Kapitał zapasowy w spółkach osobowych nie jest obowiązkowy, nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby część lub całość zysku za dany rok została na niego przekazana. Wyjaśniamy, z czym wiąże się przekazanie zysku na kapitał zapasowy w spółce osobowej oraz czy taka czynność jest opodatkowana podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Jakie są skutki przekazania zysku na kapitał zapasowy w spółce osobowej ?
Zgodnie z art. 51 ust. 1 Kodeksu spółek handlowych (ksh) każdy wspólnik ma prawo do równego udziału w zyskach i uczestniczy w stratach w tym samym stosunku bez względu na rodzaj i wartość wkładu. Na mocy natomiast art. 52 ust. 1 i 2 tej ustawy wspólnik może żądać podziału i wypłaty całości zysku z końcem każdego roku obrotowego, a jeżeli wskutek poniesionej przez spółkę straty udział kapitałowy wspólnika został uszczuplony, zysk przeznacza się w pierwszej kolejności na uzupełnienie udziału wspólnika. Trzeba jednak mieć na uwadze, że regulacje te mają zastosowanie tylko wówczas, gdy umowa spółki nie stanowi inaczej (art. 37 ust. 1 ksh). W Kodeksie spółek handlowych i w przepisach bezwzględnie obowiązujących nie zostało szczegółowo określone, jak należy dysponować zyskiem. Przepisy odnoszące się do spółek osobowych nie przewidują także obligatoryjnego tworzenia w nich kapitału zapasowego. Przyjmuje się, że wspólnicy mogą dysponować wypracowanym zyskiem poprzez przekazanie go na kapitał zapasowy.
Przykład 1.
Wspólnicy spółki jawnej podjęli uchwałę o pozostawieniu części zysku (120 000 zł) za 2021 rok w spółce i przeznaczeniu go na kapitał zapasowy spółki w celu zabezpieczenia finansowania jej działalności. Pozostała część zysku (80 000 zł) zostanie przeznaczona na wypłaty dla wspólników.
Ewidencja księgowa podziału zysku przedstawia się następująco:
Polecenie księgowania (PK) – podział zysku zgodnie z uchwałą wspólników i przeznaczenie zysku na kapitał zapasowy:
- Wn konto 820 „Rozliczenie wyniku finansowego”, w analityce: „Zysk netto za 2021 rok”,
- Ma konto 811 „Kapitał zapasowy”;
Polecenie księgowania (PK) – podział zysku zgodnie z uchwałą wspólników i przeznaczenie zysku na wypłaty dla wspólników:
- Wn konto 820 „Rozliczenie wyniku finansowego”, w analityce: „Zysk netto za 2021 rok”,
- Ma konto 240 „Pozostałe rozrachunki”, w analityce: „Rozrachunki ze wspólnikami”.
Zapisów w księgach rachunkowych należy dokonać w dacie podjęcia uchwały wspólników spółki jawnej o podziale zysku.
Przekazanie zysku na kapitał zapasowy w spółce osobowej – czy podlega opodatkowaniu PCC?
Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatkowi podlegają następujące czynności cywilnoprawne:
- umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych;
- umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku;
- umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy;
- umowy dożywocia;
- umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat;
- ustanowienie hipoteki;
- ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności;
- umowy depozytu nieprawidłowego;
- umowy spółki.
Na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych PCC podlegają także zmiany powyższych umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne.
Stosownie natomiast do art. 1 ust. 3 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych w przypadku umowy spółki za zmianę umowy uważa się przy spółce osobowej wniesienie lub podwyższenie wkładu, którego wartość powoduje zwiększenie majątku spółki, pożyczkę udzieloną spółce przez wspólnika, dopłaty oraz oddanie przez wspólnika spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania.
Przekazanie części lub całości wypracowanego zysku na kapitał zapasowy co do zasady nie stanowi zmiany umowy spółki i nie podlega opodatkowaniu PCC, o ile przekazanie to nie wiąże się z wniesieniem ani podwyższeniem wkładów przez wspólników spółki, nie jest traktowane jako pożyczka udzielona przez wspólników spółce, dopłata, depozyt nieprawidłowy ani jako oddanie spółce przez wspólników środków finansowych do nieodpłatnego używania. Oznacza to, że czynność przekazania wypracowanego zysku na kapitał zapasowy, jeżeli nie jest jedną z powyższych czynności, to nie stanowi zmiany umowy spółki i nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Przykład 2.
Wspólnicy spółki komandytowej podjęli uchwałę o pozostawieniu wypracowanego przez spółkę zysku z przeznaczeniem na kapitał zapasowy. Czy czynność podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych?
Przekazanie zysku w spółce jawnej na kapitał zapasowy co do zasady nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Podatkiem od czynności cywilnoprawnych są opodatkowane w szczególności umowy spółki oraz zmiany takich umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Za zmianę umowy spółki w spółce osobowej uważa się natomiast wniesienie lub podwyższenie wkładu, którego wartość powoduje zwiększenie majątku spółki, pożyczkę udzieloną spółce przez wspólnika, dopłaty oraz oddanie przez wspólnika spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania. Czynność przekazania wypracowanego zysku na kapitał zapasowy, o ile nie jest jedną z powyższych czynności, nie stanowi zmiany umowy spółki i tym samym nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Takie stanowisko potwierdzone zostało w najnowszej interpretacji indywidualnej (sygn. 0111-KDIB2-3.4014.47.2022.2.ASZ) z 28 marca 2022 roku wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej.
Przekazanie zysku na kapitał zapasowy a PCC – interpretacja indywidualna
Powyższa interpretacja indywidualna z 28 marca 2022 roku dotyczy rozstrzygnięcia, czy przekazanie zysku na kapitał zapasowy podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Wnioskodawcą jest spółka komandytowa z siedzibą w Polsce prowadząca działalność gospodarczą w zakresie świadczenia usług prawnych. Wspólnikami w spółce są 4 osoby fizyczne posiadające miejsce zamieszkania w Polsce i rezydencję podatkową w Polsce oraz spółka z ograniczoną odpowiedzialnością mająca siedzibę w Polsce i posiadająca rezydencję podatkową w Polsce. Komplementariuszami spółki są 3 osoby fizyczne posiadające uprawnienia adwokata. Rokiem obrotowym spółki jest rok kalendarzowy. Spółka prowadzi pełną księgowość zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości. Wszyscy jej wspólnicy są uprawnieni do udziału w zyskach spółki zgodnie z art. 51 § 1 w zw. z art. 103 § 1 Kodeksu spółek handlowych. O podziale i przeznaczeniu zysku zgodnie z umową spółki decydują jej wspólnicy w drodze uchwały.
W 2022 roku zostanie sporządzone i zatwierdzone sprawozdanie finansowe wnioskodawcy, po czym nastąpi podział zysku. W ramach podziału zysku za 2021 rok wspólnicy spółki planują podjąć uchwałę o przekazaniu części wypracowanego zysku na kapitał zapasowy spółki w celu zabezpieczenia finansowania jej działalności. Umowa spółki nie stanowi, że spółka jest zobowiązana do tworzenia kapitałów, np. kapitału zapasowego, kapitału z tytułu niewypłaconego wspólnikom zysku itp. Wspólnicy nie planują zmieniać umowy. Przekazanie części zysku na kapitał zapasowy na podstawie uchwały wspólników nie będzie wiązało się ze zmianą umowy spółki ani z powiększeniem wkładów wspólników, nie będzie miało charakteru pożyczki czy też dopłaty oraz nie będzie wiązało się z wniesieniem wkładów przez wspólników. Pozostawienie części zysku w spółce nie będzie też mieć charakteru depozytu nieprawidłowego ani oddania praw majątkowych do nieodpłatnego używania. Wspólnicy nie wykluczają, że zysk pozostawiony w spółce zostanie przeznaczony w całości lub w części do wypłaty w późniejszym terminie, w kolejnych latach, w przypadku, w którym nie będzie potrzebny do finansowania działalności spółki. Także w następnych latach wspólnicy i wnioskodawca planują stosować opisane wyżej rozwiązanie i zatrzymywać część zysku w spółce, nie dzieląc go pomiędzy wspólników i nie wypłacając wspólnikom. Wnioskodawca zadał pytanie, czy odstąpienie od wypłaty części zysku wspólnikom (zatrzymanie zysku w spółce, przekazanie go na kapitał zapasowy i przeznaczenie na zabezpieczenie finansowania działalności spółki) podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej podkreślił, że uchwała wspólników o pozostawieniu części czy całości zysku w spółce co do zasady nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych, chyba że z jej treści wynika, że wspólnicy podjęli decyzję np. o przeznaczeniu go na powiększenie wysokości swoich wkładów. W przypadku opisanym przez wnioskodawcę pozostawienie zysku w spółce celem przekazania na kapitał zapasowy nie wiąże się z wniesieniem ani podwyższeniem wkładów przez wspólników spółki. Zatrzymanie w spółce wypracowanego zysku nie zostało także potraktowane przez wspólników jako pożyczka udzielona przez wspólników spółce, dopłata, depozyt nieprawidłowy ani jako oddanie spółce przez wspólników środków finansowych do nieodpłatnego używania. Oznacza to, że opisana we wniosku czynność przekazania wypracowanego zysku na jego kapitał zapasowy – skoro nie jest jedną z ww. czynności – nie stanowi zmiany umowy spółki i nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. W związku z tym dyrektor KIS potwierdził, że odstąpienie od wypłaty części zysku wspólnikom (zatrzymanie zysku w spółce, przekazanie go na kapitał zapasowy i przeznaczenie na zabezpieczenie finansowania działalności spółki) nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, nie ma zatem obowiązku składania deklaracji oraz uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych.
