Zasiłek opiekuńczy - zmiany w ustawie o opiece nad dzieckiem niepełnosprawnym

Pracownicy, którzy są rodzicami niepełnosprawnych dzieci, zyskali obecnie nowe prawa w zakresie ustalania czasu pracy oraz formy pracy tak, aby mogli lepiej łączyć wykonywanie obowiązków zawodowych z opieką nad dzieckiem niepełnosprawnym. Ustawodawca dał im także nowy limit zasiłku opiekuńczego na niepełnosprawne dziecko, które ukończyło 14 lat, a nie ukończyło 18 roku życia w ilości 30 dni w roku kalendarzowym. Wcześniej zasiłek opiekuńczy na dziecko, które ukończyło 14 lat, tak jak na każdego innego członka rodziny, wynosił tylko 14 dni w roku. Nowe przywileje dla osób wychowujących niepełnosprawne dzieci wprowadziła 6 czerwca 2018 roku ustawa z dnia 10 maja 2018 roku o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych i niektórych innych ustaw.

Zasiłek opiekuńczy - kogo dotyczą nowe zmiany?

Zmiany dotyczą osób, które są:

• pracownikiem-małżonkiem albo pracownikiem-rodzicem dziecka w fazie prenatalnej, w przypadku ciąży powikłanej;

• pracownikiem-rodzicem dziecka posiadającego zaświadczenie potwierdzające ciężkie i nieodwracalne upośledzenie, albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu;

• pracownikiem-rodzicem dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności, albo orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności;

• pracownikiem-rodzicem dziecka posiadającego odpowiednio opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych.

Jakie zmiany wprowadza ustawa w czasie pracy osób opiekujących się osobami niepełnosprawnymi?

Pracownicy ci otrzymali większe uprawnienia w zakresie czasu pracy, pozwalające im w łatwiejszy sposób pogodzić obowiązki pracownicze z opieką nad osobą zależną. Zgodnie z brzmieniem nowej ustawy, pracodawca powinien uwzględnić wniosek takiego pracownika, złożony w formie papierowej lub elektronicznej, dotyczący:

• przerywanego czasu pracy – polegającego na tym, że pracownik-rodzic wychowujący niepełnosprawne dziecko, może np. pracować 4 godziny od 8 do 12, a następnie mieć przerwę na załatwienie osobistych spraw i wrócić do pracy np. na godzinę 15 i pracować do godziny 19. W przerywanym czasie pracy, przerwa nie może być dłuższa niż 5 godzin. Przerwy tej nie wlicza się do czasu pracy jednak przysługuje za nią połowa wynagrodzenia tak jak za czas przestoju;

• ruchomego czasu pracy – polegającego na tym, że pracownik może ustalić najbardziej dogodny przedział czasu pracy, w którym może rozpocząć czas pracy np. od godziny 7 do 11 i skończyć pracę po przepracowaniu odpowiedniej ilości godzin, wynikającej z wymiaru etatu. Co ważne w kolejnym dniu może zacząć pracę wcześniej lub później, tak jak mu wygodnie;

• indywidualnego czasu pracy – pracownik może ustalić, że chciałby np. pracować w sobotę, a mieć inny dzień wolny, przykładowo poniedziałek. Indywidualny czas pracy pozwala na taką sytuację, że praca będzie świadczona tylko w piątki, soboty, niedziele i święta, czyli w weekendowym czasie pracy.

Oprócz zmiany systemu czasu pracy, wymienieni wyżej pracownicy mają większą swobodę w wyborze telepracy, czyli pracy zdalnej przy pomocy elektronicznych środków przekazu.

Pracodawca jest zobowiązany uwzględnić taki wniosek, nawet jeżeli w zakładzie pracy nie zawarto porozumienia dotyczącego warunków wykonywania pracy w systemie telepracy oraz jeżeli nie zawarto tego rodzaju pracy w regulaminie.

Kolejnym udogodnieniem dla pracowników, o których mowa w ustawie, jest możliwość łączenia różnych systemów czasu pracy z telepracą polegającym na tym, że na przykład dwa dni w tygodniu pracownik – rodzic opiekujący się niepełnosprawnym dzieckiem pracuje zdalnie z domu, a trzy dni w tygodniu pracuje w ruchomym czasie pracy – rozpoczyna pracę w przedziale czasu od 7-11.

Pracodawca powinien zawsze uwzględnić wniosek pracownika, chyba że nie jest to możliwe z przyczyn organizacyjnych – ze względu na organizację lub rodzaj pracy. O przyczynie nie wyrażenia zgody na propozycję pracownika dotyczącą czasu pracy, czy formę organizacji pracy w systemie telepracy, pracodawca powinien powiadomić pracownika drogą pisemną lub elektroniczną.

Oprócz zmian w czasie pracy, ustawa wchodząca w życie 6 czerwca 2018 roku przyniosła nowe zasady wypłaty zasiłków opiekuńczych.

Zasiłek opiekuńczy - czego dotyczą zmiany?

Z dniem 6 czerwca 2018 roku rodzice dzieci z niepełnosprawnościami zyskali nowe uprawnienia do zasiłku opiekuńczego. Dotyczą one rodziców, którzy opiekują się:

• chorym dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki, lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji do ukończenia 18 lat;

• dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki, lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji do ukończenia 18 lat w przypadku:

• porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego, rodziców dziecka stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi, lub rodzicowi sprawowanie opieki;

• pobytu małżonka ubezpieczonego, rodziców dziecka stale opiekujących się dzieckiem w szpitalu, albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne.

Jeżeli jednak zachoruje dziecko z orzeczonym stopniem niepełnosprawności, które nie ukończyło 14 lat, albo pracownik opiekuje się dzieckiem niepełnosprawnym w wieku do 8 lat, gdyż poród, choroba, pobyt w szpitalu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekującego się tym dzieckiem, uniemożliwia im sprawowanie opieki, zasiłek opiekuńczy przysługuje według dotychczasowych ogólnych zasad, tj. w ramach limitu 60 dni w roku kalendarzowym.

Zasiłek opiekuńczy Nowy limit wypłaty zasiłku opiekuńczego, który wynosi 30 dni w roku kalendarzowym, będzie miał zastosowanie, jeśli pracownik korzysta z zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania opieki nad:

• dzieckiem niepełnosprawnym w związku z porodem, chorobą albo pobytem w szpitalu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, które ukończyło 8 lat, ale nie ukończyło 18 roku życia;

• chorym dzieckiem niepełnosprawnym, które ukończyło 14 lat, ale nie ukończyło 18 roku życia.

Aby udokumentować prawo do nowego zasiłku opiekuńczego, potrzebne będą następujące dokumenty:

• zaświadczenie lekarskie ZUS ZLA o konieczności sprawowania opieki,

• wniosek o zasiłek opiekuńczy na druku Z-15 a,

• dokument potwierdzający niepełnosprawność dziecka.

Natomiast przy ustalaniu prawa do zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem do 18 roku życia w razie:

• porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego, rodzica dziecka stale opiekującego się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi, lub rodzicowi sprawowanie opieki, lub

• pobytu w szpitalu lub w innej placówce leczniczej małżonka ubezpieczonego, albo rodzica dziecka stale opiekującego się dzieckiem,

wymagane są dokumenty, takie jak w przypadku ustalania prawa do zasiłku opiekuńczego, z tytułu sprawowania opieki nad dzieckiem w wieku do lat 8 w powyższych okolicznościach (tj. zaświadczenie lekarskie wystawione na zwykłym druku, które zawiera: imię i nazwisko małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka stale opiekującego się dzieckiem, okres i przyczynę konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem, imię i nazwisko dziecka, nad którym ma być sprawowana opieka, pieczątkę i podpis lekarza, który wystawia zaświadczenie oraz wniosek o zasiłek opiekuńczy na druku Z-15A).

Wprowadzone udogodnienia dla pracowników zajmujących się dziećmi niepełnosprawnymi, na pewno ułatwią takim rodzicom łączenie pracy z życiem prywatnym. Pracodawcy powinni wspierać tych pracowników i wyrażać zgodę na korzystne zmiany w czasie pracy, czy w formie pracy. Tylko ewidentne przeszkody natury organizacyjnej mogą usprawiedliwić brak zgody pracodawcy na proponowane przez pracownika zmiany w czasie lub formie pracy. Wiadomo przecież, że nie na każdym stanowisku możliwa będzie telepraca, czy ruchomy czas pracy.