W naszym artykule zastanowimy się, czy w przypadku otrzymania odsetek od udzielonej pożyczki należy wystawić dokument potwierdzający ten fakt, czyli fakturę VAT. W ramach tego zagadnienia przeanalizujemy odpowiednie przepisy ustawy o podatku od towarów i usług, odpowiadając czy obowiązkowe jest wystawienie faktury na odsetki od pożyczki!
Umowa pożyczki w kontekście ustawy VAT
Na początku wskażmy, w jaki sposób umowa pożyczki jest kwalifikowana na gruncie podatku VAT.
Zgodnie z art. 720 Kodeksu cywilnego (kc) przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.
W wyniku spełnienia świadczenia przez dającego pożyczkę, określone przedmioty majątkowe stają się własnością biorącego pożyczkę. Zasilają one jednak tylko czasowo majątek biorącego pożyczkę, który obowiązany jest do zwrotu, tj. do przeniesienia na drugą stronę własności tej samej ilości pieniędzy albo rzeczy tego samego rodzaju.
Pożyczka może przybrać formę odpłatną, co przejawia się w odsetkach. Ustanowienie odsetek od pożyczki implikuje konkretne skutki podatkowe.
Otóż czynność polegająca na udzielaniu pożyczek pieniężnych podlegających oprocentowaniu stanowią odpłatne świadczenie usług i podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Udzielanie pożyczek przez podatnika podatku od towarów i usług spełnia przesłanki uznania tych czynności za podlegające opodatkowaniu, niezależnie od częstotliwości i celu ich udzielenia czy statusu nabywcy.
Udzielanie bowiem pożyczek przez podmiot prowadzący działalność gospodarczą, w związku z jej prowadzeniem, można identyfikować i zaliczać do zawodowej płaszczyzny jednostki, a więc uznać za rodzącą obowiązki w podatku od towarów i usług, nawet gdy te czynności nie znajdują się w jej zakresie przedmiotowym.
Jednakże należy mieć na uwadze przepisy stanowiące na temat zwolnień od podatku.
W świetle art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT zwolnione są od podatku usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.
Jak zatem widać, usługa udzielania pożyczki jest co do zasady zwolniona od podatku VAT.
- jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny;
- złoży naczelnikowi urzędu skarbowego pisemne zawiadomienie o wyborze opodatkowania tych usług przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego rezygnuje ze zwolnienia.
W rezultacie aktualnie obowiązujące przepisy podatkowe dają podatnikom prawo do rezygnacji ze zwolnienia i wyboru opcji opodatkowania podatkiem VAT usługi udzielania pożyczek.
Podatnik może, nie wcześniej niż po upływie 2 lat, licząc od początku okresu rozliczeniowego, od którego wybrał opodatkowanie usług, ponownie skorzystać ze zwolnienia od podatku tych usług, pod warunkiem złożenia naczelnikowi urzędu skarbowego pisemnego zawiadomienia o rezygnacji z opodatkowania, przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego ponownie będzie korzystał ze zwolnienia.
Podatnik, który zrezygnował z opodatkowania, może ponownie wybrać opodatkowanie nie wcześniej niż po upływie 2 lat, licząc od początku okresu rozliczeniowego, od którego ponownie korzysta ze zwolnienia.
Należy przy tym podkreślić, że możliwość wyboru opcji opodatkowania usługi udzielania pożyczki dotyczy wyłącznie świadczenia usługi na rzecz innego podatnika podatku VAT. Jeżeli udzielenie pożyczki ma miejsce na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, to usługa udzielenia pożyczki nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT i korzysta ze zwolnienia od podatku VAT.
Przykład 1.
Podatnik udziela pożyczki na rzecz innych przedsiębiorców. W takim przypadku pożyczkodawca może wybrać zarówno zwolnienie od podatku, jak i zrezygnować ze zwolnienia i wybrać opodatkowanie podatkiem VAT. Wybór opodatkowania wiąże podatnika na 2 lata, licząc od początku od okresu rozliczeniowego, w którym wybrano opcję opodatkowania.
Przykład 2.
Podatnik udziela pożyczek na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. W takiej sytuacji nie ma możliwości rezygnacji ze zwolnienia od podatku. Tego rodzaju usługi są ustawowo zwolnione od podatku VAT.
Wystawienie faktury na odsetki od pożyczki
Niezależnie od tego, czy usługa udzielenia pożyczki jest zwolniona od podatku, czy też podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, podatnik ma obowiązek wystawienia faktury VAT w przypadku, gdy jest wykonywana na rzecz innego przedsiębiorcy.
Jak możemy przeczytać w piśmie Dyrektora IS w Katowicach z 20 lutego 2013 roku (nr IBPP2/443-1177/12/KO), nie ma znaczenia, czy odsetki faktycznie zostały spłacone przez podatnika. Należy bowiem uznać, iż data płatności (wymagalności) odsetek jest datą wykonania przez pożyczkodawcę usługi na rzecz i powinno być to potwierdzone fakturą VAT. Zatem na pożyczkodawcy spoczywa obowiązek wystawienia faktury na rzecz pożyczkobiorcy.
Warto zwrócić uwagę , że zgodnie z art. 106e ust. 1 pkt 19 ustawy VAT w przypadku dostawy towarów lub świadczenia usług zwolnionych od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 ustawy faktura powinna zawierać wskazanie:
- przepisu ustawy albo aktu wydanego na podstawie ustawy, na podstawie którego podatnik stosuje zwolnienie od podatku;
- przepisu dyrektywy 2006/112/WE, który zwalnia od podatku taką dostawę towarów lub takie świadczenie usług, lub
- innej podstawy prawnej wskazującej na to, że dostawa towarów lub świadczenie usług korzysta ze zwolnienia.
W konsekwencji wskazać należy, że w przypadku udzielenia pożyczki na rzecz przedsiębiorców podatnik ma obowiązek wystawienia faktury VAT. Będzie tak również, gdy usługa udzielania pożyczek będzie zwolniona od podatku. Wówczas faktura będzie wystawiona zgodnie ze stawką ZW. Jednocześnie należy na niej wskazać podstawę prawną zwolnienia, czyli art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy VAT.
Natomiast w przypadku, gdy usługa udzielania pożyczek będzie podlegać opodatkowaniu, faktura VAT będzie wystawiona na zasadach ogólnych.
Jak widać z przedstawionych regulacji, wystawienie faktury na odsetki od udzielonej pożyczki jest obowiązkowe w przypadku, gdy pożyczkobiorcą jest inny przedsiębiorca. Nie ma w tym przypadku znaczenia, czy usługa podlega opodatkowaniu, czy też zwolnieniu od podatku VAT.