W 2020 roku świat stanął na głowie i zmienił wszystkie znane nam do tej pory zasady współżycia i ładu społecznego. Wszystko to, rzecz jasna, za sprawą pandemii koronawirusa COVID-19. Jedną z większych zmian z pewnością było zamknięcie szkół. Po wiosennej pierwszej fali epidemii dzieci i młodzież powrócili do szkoły 1 września, jednak już od tego pierwszego dnia w mediach pojawiały się informacje o objęciu kwarantanną kolejnych szkół, przedszkoli czy żłobków. Powszechnym stało się zatem pytanie o to, co dalej z dodatkowym zasiłkiem opiekuńczym. Komu przysługuje zasiłek opiekuńczy na zasadach ogólnych? Wątpliwości rozwiewamy w poniższym artykule.
Co to jest dodatkowy zasiłek opiekuńczy i od kiedy obowiązuje?
Dodatkowy zasiłek opiekuńczy to ponadwymiarowe świadczenie pieniężne przeznaczone dla rodziców, którzy muszą sprawować opiekę nad dziećmi z powodu zamknięcia szkół, przedszkoli czy żłobków lub z powodu objęcia tych jednostek kwarantanną. Aktualnie na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie określenia dłuższego okresu pobierania dodatkowego zasiłku opiekuńczego w celu przeciwdziałania COVID-19 dodatkowy zasiłek opiekuńczy obowiązuje od 9 listopada do 24 grudnia. Czy zostanie przedłużony? Okaże się w przyszłości.
Czym się różni dodatkowy zasiłek opiekuńczy od zasiłku na zasadach ogólnych?
Jak już zostało wspomniane, dodatkowy zasiłek opiekuńczy jest przyznawany pracownikom-rodzicom dzieci do lat 8, którzy muszą sprawować osobistą opiekę nad dzieckiem, ponieważ:
- żłobek, klub dziecięcy, przedszkole, szkoła lub inna placówka, do której uczęszcza dziecko, zostały zamknięte z powodu COVID-19;
- mimo otwarcia tych placówek, nie mają możliwości zapewnienia opieki z powodu ich ograniczonego funkcjonowania w czasie trwania COVID-19 (np. gdy lekcje odbywają się w trybie hybrydowym, tj. część dzieci uczy się w szkole, a część w domu);
- nie ma możliwości sprawowania opieki przez nianię;
- nie ma możliwości sprawowania opieki przez dziennego opiekuna;
a także:
-
ubezpieczonym rodzicom dzieci:
- do 16 lat, które mają orzeczenie o niepełnosprawności;
- do 18 lat, które mają orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności;
- do 24 lat, które mają orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego;
-
ubezpieczonym rodzicom lub opiekunom osób pełnoletnich niepełnosprawnych, zwolnionym od wykonywania pracy z powodu konieczności zapewnienia opieki nad taką osobą.
Przykład 1.
Pani Katarzyna wychowuje córkę w wieku 5 lat, która na co dzień uczęszcza do miejskiego przedszkola. W okresie 10–20 października córka pani Katarzyny została skierowana na izolację z powodu wykrycia zakażenia wirusem jednej z opiekunek pracujących w przedszkolu. Pani Katarzyna zdecydowała, że nie będzie posyłała córki do przedszkola jeszcze do końca października. W takiej sytuacji zasiłek opiekuńczy przysługuje pani Katarzynie tylko za okres 10–20 października, czyli za okres przebywania dziecka w izolacji.
- są zatrudnieni w podmiotach wykonujących działalność leczniczą oraz
- realizujących zadania publiczne w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19.
Zasadnicza różnica między zasiłkiem opiekuńczym a dodatkowym zasiłkiem opiekuńczym polega na tym, że dodatkowe świadczenie nie wlicza się do limitu 60 dni, które obowiązują w przypadku podstawowego świadczenia. Dokładne zasady podstawowego zasiłku opiekuńczego zostały opisane w dalszej części artykułu.
Przykład 2.
Pani Joanna opiekuje się 7-letnim synem. Dziecko bardzo często choruje i w listopadzie 2020 roku pani Joanna wykorzystała już 60-dniowy limit pobierania zasiłku opiekuńczego z powodu opieki nad chorym dzieckiem. Jednak od 9 listopada został przywrócony dodatkowy zasiłek opiekuńczy wynikający z zamknięcia szkół. W tej sytuacji pani Joanna może wnioskować o przyznanie dodatkowego zasiłku opiekuńczego.
Kiedy rodzic nie ma prawa do zasiłku opiekuńczego?
Obecnie otwarte są żłobki, kluby dziecięce, przedszkola oraz oddziały przedszkola przy szkołach (tzw. zerówki). W związku z tym rodzice dzieci uczęszczających do tych placówek nie mogą skorzystać z dodatkowego zasiłku opiekuńczego. Zdarzają się również sytuacje, kiedy nie będą mogli skorzystać nawet z podstawowego zasiłku opiekuńczego. Są to przypadki, gdy:
- rodzic sam podejmie decyzję o nieposyłaniu dziecka do placówki, mimo że ta jest otwarta;
- placówka przyjmie dziecko pod opiekę, ale w ciągu dnia powiadamia rodzica o konieczności odebrania dziecka z powodu jego stanu zdrowia. W takiej sytuacji rodzic powinien uzyskać zaświadczenie lekarskie o konieczności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem przez rodzica lub uzyskanie decyzji o konieczności izolacji lub kwarantanny dziecka, wydanej przez inspektora sanitarnego;
- placówka odmówi przyjęcia dziecka do placówki ze względu na jego stan zdrowia i w obawie przed zakażeniem. W celu otrzymania zasiłku opiekuńczego należy uzyskać takie samo zaświadczenie jak w punkcie poprzednim.
Żłobek lub przedszkole w kwarantannie? A zasiłek?
Zasiłek opiekuńczy przysługuje również rodzicom, których dzieci na podstawie decyzji powiatowego inspektora sanitarnego lub państwowego granicznego inspektora sanitarnego (w oparciu o ustawę o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych) zostaną skierowane na kwarantannę lub izolację.[alert-info]Kwarantanna lub izolacja dziecka traktowana jest dla celów zasiłkowych jak choroba dziecka./alert-info]
Zasady ogólne zasiłku opiekuńczego
Zasiłek opiekuńczy na zasadach ogólnych przysługuje:
- przez 60 dni w ciągu roku w przypadku konieczności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem zdrowym do lat 8 lub dzieckiem chorym do lat 14;
- przez 14 dni w ciągu roku w przypadku konieczności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem chorym powyżej 14. roku życia lub innym członkiem rodziny.
Co do zasady prawo do zasiłku opiekuńczego mają osoby zgłoszone do ubezpieczenia chorobowego.
Zasiłek opiekuńczy a dodatkowy zasiłek opiekuńczy – choć wypłacane na bardzo podobnych warunkach – nie są tożsamymi świadczeniami wypłacanymi przez rząd. Nie zawsze też rodzice opiekujący się małymi dziećmi mają prawo do skorzystania z nich – w określonych sytuacjach, szczególnie w czasach pandemii, należy takie prawo dodatkowo potwierdzić.
