Wewnątrzwspólnotowe nabycie samochodu osobowego – czyli jego przemieszczenie z terytorium innego kraju UE na teren Polski – podlega opodatkowaniu podatkiem akcyzowym. W poniższym artykule zastanowimy się, jak wygląda opodatkowanie akcyzą przy nabyciu samochodu oraz jak ustalić podstawę opodatkowania!
Opodatkowanie akcyzą przy nabyciu samochodu
Tytułem wstępu wskażmy, że opodatkowaniu podatkiem akcyzowym podlega nabycie wewnątrzwspólnotowe samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym.
Przez nabycie wewnątrzwspólnotowe – stosownie do art. 2 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku akcyzowym ˗ rozumie się przemieszczenie wyrobów akcyzowych lub samochodów osobowych z terytorium państwa członkowskiego na terytorium kraju.
Podatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, która dokonuje czynności wewnątrzwspólnotowego nabycia.
Podatnik z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego samochodu osobowego jest obowiązany, po dokonaniu jego przemieszczenia na terytorium kraju i bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację uproszczoną według ustalonego wzoru AKC-U/S właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 14 dni, licząc od dnia powstania obowiązku podatkowego, nie później jednak niż w dniu rejestracji samochodu osobowego na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym.
Natomiast w terminie 30 dni, licząc od dnia powstania obowiązku podatkowego, należy dokonać zapłaty akcyzy.
Ustalenie podstawy opodatkowania podatkiem akcyzowym
Zasady kalkulacji podstawy opodatkowania określa art. 104 ustawy o podatku akcyzowym. W przepisie tym możemy przeczytać, że podstawą opodatkowania w przypadku samochodu osobowego jest kwota, jaką podatnik jest obowiązany zapłacić za samochód osobowy – w przypadku jego nabycia wewnątrzwspólnotowego.
W przypadku, o którym mowa w art. 101 ust. 2 pkt 3 – tj., gdy podmiot występujący z wnioskiem o rejestrację na terytorium kraju nabytego wewnątrzwspólnotowo samochodu osobowego nie jest jego właścicielem – podstawą opodatkowania jest średnia wartość rynkowa samochodu osobowego pomniejszona o kwotę podatku od towarów i usług oraz o kwotę akcyzy.
Reguła podstawowa wskazuje jednak, że podstawą opodatkowania jest kwota należna z tytułu nabycia samochodu osobowego.
Ustawa o podatku akcyzowym nie zawiera definicji legalnej pojęcia „kwota należna”. Mając na uwadze moment powstania obowiązku podatkowego, należy uznać, że jest to cena transakcyjna należna w danym dniu (tj. dniu powstania obowiązku podatkowego), danym stanie wyrobu akcyzowego, w danych okolicznościach.
Jak wskazał WSA w Warszawie w wyroku z 16 października 2019 roku (V SA/Wa 953/19), jako podstawa opodatkowania wskazana jest literalnie „kwota, jaką podatnik jest obowiązany zapłacić” (czas teraźniejszy), a nie „będzie obowiązany zapłacić” (czas przyszły) za samochód osobowy.
W treści tego przepisu nie uwzględniono żadnych obniżek lub rabatów mających miejsce po dokonaniu czynności opodatkowanej, tj. nabycia wewnątrzwspólnotowego. Miarodajnym momentem prawidłowego określenia podstawy opodatkowania jest bowiem dzień powstania obowiązku podatkowego, tj. dzień przemieszczenia samochodu osobowego na terytorium kraju bądź dzień nabycia prawa rozporządzania tym pojazdem jak właściciel. W chwili faktycznego dokonania czynności podlegającej opodatkowaniu określona jest podstawa opodatkowania.
Określenie podstawy opodatkowania przez organ podatkowy
Na mocy ustawy organy podatkowe zostały wyposażone w kompetencje w zakresie weryfikacji zadeklarowanej przez podatnika podstawy opodatkowania.
Otóż, jak wskazuje art. 104 ust. 8 ustawy o podatku akcyzowym, jeżeli wysokość podstawy opodatkowania bez uzasadnionej przyczyny znacznie odbiega od średniej wartości rynkowej tego samochodu osobowego, organ podatkowy wzywa podatnika do zmiany wysokości podstawy opodatkowania lub wskazania przyczyn uzasadniających podanie jej wysokości w kwocie znacznie odbiegającej od średniej wartości rynkowej samochodu osobowego.
W razie nieudzielenia odpowiedzi, niedokonania zmiany wysokości podstawy opodatkowania lub niewskazania przyczyn, które uzasadniają podanie jej wysokości znacznie odbiegającej od średniej wartości rynkowej samochodu osobowego, organ podatkowy określi wysokość podstawy opodatkowania.
W świetle powyższego w toku weryfikacji podstawy opodatkowania organ musi ustalić, po pierwsze, czy zadeklarowana podstawa opodatkowania znacznie odbiega od średniej wartości rynkowej samochodu osobowego, i po drugie, czy różnica ta ma uzasadnione przyczyny. W razie gdy podatnik mimo wezwania nie udzieli odpowiedzi, nie dokona zmiany wysokości podstawy opodatkowania lub nie wskaże przyczyn, które uzasadniają podanie jej wysokości znacznie odbiegającej od średniej wartości rynkowej samochodu osobowego, organ uprawniony jest do samodzielnego określania podstawy opodatkowania.
Podkreślenia przy tym wymaga, że to podatnik, dysponując wiedzą odnośnie do konkretnych okoliczności towarzyszących nabyciu danego samochodu osobowego po cenie odbiegającej od jego średniej wartości na rynku krajowym, powinien wykazać i uprawdopodobnić te okoliczności. Na nim spoczywa bowiem ciężar wykazania, że różnica pomiędzy kwotą należną a średnią wartością rynkową jest uzasadniona.
Zatem, gdy podatnik nie przedstawił żadnych istotnych i przekonujących dowodów na poparcie swoich twierdzeń, organ prawidłowo na drugim etapie postępowania weryfikacyjnego wykazał, że zadeklarowana przez niego wysokość podstawy opodatkowania bez uzasadnionej przyczyny znacznie odbiega od średniej wartości rynkowej samochodu osobowego tej marki i rocznika o podobnym stanie technicznym (nieuszkodzonego).
Na mocy art. 104 ust. 11 ustawy o podatku akcyzowym średnią wartością rynkową samochodu osobowego jest wartość ustalana na podstawie notowanej na rynku krajowym w dniu powstania obowiązku podatkowego średniej ceny zarejestrowanego na terytorium kraju samochodu osobowego tej samej marki, tego samego modelu, rocznika oraz – jeżeli jest to możliwe do ustalenia – z tym samym wyposażeniem i o przybliżonym stanie technicznym, co samochód osobowy odpowiednio nabyty wewnątrzwspólnotowo.
Przykład 1.
Osoba fizyczna zakupiła w Niemczech samochód osobowy, który następnie przewiozła do Polski. Strony w zawartej umowie sprzedaży określiły znacznie niższą wartość pojazdu. Po przekroczeniu granicy podatnik złożył deklarację AKC-U/S, w której wskazał kwotę należną wynikającą z umowy sprzedaży. Czy podstawa opodatkowania określona w deklaracji AKC-U/S jest wiążąca dla organów podatkowych?
Organ podatkowy ma jednak prawo do zweryfikowana podstawy opodatkowania i jeżeli uzna, że odbiega ona od wartości rynkowej bez uzasadnionej przyczyny i pomimo wezwania podatnik nie skoryguje złożonej deklaracji, to organ będzie uprawniony do wydania decyzji ustalającej kwotę podatku akcyzowego.
Przechodząc zatem do podsumowania, możemy stwierdzić, że zgodnie z zasadą podstawową opodatkowanie akcyzą nabycia wewnątrzwspólnotowego samochodu osobowego odbywa się na podstawie kwoty należnej w związku z nabyciem. Jeżeli jednak kwota ta będzie zaniżona bez uzasadnionej przyczyny, to organy podatkowe mają prawo do zmiany podstawy opodatkowania w drodze decyzji podatkowej.
