrotu, a obniżona o rabaty, opusty, inne podobne zmniejszenia i odzyski.
Jeżeli nie jest możliwe ustalenie ceny nabycia składnika aktywów, a w szczególności przyjętego nieodpłatnie, w tym w drodze darowizny, jego wyceny dokonuje się według ceny sprzedaży takiego samego lub podobnego przedmiotu.
W księgach rachunkowych odpisy amortyzacyjne od samochodów elektrycznych zalicza się w ciężar kosztów działalności operacyjnej jednostki. Podstawą ich naliczania jest wartość początkowa pojazdu, która figuruje na koncie 01 „Środki trwałe”. Księgowania odpisów można dokonywać zapisem:
- Wn konto 40 „Koszty według rodzajów” (w analityce: Amortyzacja) lub konto zespołu 5,
- Ma konto 07-1 „Odpisy umorzeniowe środków trwałych”.
Z uwagi na to, że amortyzacja samochodu osobowego w części ustalonej od wartości przekraczającej 225 000 zł dla samochodów elektrycznych nie stanowi kosztów uzyskania przychodów, wskazane jest w ewidencji analitycznej do konta 40-0 „Amortyzacja” wyodrębnienie kosztów niestanowiących kosztów uzyskania przychodów dla potrzeb podatku dochodowego.
Wydatki na zakup i eksploatację samochodu elektrycznego - ewidencja wydatków eksploatacyjnych
W sytuacji, gdy samochód elektryczny jest wykorzystywany wyłącznie na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, nie znajduje zastosowania ograniczenie w zaliczaniu wydatków eksploatacyjnych w koszty podatkowe (art. 16 ust. 1 pkt 51 ustawy o CIT). W konsekwencji wydatki na paliwo, zakup płynu do spryskiwaczy, zakup części zamiennych, opon czy też wydatki związane z okresowym badaniem technicznym będą stanowić koszty podatkowe w pełnej wysokości.
Odnośnie do kwestii księgowych wskażmy np., że faktura dokumentująca zakup paliwa będzie księgowana następująco:
- wartość netto faktury wraz z kwotą VAT, która nie podlega odliczeniu:
- Wn konto 30 „Rozliczenie zakupu”;
- kwota VAT podlegająca odliczeniu:
- Wn konto 22-1 „VAT naliczony i jego rozliczenie”;
- wartość brutto faktury:
- Ma konto 21 „Rozrachunki z dostawcami”.
Natomiast faktura za zakup części zamiennych, które są magazynowane, może zostać ujęta w księgach następująco:
- wartość brutto zobowiązania
- Wn konto 30 „Rozliczenie zakupu”,
- Ma konto 21 „Rozrachunki z dostawcami”;
- VAT naliczony w części podlegającej odliczeniu
- Wn konto 22-2 „VAT naliczony i jego rozliczenie”,
- Ma konto 30.
Przyjęcie do magazynu:
- Wn konto 31 „Materiały”,
- Ma konto 30.
Natomiast wydania z magazynu dokonuje się na podstawie dowodu „RW – Rozchód wewnętrzny” i obciąża się koszty księgowaniem:
- Wn konto 40 „Koszty według rodzajów” (w analityce: Zużycie materiałów i energii) lub konto zespołu 5,
- Ma konto 31 „Materiały”.
Reasumując powyższe, należy wskazać, że w księgach rachunkowych amortyzacja bilansowa samochodu elektrycznego stanowiącego środek trwały odbywa się według zasad podstawowych. Natomiast ewentualne różnice wynikające z faktu, że część odpisu ponad wartość 225 000 zł nie stanowi kosztu podatkowego, wykazuje się w części analitycznej.
