W przypadku sprzedaży samochodu osobowego w komisie samochodowym może pojawić się wątpliwość, kto jest podmiotem zobowiązanym do zapłaty akcyzy z tytułu sprzedaży. Z uwagi na wciąż dużą popularność dokonywania zbywania samochodów w komisach warto przyjrzeć się bliżej temu zagadnieniu. Sprawdź, kogo dotyczy akcyza przy sprzedaży w komisie!
Podatnik podatku akcyzowego
W zakresie czynności obejmujących samochody osobowe podatnikiem akcyzy jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej dokonująca jednej z czynności określonej w art. 100 ustawy o podatku akcyzowym.
W świetle art. 100 ust. 1 ww. ustawy w przypadku samochodu osobowego przedmiotem opodatkowania akcyzą jest:
- import samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym;
- nabycie wewnątrzwspólnotowe samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym;
- pierwsza sprzedaż na terytorium kraju samochodu osobowego niezarejestrowanego na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym:
- wyprodukowanego na terytorium kraju,
- od którego nie została zapłacona akcyza z tytułu czynności, o których mowa w pkt 1 albo 2.
W kontekście omawianego zagadnienia warto także zwrócić uwagę na treść art. 100 ust. 3 ustawy o podatku akcyzowym, który wskazuje na zasadę jednofazowości podatku akcyzowego. W myśl tego przepisu, jeżeli w stosunku do samochodu osobowego powstał obowiązek podatkowy w związku z wykonaniem jednej z czynności podlegającej opodatkowaniu, to nie powstaje obowiązek podatkowy na podstawie innej czynności podlegającej opodatkowaniu, jeżeli kwota akcyzy została określona lub zadeklarowana w należnej wysokości.
Co ciekawe, już w momencie zadeklarowania kwoty akcyzy mamy do czynienia z wyłączeniem z opodatkowania kolejnej czynności. Nie jest zatem konieczne rzeczywiste opłacenie tego podatku.
Umowa komisu – komisant i komitent
Umowa komisu została uregulowana w Kodeksie cywilnym. Jak możemy przeczytać w art. 765 kc, przez umowę komisu przyjmujący zlecenie (komisant) zobowiązuje się za wynagrodzeniem (prowizja) w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do kupna lub sprzedaży rzeczy ruchomych na rachunek dającego zlecenie (komitenta), lecz w imieniu własnym.
Przez zawarcie umowy komisu sprzedaży komitent nie traci własności rzeczy. Aby zrealizować zobowiązanie z umowy komisu sprzedaży, komisant powinien zawrzeć umowę sprzedaży rzeczy ruchomej, która jest przedmiotem komisu. Umowa sprzedaży jest funkcjonalnie związana z umową komisu, ale prawnie jest umową całkowicie od komisu odrębną. Stosunki prawne stron tej umowy, tj. sprzedawcy, którym jest komisant z umowy komisu, występujący w imieniu własnym, oraz kupującego regulują przepisy dotyczące sprzedaży.
Co do zasady kupujący może nie tylko nie znać danych komitenta, ale nawet nie wiedzieć, że nabywanej przez niego rzeczy dotyczyło zobowiązanie z umowy komisu. Zawierając umowę sprzedaży, komisant nie jest właścicielem rzeczy będącej przedmiotem sprzedaży, ponieważ jej właścicielem pozostaje komitent. Komisant jest jednak osobą uprawnioną do rozporządzania tą rzeczą.
Kogo dotyczy akcyza przy sprzedaży w komisie
Skutkiem sprzedaży dokonanej przez komisanta (będącego sprzedawcą) jest przejście własności rzeczy z komitenta na kupującego. W kontekście podatku akcyzowego będzie to oznaczać, że podatnikiem podatku akcyzowego jest w tym przypadku komisant.
Podkreślmy zatem, że podatnikiem podatku akcyzowego jest podmiot zawierający umowę sprzedaży, który niekoniecznie musi legitymować się prawem własności pojazdu (to bowiem przysługuje komitentowi).
Takie stanowisko znajduje potwierdzenie również w wyrokach sądowych. Tytułem przykładu można wskazać na treść wyroku WSA w Poznaniu z 26 lipca 2017 roku (III SA/Po 1181/16). W uzasadnieniu wyroku czytamy, że podatnik jako właściciel komisu, dokonując we własnym imieniu pierwszej sprzedaży pojazdu na terytorium kraju niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju, zgodnie z przepisami o ruchu drogowym jest podatnikiem dokonującym czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem akcyzowym.
Podobnie też uznał NSA w wyroku z 2 marca 2016 roku (I GSK 967/14), wskazując, że skoro skutkiem sprzedaży dokonanej przez komisanta (będącego sprzedawcą) jest przejście własności rzeczy z komitenta na kupującego, to oznaczać będzie to, że podatnikiem podatku akcyzowego jest komisant.
Przykład 1.
Opodatkowaniu podlega pierwsza sprzedaż na terytorium kraju samochodu osobowego, który nie został jeszcze zarejestrowany zgodnie z przepisami o ruchu drogowym. Czy właściciel pojazdu jest zobligowany do zapłaty akcyzy, jeżeli jego samochód został sprzedany w komisie samochodowym?
Jeżeli właściciel pojazdu zostawia pojazd w komisie i to komisant dokonuje pierwszej sprzedaży, to komis jest z tego tytułu podatnikiem podatku akcyzowego, ponieważ to komis zawiera umowę sprzedaży. Czynnością opodatkowaną jest umowa sprzedaży w rozumieniu kc (art. 100 ust. 5 pkt 1 ustawy o podatku akcyzowym).
W rezultacie należy stwierdzić, że komitent (właściciel pojazdu) nie jest podatnikiem akcyzy, choć samochód osobowy stanowiący jego własność jest przedmiotem sprzedaży.
Wszelkie obowiązki związane z rozliczeniem akcyzy oraz złożeniem odpowiedniej deklaracji podatkowej w takim przypadku spoczywają na komisancie.
W świetle przedstawionych argumentów należy zatem wyraźnie podkreślić, że podmioty prowadzące komis samochodowy muszą mieć na uwadze, że z tytułu zawarcia umów sprzedaży w ramach komisu będą traktowane jako podatnicy podatku akcyzowego i to te podmioty – a nie komitenci – będą zobligowani do rozliczenia akcyzy.
