Do polskich przepisów prawnych wprowadzone zostało pojęcie fundacji rodzinnej. Taki zapis dodano w ramach ustawy o fundacji rodzinnej. Jako że jest to wciąż stosunkowo nowa forma prowadzenia fundacji, pojawia się wiele pytań w zakresie jej zgłoszenia. W związku z tym w artykule przybliżymy zagadnieniu, jakim jest zgłoszenie fundacji rodzinnej.
Zgłoszenie fundacji rodzinnej
Zgodnie z art. 21 ustawy o fundacji rodzinnej do powstania fundacji rodzinnej jest wymagane:
- złożenie oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej w akcie założycielskim albo w testamencie;
- ustalenie statutu;
- sporządzenie spisu mienia;
- ustanowienie organów fundacji rodzinnej wymaganych przez ustawę lub statut;
- wniesienie funduszu założycielskiego przed wpisaniem do rejestru fundacji rodzinnych w przypadku ustanowienia fundacji rodzinnej w akcie założycielskim albo wniesienie funduszu założycielskiego w terminie 2 lat od dnia wpisania fundacji rodzinnej do rejestru fundacji rodzinnych w przypadku ustanowienia fundacji rodzinnej w testamencie;
- wpisanie do rejestru fundacji rodzinnych.
Oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej
Aby możliwe było założenie fundacji rodzinnej, w pierwszej kolejności konieczne jest złożenie przez fundatora oświadczenia o jej ustanowieniu. Dokonuje się go w akcie założycielskim bądź w testamencie, w formie aktu notarialnego.
- jest nim wyłącznie osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, która złożyła oświadczenie o ustanowieniu fundacji rodzinnej w akcie założycielskim albo w testamencie;
- może być ustanowiony w większej ilości, przy czym jeśli ma miejsce taka sytuacja, to wykonują oni prawa i obowiązki fundatora wspólnie, chyba że statut stanowi inaczej;
- w testamencie może być ustanowiony tylko jeden;
- ma on prawa i obowiązki niezbywalne;
- może w statucie powierzyć wykonywanie swoich uprawnień innej osobie, określając zakres tego powierzenia;
- może kierować do organów fundacji rodzinnej uwagi, opinie lub zalecenia dotyczące jej działalności;
- nie odpowiada za zobowiązania fundacji rodzinnej;
- bez jego zgody nie jest możliwa zmiana beneficjenta lub jego uprawnień, chyba że statut stanowi inaczej.
Warto mieć na uwadze, że z chwilą złożenia oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej powstaje tzw. fundacja rodzinna w organizacji. Jest to pierwsza forma fundacji uregulowana w art. 23 omawianej ustawy. Dopiero z chwilą dokonania wpisu do rejestru fundacji rodzinnych następuje przekształcenie z „Fundacja rodzinna w organizacji” na „Fundacja rodzinna”.
Przygotowanie projektu statutu fundacji rodzinnej
Drugim krokiem w przygotowaniu się do zgłoszenia fundacji rodzinnej jest ustanowienie jej statutu. Co należy o nim wiedzieć?
- Ustala go fundator.
- Powinien określać:
- nazwę fundacji rodzinnej;
- siedzibę fundacji rodzinnej;
- szczegółowy cel fundacji rodzinnej;
- beneficjenta lub sposób jego określenia i zakres przysługujących beneficjentowi uprawnień;
- zasady prowadzenia listy beneficjentów;
- zasady, w tym szczegółowy tryb, zrzeczenia się uprawnień przez beneficjenta;
- czas trwania fundacji rodzinnej, jeżeli jest oznaczony;
- wartość funduszu założycielskiego;
- zasady powoływania i odwoływania oraz uprawnienia i obowiązki członków organów fundacji rodzinnej, a także zasady reprezentacji fundacji rodzinnej przez zarząd albo przez inne organy fundacji rodzinnej w przypadkach wskazanych w ustawie;
- podmiot uprawniony do zatwierdzenia czynności zarządu fundacji rodzinnej w organizacji;
- co najmniej jednego beneficjenta uprawnionego do uczestnictwa w zgromadzeniu beneficjentów;
- zasady zmiany statutu;
- przeznaczenie mienia fundacji rodzinnej po jej rozwiązaniu, w tym określenie beneficjenta uprawnionego do mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej.
- Może ustalać kwestie:
- zasady współpracy lub współdziałania organów fundacji rodzinnej;
- szczegółowe okoliczności rozwiązania fundacji rodzinnej;
- wytyczne dotyczące inwestowania majątku fundacji rodzinnej;
- przewidywać utworzenie jednostki terenowej albo jednostek terenowych.
Sporządzenie spisu mienia fundacji rodzinnej
Kolejnym krokiem jest sporządzenie spisu mienia fundacji rodzinnej przez samego fundatora. Natomiast w dalszym procesie to zarząd odpowiada za jego aktualność. W spisie mienia zamieszcza się prawa majątkowe wniesione przez fundatora albo osoby inne niż fundator do fundacji rodzinnej, ze wskazaniem osoby wnoszącej mienie oraz z określeniem rodzaju i wartości każdego z wniesionych składników mienia, w wysokości określonej według stanu i cen z chwili ich wniesienia oraz ich wartości podatkowej.
Ustanowienie organów fundacji rodzinnej
Zgodnie z art. 43 omawianej ustawy organami fundacji rodzinnej są:
zarząd – do pełnienia funkcji członka zarządu może być powołana osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych. Może się składać z członka albo większej liczby członków;
- sprzedajność pełniącego funkcję publiczną;
- przekupstwo pełniącego funkcję publiczną;
- płatna protekcja bierna i czynna pełniącego funkcję publiczną;
- nadużycie uprawnień przez funkcjonariusza;
- przestępstwa przeciwko ochronie informacji;
- przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów;
- przestępstwa przeciwko mieniu;
- przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu i interesom majątkowym w obrocie cywilnoprawnym;
- przestępstwa przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi.
Dokładnie są one określone w art. 228–231 oraz w przepisach rozdziałów XXXIII–XXXVII ustawy – Kodeks karny.
rada nadzorcza – może być ustanowiona przez fundatora oraz obowiązkowa w sytuacji, gdy liczba beneficjentów przekracza 25 osób. Pełni funkcje nadzorcze w stosunku do zarządu w zakresie przestrzegania prawa i postanowień zawartych w statucie oraz składa się z członka albo większej liczby członków. Jej członkami mogą być osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych, które nie zostały skazane prawomocnym wyrokiem za przestępstwo związane z działalnością gospodarczą. Członkowie powoływani są na 5-letnią kadencję, chyba że statut stanowi inaczej (może być powołany na kolejne kadencje). Członkowie pierwszej rady nadzorczej mogą być określeni przez fundatora, jeśli fundacja rodzinna jest ustanowiona w testamencie;
zgromadzenie beneficjentów – do zgromadzenia beneficjentów mogą należeć beneficjenci, czyli osoby fizyczne bądź organizacja pozarządowa, o której mowa w art. 3 ust. 2 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, prowadząca działalność pożytku publicznego w rozumieniu art. 3 ust. 1 tej ustawy, która zgodnie ze statutem może otrzymać świadczenie od fundacji rodzinnej lub mienie w związku z jej rozwiązaniem. Beneficjenta umieszcza się na liście beneficjentów.
Rodzaj organu fundacji | Czy musi być powołana w statucie? |
zarząd | musi być powołany w min. 1-osobowym składzie |
rada nadzorcza | nie musi być powołana, chyba że liczba beneficjentów przekracza 25 osób, wówczas musi być powołana w min. 1-osobowym składzie |
zgromadzenie beneficjentów | musi być powołany w min. 1-osobowym składzie |
Powołanie wyżej omówionych organów fundacji rodzinnej w statucie jest ważne ze względu na ustanowienie ról w zakładanym podmiocie. Główną ideą fundacji rodzinnej jest przekazanie przez fundatora na rzecz fundacji całego lub części zgromadzonego majątku, w celu pomnażania go i zapewnienia korzyści rodzinie na długi czas.
Wniesienie funduszu założycielskiego
Aby mogła powstać fundacja rodzinna, konieczne jest wniesienie funduszu założycielskiego przez fundatora. Jego minimalna wysokość to 100 tys. złotych. Wartość ta przez cały okres trwania fundacji powinna być podtrzymana (nie powinna spadać). Co ważne, do majątku fundacji może wchodzić również mienie wniesione przez dowolne osoby, nawet te niezwiązane z rodziną, wówczas uzyskują one status „darczyńcy”.
- akcje,
- udziały,
- instrumenty finansowe,
- papiery wartościowe,
- nieruchomości.
Wniesienie funduszu założycielskiego powinno się odbyć:
- w przypadku, gdy fundacja powstaje na podstawie aktu założycielskiego – fundusz musi być wniesiony przez fundatora przed wpisaniem podmiotu do rejestru fundacji rodzinnych;
- w przypadku, gdy fundacja zostaje ustanowiona w testamencie – fundusz musi zostać wniesiony w ciągu 2 lat od wpisu fundacji rodzinnej do właściwego rejestru (do wniosku o rejestrację wówczas należy dołączyć oświadczenie, że fundusz został faktycznie wniesiony w terminie).
Zgłoszenie fundacji rodzinnej - wpis do rejestru
Po sporządzeniu wszystkich formalnych kwestii zwieńczeniem procesu założenia fundacji rodzinnej jest dokonanie jej wpisu do rejestru fundacji rodzinnych. Cały rejestr fundacji rodzinnych uregulowany jest w rozdziale 12 ustawy o fundacji rodzinnej.
Podmiot zobowiązany do zgłoszenia do rejestru to:
- fundator – w sytuacji, gdy fundacja rodzinna została ustanowiona w akcie założycielskim;
- zarząd fundacji – w sytuacji, gdy fundacja rodzinna została ustanowiona w testamencie (wszyscy członkowie zarządu muszą takie zgłoszenie podpisać).
Wniosek RFR-W zawiera:
- nazwę fundacji rodzinnej, jej siedzibę i adres;
- wysokość funduszu założycielskiego fundacji rodzinnej;
- imiona i nazwiska, numery PESEL członków zarządu, a w przypadku braku obowiązku posiadania takiego numeru – datę urodzenia, oraz ich adresy do doręczeń, a także sposób reprezentowania fundacji rodzinnej;
- imiona i nazwiska, numery PESEL członków rady nadzorczej, a w przypadku braku obowiązku posiadania takiego numeru – datę urodzenia, oraz ich adresy do doręczeń, jeśli w fundacji rodzinnej ustanawia się radę nadzorczą;
- imiona i nazwiska, numery PESEL beneficjentów będących osobami fizycznymi wchodzącymi w skład zgromadzenia beneficjentów, a w przypadku braku obowiązku posiadania takiego numeru – datę urodzenia oraz ich adresy do doręczeń, a w przypadku, gdy beneficjentem jest podmiot inny niż osoba fizyczna – nazwę lub firmę oraz numer identyfikacyjny REGON, a jeżeli podmiot ten jest zarejestrowany w Krajowym Rejestrze Sądowym – także jego numer w tym rejestrze;
- imię i nazwisko oraz adres do doręczeń fundatora, jeżeli fundator jest uprawniony do powołania zarządu;
- czas trwania fundacji rodzinnej, jeżeli jest oznaczony.
Co ważne, do zgłoszenia dołączyć należy:
- akt założycielski fundacji rodzinnej albo protokół otwarcia i ogłoszenia testamentu, w którym ustanowiono fundację rodzinną;
- statut fundacji rodzinnej;
- oświadczenie fundatora o wniesieniu mienia na pokrycie funduszu założycielskiego w kwocie określonej w statucie, a w przypadku ustanowienia fundacji rodzinnej w testamencie – oświadczenie członków zarządu, że fundusz założycielski zostanie wniesiony w terminie 2 lat od dnia wpisania fundacji rodzinnej do rejestru fundacji rodzinnych;
- dowód ustanowienia organów fundacji rodzinnej, z wyszczególnieniem ich składu osobowego, jeżeli skład organów fundacji rodzinnej nie wynika z jej statutu oraz zgody na pełnienie funkcji członka organu fundacji rodzinnej.
Oprócz wyżej wymienionych danych należy pamiętać dodatkowo, aby:
- do wniosku o wpis osób reprezentujących podmiot wpisany do rejestru fundacji rodzinnych, likwidatorów i pełnomocników dołączyć oświadczenia tych osób obejmujące zgodę na ich powołanie oraz ich adresy do doręczeń;
- dołączyć dowód uiszczenia opłaty sądowej w wysokości 500 zł;
- dołączyć pełnomocnictwo wraz z potwierdzeniem uiszczenia opłaty skarbowej w wysokości 17 zł od udzielonego pełnomocnictwa (w sytuacji składania wniosku przez ustanowionego w sprawie pełnomocnika).
Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim sprawdza złożony wniosek razem z wymienionymi załącznikami. Jeśli dokumenty są prawidłowe i kompleksowe, to sąd wydaje postanowienie o wpisie fundacji rodzinnej do rejestru fundacji rodzinnych. Wraz z wpisem przyznawany jest fundacji 10-cyfrowy numer – RFR (numer rejestru fundacji rodzinnych).
Warto wiedzieć, że uzyskanie NIP-u oraz numeru REGON nie będzie następowało automatycznie z momentem wpisu fundacji rodzinnej do rejestru. Będzie wiązało się z koniecznością złożenia oddzielnych wniosków:
- o nadanie NIP-u na formularzu NIP-2 oraz
- o nadanie numeru REGON na formularzu RG-OP.
Konieczność składania dodatkowych wniosków wynika z tego, że ustawodawca nie zdecydował się na nowelizację ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników oraz płatników oraz ustawy o statystyce publicznej, które regulują automatyzację ich pozyskiwania.
