Jednym z podstawowych obowiązków podatników prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą jest konieczność opłacania miesięcznych (względnie kwartalnych) zaliczek na podatek. W tym zakresie przepisy ustaw o podatku dochodowym przewidują preferencję podatkową w postaci możliwości opłacania zaliczek uproszczonych. Poniżej przedstawiamy jak działają uproszczone zaliczki na podatek oraz korzyści podatkowe, jakie podatnik może osiągnąć z tego tytułu.
Uproszczone zaliczki na podatek
Jak podaje art. 44 ust. 6 ustawy PIT, zaliczki miesięczne od dochodów wymienionych w ust. 1 wpłaca się w terminie do 20. dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni. Zaliczki kwartalne podatnicy wpłacają w terminie do 20. dnia każdego miesiąca następującego po kwartale, za który wpłacana jest zaliczka. Zaliczkę za ostatni miesiąc lub ostatni kwartał roku podatkowego podatnik wpłaca w terminie do 20 stycznia następnego roku podatkowego.
Zaliczki są zatem ustalane od bieżącego dochodu, czyli od osiągniętej w danym okresie rozliczeniowym nadwyżki przychodów nad kosztami podatkowymi.
Kwestie zaliczek uproszczonych reguluje natomiast art. 44 ust. 6b ustawy PIT. W przepisie tym możemy przeczytać, że podatnicy prowadzący działalność gospodarczą (z wyłączeniem przedsiębiorstw w spadku) mogą wpłacać zaliczki miesięczne w danym roku podatkowym w uproszczonej formie w wysokości 1/12 kwoty obliczonej, przy zastosowaniu skali podatkowej obowiązującej w danym roku podatkowym określonej w art. 27 ust. 1, od dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej wykazanego w zeznaniu o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) złożonym:
- w roku podatkowym poprzedzającym dany rok podatkowy albo
- w roku podatkowym poprzedzającym dany rok podatkowy o 2 lata – jeżeli w zeznaniu, o którym mowa w pkt 1, podatnicy nie wykazali dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej albo wykazali dochód w wysokości nieprzekraczającej kwoty wolnej od podatku.
Jak wynika z treści art. 44 ust. 6c ustawy PIT, podatnicy, którzy wybrali uproszczoną formę wpłacania zaliczek, są obowiązani:
- stosować uproszczoną formę wpłacania zaliczek przez cały rok podatkowy;
- wpłacać zaliczki w terminach określonych w art. 44 ust. 6 ustawy PIT;
- dokonać rozliczenia podatku za rok podatkowy na zasadach ogólnych.
O wyborze formy wpłacania zaliczek uproszczonych podatnicy informują w zeznaniu rocznym składanym za rok podatkowy, w którym wpłacali zaliczki w takiej formie (art. 44 ust. 6d ustawy PIT). W świetle ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zaliczki uproszczone mogą stosować podatnicy opodatkowani na zasadach ogólnych oraz podatnicy, którzy wybrali opodatkowanie w formie podatku liniowego.
Ewentualne korzyści ze stosowania zaliczek uproszczonych prezentuje poniższy przykład:
Pani Ewelina rozpoczęła w 2022 roku prowadzenie działalności gospodarczej na zasadach ogólnych. W deklaracji PIT-36 za 2022 rok wykazała dochód w kwocie 12 000 zł. Przewidziała, że z uwagi na dynamiczny rozwój jej firmy w 2023 roku jej dochód będzie dużo większy. W konsekwencji zdecydowała się na opłacanie zaliczek uproszczonych w 2023 roku w wysokości 1000 zł miesięcznie (1/12 podatku wykazanego za 2022 rok). Po zakończeniu roku podatkowego w deklaracji za 2023 rok wykazała dochód w kwocie 24 000 zł.
Dzięki zastosowaniu uproszczonych zaliczek na podatek pani Ewelina mogła opłacać niższe miesięczne zaliczki (tj. 1000 zł, a nie 2000 zł). Dzięki temu nie „kredytowała” fiskusa, ponieważ więcej środków finansowych pozostało na jej koncie w trakcie roku podatkowego. Zaoszczędzone środki mogła zatem ulokować w innych źródłach (np. na lokacie czy też dokonując inwestycji).
Odnosząc się do powyższego przykładu, należy wskazać, że zastosowanie uproszczonych zaliczek na podatek nie zmienia ostatecznej kwoty podatku rocznego do zapłaty. Pani Ewelina będzie zatem zobowiązana do zapłaty różnicy pomiędzy podatkiem rocznym z sumą zaliczek wpłaconych w trakcie roku w formie uproszczonej.
Ustalenie prawa do zastosowania uproszczonych zaliczek na podatek
W kontekście analizowanego zagadnienia należy zwrócić uwagę na treść art. 44 ust. 6e ustawy PIT, gdzie czytamy, że zaliczki uproszczone nie mają zastosowania do podatników, którzy po raz pierwszy podjęli działalność w roku podatkowym albo w roku poprzedzającym rok podatkowy. W rezultacie należy zastanowić się, w jaki sposób ustalić rok referencyjny – czyli rok, który jako pierwszy może być brany pod uwagę przy obliczaniu uproszczonych zaliczek.
W tym miejscu warto wskazać na treść interpretacji Dyrektora KIS z 15 marca 2023 roku (nr 0115-KDIT3.4011.151.2023.1.JS), w której organ podatkowy stwierdził, że z przepisów nie wynika, aby warunkiem zastosowania uproszczonych zaliczek było prowadzenie działalności gospodarczej przez cały rok referencyjny.
Przykład 1.
Pan Emil rozpoczął prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej w listopadzie 2021 roku. W 2023 roku wybrał uproszczone zaliczki na podatek, stosując 1/12 kwoty podatku wynikającej z deklaracji za 2022 rok. Czy jego działanie było prawidłowe?
Tak, pan Emil mógł postąpić w ten sposób. Warunkiem zastosowania uproszczonych zaliczek od dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej w 2023 roku na podstawie dochodu wykazanego w zeznaniu podatkowym złożonym w roku poprzedzającym, tj. 2022, jest wykazanie w tym zeznaniu dochodu. Fakt, że w roku referencyjnym, tj. 2021, pan Emil prowadził działalność tylko przez część roku, nie stanowi tu przeszkody.
Uproszczone zaliczki wspólników spółek osobowych
W przypadku spółek osobowych (np. spółki cywilnej) podatnikami są wspólnicy proporcjonalnie do prawa udziału w zyskach. Takie spółki określamy jako transparentne podatkowo, co oznacza, że spółka nie jest podatnikiem podatku PIT. Zarówno przychody, jak i koszty uzyskania przychodów z tytułu udziału w spółce cywilnej u każdego wspólnika ustala się proporcjonalnie do jego prawa do udziału w zysku spółki. Z tytułu udziału w spółce cywilnej każdy wspólnik oblicza odrębnie swój dochód (stratę), biorąc pod uwagę wielkość przysługującego mu udziału w zyskach tej spółki.
Powyższa kwestia ma swoje przełożenie na zagadnienie ustalania prawa do stosowania uproszczonych zaliczek na podatek wspólników przystępujących do spółki.
Przykład 2.
Pani Ewa przystąpiła do spółki cywilnej 1 stycznia 2023 roku. Spółka funkcjonuje od 2010 roku. Czy w tym przypadku pani Ewa może wybrać uproszczone zaliczki na podatek?
Na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych podatnikami są wspólnicy spółki cywilnej, a nie sama spółka cywilna. Zaliczkę na podatek dochodowy w formie uproszczonej, zgodnie z ww. przepisami podatkowymi, może uiszczać jedynie podatnik, którego dochody pochodzą z pozarolniczej działalności gospodarczej, przy czym nie dotyczy to podatników rozpoczynających prowadzenie działalności gospodarczej. W opisanym przypadku pani Ewa nie może stosować zaliczek uproszczonych, ponieważ rozpoczęła prowadzenie działalności od 1 stycznia 2023 roku. Nie ma tu znaczenia fakt, że sama spółka cywilna działa na rynku od 2010 roku.
Takie samo stanowisko zaprezentował Dyrektor KIS w interpretacji z 3 grudnia 2018 roku (nr 0112-KDIL3-3.4011.372.2018.1.AA).
W podsumowaniu wskażmy zatem, że uproszczona forma wpłacania zaliczek polega na tym, że co miesiąc wpłaca się stałą kwotę zaliczki na podatek bez względu na wysokość aktualnie osiąganego dochodu.
Kwota zaliczki jest obliczana na podstawie wysokości dochodu podatnika z działalności gospodarczej wykazanego w zeznaniu rocznym złożonym w roku podatkowym poprzedzającym dany rok podatkowy albo w roku podatkowym poprzedzającym dany rok podatkowy o 2 lata, gdy w zeznaniu nie ma dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej bądź wykazano dochód w wysokości niepowodującej powstania obowiązku podatkowego.
