Proces tworzenia informacji generowanych w księgach rachunkowych i sprawozdaniach finansowych wiąże się z ekonomicznym pomiarem wartości poszczególnych składników bilansowych i skutków wykorzystania. Jak będzie wyglądać ewidencja, kiedy miejsce ma wycena bilansowa środków pieniężnych na rachunku walutowym?
Wycena bilansowa środków pieniężnych na rachunku walutowym
Zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowości nie rzadziej niż na dzień bilansowy wycenia się wyrażone w walutach obcych składniki aktywów (z wyłączeniem udziałów w jednostkach podporządkowanych wycenianych metodą praw własności) i pasywów – po obowiązującym na ten dzień średnim kursie ogłoszonym dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski. Natomiast, jeżeli aktywa i pasywa są wyrażone w walutach, dla których Narodowy Bank Polski nie ogłasza kursu, to kurs tych walut określa się w relacji do wskazanej przez jednostkę waluty odniesienia, której kurs jest ogłaszany przez Narodowy Bank Polski (art. 30 ust. 3 ustawy o rachunkowości).
Prawo bilansowe zobowiązuje zatem jednostki do wyceny – nie rzadziej niż na dzień bilansowy wyrażonych w walutach obcych środków pieniężnych, a więc w szczególności środków pieniężnych znajdujących się na dzień bilansowy na rachunku walutowym jednostki, po obowiązującym na ten dzień średnim kursie ogłoszonym dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski. Natomiast, jeżeli dzień bilansowy w danym roku podatkowym wypada w sobotę lub w niedzielę, należy przyjąć kurs dla waluty z dnia roboczego poprzedzającego, czyli z piątku.
Różnice kursowe powstałe na dzień wyceny dotyczące aktywów i pasywów wyrażonych w walutach obcych (innych niż inwestycje długoterminowe) odnoszone są odpowiednio w przychody finansowe lub koszty finansowe.
Przykład 1.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, poza transakcjami w walucie krajowej, realizuje transakcje sprzedaży w walucie obcej euro i dokonuje płatności zobowiązań w tej walucie, w związku z czym ma rachunek walutowy w euro. Na dzień bilansowy (31 grudnia 2022 roku) na rachunku walutowym spółki znajduje się 34 000 EUR. Na stan ten składają się następujące wpływy:
- 10 000 EUR po 4,6745 PLN/EUR = 46 745 PLN,
- 18 000 EUR po 4,7758 PLN/EUR = 85 964 PLN,
- 6000 EUR po 4,6942 PLN/EUR = 28 165,20 PLN.
W jaki sposób należy dokonać wyceny bilansowej środków pieniężnych na rachunku walutowym?
Łącznie na rachunku walutowym spółki znajduje się 34 000 EUR o wartości 160 874,20 PLN (46 745 PLN + 85 964 PLN + 28 165,20 PLN) – jest to wartość na dzień zarachowania.
Średni kurs NBP na 30 grudnia 2022 roku (tabela kursów nr 252/A/NBP/2022 z 30 grudnia 2022) wynosi 4,6899 PLN/EUR. Do wyceny bilansowej przyjęto średni kurs NBP na 30 grudnia 2022 roku, ponieważ 31 grudnia 2022 roku wypadał w sobotę.
Wartość na dzień bilansowy obliczamy w następujący sposób: 34 000 EUR × 4,6899 PLN/EUR = 159 456,60 PLN.
Ujemna różnica kursowa wynosi zatem: 160 874,20 PLN − 159 456,60 PLN = 1 417,60 PLN.
Ewidencja w księgach rachunkowych wyceny środków pieniężnych na rachunku walutowym
W celu odpowiedniego zewidencjonowania różnic kursowych w księgach rachunkowych należy sprawdzić, czy są to różnice kursowe dodatnie, czy ujemne. Różnice kursowe powstałe z wyceny środków pieniężnych na rachunku walutowym zalicza się odpowiednio do przychodów lub kosztów finansowych.
„Różnice kursowe dotyczące inwestycji długoterminowych wyrażonych w walutach obcych, powstałe na dzień ich wyceny, rozlicza się w sposób określony w art. 35 ust. 2 i 4. Różnice kursowe, z zastrzeżeniem ust. 5-7, dotyczące pozostałych aktywów i pasywów wyrażonych w walutach obcych, powstałe na dzień ich wyceny oraz przy zapłacie należności i zobowiązań w walutach obcych, jak również sprzedaży walut, zalicza się odpowiednio do przychodów lub kosztów finansowych, a w uzasadnionych przypadkach – do kosztu wytworzenia produktów lub ceny nabycia towarów, a także ceny nabycia lub kosztu wytworzenia środków trwałych, środków trwałych w budowie lub wartości niematerialnych i prawnych”.
Dowodem, na podstawie którego różnice kursowe z wyceny bilansowej są ewidencjonowane w księgach rachunkowych, może być np. PK – Polecenie księgowania. Polecenie księgowania to dowód wewnętrzny, sporządzany w celu udokumentowania operacji i zdarzeń gospodarczych wewnątrz jednostki. Dokument ten jest wykorzystywany głównie do potwierdzania zapisów, które nie mogą być udokumentowane z wykorzystaniem dowodów źródłowych.
PK – zarachowanie dodatniej różnicy kursowej z wyceny bilansowej środków pieniężnych na rachunku walutowym:
- Wn konto 131 „Rachunek walutowy” (w analityce EUR),
- MA konto 750 „Przychody finansowe”.
PK – zarachowanie ujemnej różnicy kursowej z wyceny bilansowej środków pieniężnych na rachunku walutowym:
- Wn konto 751 „Koszty finansowe”,
- Ma konto 131 „Rachunek walutowy” (w analityce EUR).
Różnice kursowe z wyceny bilansowej środków pieniężnych na rachunku walutowym są stornowane 1 stycznia następnego roku obrotowego.
Przykład 2.
W jaki sposób należy zewidencjonować różnicę kursową powstałą na dzień wyceny bilansowej środków pieniężnych na rachunku walutowym?
Ujęcie ujemnej różnicy kursowej ustalonej na 31 grudnia 2022 roku w przykładzie 1 może nastąpić na podstawie PK – Polecenie księgowania zapisem:
- Wn konto 131 „Rachunek walutowy” (w analityce EUR),
- Ma konto 750 „Przychody finansowe”.
