Zasiłek opiekuńczy należy się pracownikowi za czas sprawowania osobistej opieki nad chorym członkiem rodziny. Może z niego skorzystać osoba objęta ubezpieczeniem chorobowym. Jakie warunki muszą zostać spełnione, by zasiłek został wypłacony i czy należy się on po ustaniu zatrudnienia?
Określenie limitu zasiłku opiekuńczego i postępowanie w razie jego przekroczenia
Jeżeli warunki niezbędne do uzyskania zasiłku opiekuńczego są przez pracownika spełnione, to w jego interesie jest dostarczenie poprawnie wypełnionego wniosku o wypłatę zasiłku dla pracodawcy, który w jego imieniu przekazuje dokumenty do ZUS-u.
Obwarowania do wypłaty zasiłku zostały określone są w art. 33 i 34 ustawy z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2017 r. poz. 992), tj.
-
nie ma innego domownika mogącego sprawować osobistą opiekę nad dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny,
-
nie został wykorzystany limit opieki na dany rok kalendarzowy.
Za innego członka rodziny uważa się między innymi rodziców, o ile pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w czasie sprawowania opieki.
Zasiłek za innego członka rodziny wypłacany jest maksymalnie za 14 dni w roku kalendarzowym. Limit na chore dziecko do lat 14 wynosi 60 dni. Co ważne, przy obliczaniu wymiaru limitu liczba dni wykorzystanego zasiłku nie jest przyznana dla pojedynczego pracownika, lecz jest to ilość do wykorzystania w rodzinie. Dla przykładu, jeżeli ojciec dziecka otrzymał zasiłek opiekuńczy za 20 dni w celu osobistego sprawowania opieki nad chorym dzieckiem, to bez względu na to, czy o kolejne zasiłki będzie wnioskować ojciec dziecka, czy matka, limit ten wynosi już tylko 40 dni (jako różnica pomiędzy limitem rocznym: 60 dni a wykorzystanym dotychczas: 20 dni).
Warto zwrócić uwagę na fakt, że zgodnie z art. 33 pkt. 2 ustawy zasiłkowej zasiłek opiekuńczy przysługuje łącznie na opiekę nad dziećmi i innymi członkami rodziny za okres nie dłuższy niż 60 dni w roku kalendarzowym. Oznacza to, że kiedy wykorzystane jest zwolnienie na innego członka rodziny, tym samym zmniejszona zostaje liczba dni, za jakie wnioskować może pracownik o zasiłek z tytułu sprawowania osobistej opieki nad chorym dzieckiem.
Określenie limitu wykorzystanych dni zasiłku opiekuńczego jest o tyle istotne z punktu widzenia pracodawcy, że nieobecność pracownika powinna zostać prawidłowo zakwalifikowana i wykazana na deklaracji rozliczeniowej. W przypadku kiedy zwolnienie lekarskie opiewa na większą liczbę dni, jakie zostały pracownikowi do wykorzystania z tytułu opieki nad dzieckiem lub innym członkiem rodziny, dni za które pracownikowi nie przysługiwał zasiłek, należy uznać za nieobecność usprawiedliwioną bez prawa do wynagrodzenia.
Postępowanie w celu uzyskania zasiłku opiekuńczego
W przypadku płatników składek, którzy jednocześnie nie są płatnikami zasiłków, zwolnienie lekarskie wraz ze stosownymi dokumentami pracodawca powinien przekazać do ZUS-u właściwego ze względu na miejsce siedziby pracodawcy, ponieważ zasiłek opiekuńczy w całości jest finansowany ze środków Zakładu. Przez stosowne dokumenty rozumieć należy:
-
zwolnienie lekarskie dostarczone przez pracownika
-
wniosek o wypłatę zasiłku opiekuńczego wypełniony przez pracownika:
-
Z-15A na chore dziecko
-
Z-15B na innego członka rodziny
-
zaświadczenie płatnika składek ZUS Z-3.
Za okres przebywania pracownika na zasiłku pracodawca będący jednocześnie płatnikiem zasiłków powinien naliczyć zasiłek opiekuńczy w wysokości 80% podstawy wynagrodzenia chorobowego. Kwotę wypłaconego zasiłku wraz z okresem przebywania pracownika na zwolnieniu oraz liczbą dni wypłaconego świadczenia wykazać powinien w deklaracji imiennej RSA z kodem świadczenia/przerwy 312. Tym samym kwota składek do zapłaty w miesiącu wypłaty zasiłku opiekuńczego zostanie pomniejszona na deklaracji ZUS DRA.
Zasiłek opiekuńczy po ustaniu zatrudnienia
Co w sytuacji, kiedy umowa z pracownikiem ulega rozwiązaniu, a dostarczone zwolnienie lekarskie stwierdzające konieczność opieki nad chorym dzieckiem lub innym członkiem rodziny wykracza poza daty obowiązywania umowy? Zasiłek opiekuńczy to świadczenie przysługujące za okres zwolnienia od pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki. W związku z powyższym zostanie on wypłacony tylko za czas opieki przypadający w trakcie zatrudnienia. Pracodawca nie ma obowiązku przekazywania do ZUS-u dokumentacji związanej z zwolnieniem wykraczającym poza czas trwania umowy, ponieważ po ustaniu ubezpieczenia chorobowego ZUS nie wypłaci zasiłku opiekuńczego. Jednak aby pracownik mógł odwołać się do sądu od decyzji ZUS, ten musi wydać decyzję odmowną, a zrobi to tylko wtedy, jeżeli otrzyma wniosek o wypłatę zasiłku przekazany przez pracodawcę.
