Pozbawienie pracownika prawa do zasiłku chorobowego może nastąpić w wyniku przeprowadzenia kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnienia lekarskiego lub na podstawie pozyskanych z wiarygodnych źródeł informacji o wykorzystywaniu go niezgodnie z celem. W jakich sytuacjach następuje zwrot zasiłku dokonany przez pracownika? Sprawdźmy!
Przeprowadzenie kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnienia lekarskiego
Kontrola jest przeprowadzana przez pracodawcę lub ZUS na wniosek pracodawcy. Zależy to od liczby zatrudnionych pracowników. Jeżeli pracodawca zatrudnia więcej niż 20 osób, wtedy kontrole przeprowadza we własnym zakresie, natomiast przy zatrudnieniu mniejszym lub równym 20 osobom kontrole przeprowadza ZUS, jednak tylko w przypadku, gdy pobierany jest zasiłek chorobowy lub świadczenie rehabilitacyjne.
Do kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich należy typować osoby, które:
- często korzystają z krótkotrwałych zwolnień lekarskich,
- uzyskują kolejne zaświadczenia ZUS ZLA od różnych lekarzy,
- korzystają z kolejnych okresów zasiłkowych,
- były już pozbawione prawa do wynagrodzenia za czas choroby lub zasiłku chorobowego w związku z niewłaściwym wykorzystywaniem zwolnień lekarskich,
- składały wcześniej zaświadczenia lekarskie po terminie, co skutkowało obniżeniem zasiłku o 25%.
Kontrolę przeprowadza się w:
- miejscu pracy lub w miejscu prowadzenia działalności pozarolniczej (w przypadku pracownika, który pracuje również u innego pracodawcy albo prowadzi działalność gospodarczą),
- miejscu zamieszkania,
- miejscu czasowego pobytu,
- innym miejscu, jeżeli z posiadanych informacji wynika, że jest to celowe.
Po przeprowadzeniu kontroli przez osoby upoważnione sporządzany jest protokół, w którym zostaje opisane, na czym polegało nieprawidłowe wykorzystanie zwolnienia chorobowego. Protokół przedstawia się pracownikowi, który może odnieść się do zawartych w nim uwag.
Nieprawidłowe wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego a zwrot zasiłku
Do nieprawidłowości wykorzystania zwolnienia można zaliczyć sytuacje, gdy nieprzestrzegane są zalecenia lekarskie, ze szczególnym uwzględnieniem zapisu, czy pacjent może chodzić. Pracownik w trakcie zwolnienia lekarskiego może wykonywać czynności mające na celu zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych (zakupy spożywcze, zakup leków). Nie może wykonywać prac, które mogą pogorszyć jego stan zdrowia. Jeżeli zaświadczenie lekarskie zawiera zapis o konieczności leżenia, pacjent, który mieszka sam, może jedynie wyjść po niezbędne zakupy lub wyjechać do rodziny, która może sprawować w tym czasie nad nim opiekę. W przypadku takiego wyjazdu konieczne jest poinformowanie pracodawcy o zmianie miejsca pobytu.
| Ważne! Podczas zwolnienia lekarskiego zabronione jest wykonywanie jakiejkolwiek pracy zarobkowej bez względu na charakter stosunku prawnego lub jego brak. Wyjątkowo dopuszczalne są odstępstwa od powyższego zakazu np. z uwagi na konieczność ratowania życia ludzkiego. |
Decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
Sporządzoną dokumentację przesyła się do ZUS, w celu wydania decyzji o zwrocie nienależnie pobranego przez pracownika zasiłku chorobowego. ZUS po analizie protokołu wydaje decyzję wraz ze wskazaniem konta bankowego oraz kwoty brutto, którą należy przelać z tytułu utraty prawa do pobranego zasiłku. Od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych pracownik ma prawo odwołać się do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych zgodnie z pouczeniem zawartym w decyzji. Utrata prawa do zasiłku obejmuje cały okres objęty zwolnieniem, chyba że na część tego okresu przypadał pobyt w szpitalu. W takiej sytuacji zasiłek przypadający na część przebywania w szpitalu przysługuje pracownikowi, a odebrane zostaje prawo do zasiłku za czas poszpitalnej niezdolności do pracy.
Przykład 1.
Pracownik, który w danym roku wykorzystał całość przysługującego mu wynagrodzenia chorobowego, dostarczył do zakładu pracy zaświadczenie ZUS ZLA z terminem niezdolności do pracy od 26 października do 15 listopada. Okres niezdolności do pracy obejmował sześciodniowy pobyt w szpitalu w terminie od 26 do 31 października. Pracodawca złożył w ZUS druk z-3 w celu zapewnienia pracownikowi zasiłku chorobowego. Ze względu na częste nieobecności pracownika spowodowane niezdolnością do pracy, pracodawca zdecydował się na przeprowadzenie kontroli prawidłowości wykorzystania zwolnienia lekarskiego, która wykazała, że pracownik po wyjściu ze szpitala świadczył pracę zarobkową. Na mocy decyzji ZUS, pracownik stracił prawo do zasiłku za okres od 1 do 15 listopada, czyli po opuszczeniu placówki leczniczej.
Pracownik, który wykorzystuje zwolnienie chorobowe niezgodnie z jego przeznaczeniem, powinien liczyć się nie tylko z utratą prawa do zasiłku, a także z możliwością rozwiązania umowy o pracę. Jest to naruszenie prawa i może stanowić przesłankę do wypowiedzenia umowy o pracę, a nawet zwolnienia dyscyplinarnego.
