Nabycie samochodu osobowego z zagranicy stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem akcyzowym. W tym miejscu pojawia się jednak pytanie o sposób ustalenia podstawy opodatkowania w sytuacji, gdy podatnik z Polski nabywa pojazd uszkodzony. Postaramy się zwrócić uwagę na konkretne przepisy regulujące zagadnienie, ile wynosi akcyza od uszkodzonego samochodu!
Nabycie samochodu z zagranicy a podatek akcyzowy
Czynności dotyczące samochodów osobowych podlegają opodatkowaniu podatkiem akcyzowym.
Jak stanowi art. 100 ust. 1 pkt 2 ustawy o akcyzie, przedmiotem opodatkowania akcyzą jest nabycie wewnątrzwspólnotowe samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym.
Przez nabycie wewnątrzwspólnotowe – stosownie do art. 2 ust. 1 pkt 9 ustawy – rozumie się przemieszczenie wyrobów akcyzowych lub samochodów osobowych z terytorium państwa członkowskiego na terytorium kraju.
Stosownie do art. 101 ust. 2 pkt 1 ustawy obowiązek podatkowy z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym powstaje z dniem przemieszczenia samochodu osobowego z terytorium państwa członkowskiego na terytorium kraju – jeżeli nabycie prawa rozporządzania samochodem osobowym jak właściciel nastąpiło przed przemieszczeniem samochodu na terytorium kraju.
Zgodnie z art. 102 ust. 1 ustawy podatnikiem podatku akcyzowego jest osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, która dokonuje czynności, o których mowa w art. 100 ust. 1 lub 2 ustawy.
Jak podaje art 106 ust. 2 i ust. 3 ustawy, w związku z nabyciem wewnątrzwspólnotowym samochodu należy złożyć deklarację uproszczoną AKC-US. Deklaracja ta powinna być złożona właściwemu naczelnikowi urzędu celnego. Deklaracja powinna być złożona w ciągu 14 dni od dnia przemieszczenia samochodu do Polski, jednak nie później niż w dniu rejestracji samochodu osobowego na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym.
Osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej mogą składać deklaracje w postaci papierowej.
Akcyzę należy zapłacić w terminie 30 dni od dnia przemieszczenia samochodu do Polski, jednak nie później niż w dniu rejestracji samochodu osobowego na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym.
Podstawa opodatkowania w podatku akcyzowym
Właściwa stawka podatku znajduje zastosowanie do podstawy opodatkowania, dlatego też kluczowe jest odpowiednie określenie tej wartości.
W myśl art. 104 ust. 1 pkt 2 ustawy podstawą opodatkowania w przypadku samochodu osobowego jest kwota, jaką podatnik jest obowiązany zapłacić za samochód osobowy – w przypadku jego nabycia wewnątrzwspólnotowego.
Dodatkowo, jak wskazuje art. 104 ust. 8 ustawy, jeżeli wysokość podstawy opodatkowania bez uzasadnionej przyczyny znacznie odbiega od średniej wartości rynkowej tego samochodu osobowego, organ podatkowy wzywa podatnika do zmiany wysokości podstawy opodatkowania lub wskazania przyczyn uzasadniających podanie jej wysokości w kwocie znacznie odbiegającej od średniej wartości rynkowej samochodu osobowego.
W razie nieudzielenia odpowiedzi, niedokonania zmiany wysokości podstawy opodatkowania lub niewskazania przyczyn, które uzasadniają podanie jej wysokości znacznie odbiegającej od średniej wartości rynkowej samochodu osobowego, organ podatkowy określi wysokość podstawy opodatkowania.
Natomiast zgodnie z art. 104 ust. 11 ustawy średnią wartością rynkową samochodu osobowego jest wartość ustalana na podstawie notowanej na rynku krajowym w dniu powstania obowiązku podatkowego średniej ceny zarejestrowanego na terytorium kraju samochodu osobowego tej samej marki, tego samego modelu, rocznika oraz – jeżeli jest to możliwe do ustalenia – z tym samym wyposażeniem i o przybliżonym stanie technicznym, co samochód osobowy odpowiednio nabyty wewnątrzwspólnotowo.
W świetle powyższego Dyrektor KIS w interpretacji z 20 marca 2019 roku (nr 0111-KDIB3-3.4013.29.2019.1.JS) wskazał, że pojęcie „kwota, jaką podatnik obowiązany jest zapłacić” oznacza cenę transakcyjną należną w dacie powstania obowiązku podatkowego.
Podkreślmy, że warunek podania uzasadnionej przyczyny nabycia wewnątrzwspólnotowo samochodu osobowego po cenie znacznie odbiegającej od średniej wartości rynkowej samochodu jest spełniony jedynie wówczas, gdy podatnik wskaże w wyjaśnieniach fakty i rzeczowe okoliczności dotyczące nabycia samochodu osobowego lub zdarzenia niezależne od niego, a mające wpływ na wartość tego pojazdu.
Akcyza od uszkodzonego samochodu a ustalenie wartości początkowej uszkodzonego pojazdu
Jeżeli podatnik sprowadza samochód uszkodzony, to podstawą opodatkowania będzie cena transakcyjna, czyli cena wynikająca z dokumentu potwierdzającego sprzedaż.
Organ podatkowy, wiedząc, że pojazd został zakupiony jako powypadkowy, a zatem charakteryzuje się znacząco niższymi cenami samochodów używanych (szczególnie powypadkowych, uszkodzonych), ma obowiązek uwzględnić tę okoliczność z urzędu.
Nie jest prawidłowe działanie organu, który w każdej sprawie, nie bacząc na okoliczności, jako punkt wyjścia przyjmuje średnią wartość rynkową podobnego samochodu w kraju i do tej wartości porównuje cenę, jaką zapłacił podatnik w kraju nabycia.
Jak słusznie zauważył WSA w Bydgoszczy w wyroku z 18 sierpnia 2015 roku (I SA/Bd 522/15), celem procedury określonej w art. 104 ust. 8 ustawy o podatku akcyzowym nie jest unifikacja cen wszystkich sprowadzanych z zagranicy samochodów i wprowadzenie dla samochodów podobnych jednakowej podstawy opodatkowania akcyzą, niezależnie od tego, za jaką cenę samochód został zakupiony.
Kiedy cena samochodu odbiega od średniej wartości rynkowej „z uzasadnionej przyczyny”, jej weryfikacja w ogóle nie następuje. Tylko wtedy, kiedy cena budzi wątpliwości organu co do przyczyny jej wysokości podanej przez podatnika (i jego kontrahenta), zasadna jest weryfikacja. Wstępnym i najważniejszym działaniem organu jest zbadanie, czy istniały rzeczywiste, uzasadnione przyczyny, dla których cena nabycia samochodu odbiega znacznie od średniej wartości rynkowej.
W świetle powyższego należy przyjąć, że uszkodzenia w samochodzie osobowym należą do kategorii „uzasadnionych przyczyn” o charakterze obiektywnym, które wpływają na znaczne obniżenie wartości tak nabytego pojazdu.
W tym miejscu warto również wskazać, że koszty naprawy, jako element dotyczący stanu przyszłego, a w związku z tym niepewnego i nieistniejącego w chwili nabycia wewnątrzwspólnotowego, nie mogą mieć wpływu na ustalenie średniej wartości samochodu z chwili jego wewnątrzwspólnotowego nabycia.
Przykład 1.
Osoba fizyczna z Polski zakupiła uszkodzony samochód z Niemiec. Strony ustaliły cenę sprzedaży na kwotę 15 000 zł. Organ podatkowy w drodze decyzji ustalił podstawę opodatkowania w kwocie 50 000 zł, doliczając do podstawy koszty potencjalnej naprawy. Czy podstawa opodatkowania akcyzą może zostać zwiększona o koszty naprawy?
Takie działanie organu podatkowego jest nieprawidłowe.
Warto zatem zapamiętać, że podstawą opodatkowania akcyzą w przypadku zakupu samochodu z UE jest kwota, jaką podatnik jest obowiązany zapłacić za samochód. W świetle stanowiska sądów administracyjnych organ podatkowy nie powinien każdorazowo podejmować czynności weryfikacyjnych w zakresie ustalenia innej podstawy opodatkowania.
Nabywanie samochodu osobowego z zagranicy wiąże się z obowiązkiem podatkowym, jakim jest podatek akcyzowy. Jednakże, gdy podatnik z Polski nabywa uszkodzony pojazd, pojawia się pytanie, jak dokładnie ustalić podstawę opodatkowania w takiej sytuacji.
