Darowizna samochodu osobowego po wykupie z leasingu na cele prywatne

Sprzedaż składnika majątku, a dokładnie samochodu osobowego wycofanego uprzednio z działalności gospodarczej w okresie 6 lat od wycofania stanowi przychód z działalności gospodarczej. Rozwiązaniem tej bolączki jest darowizna owego składnika majątku, jednak trzeba się zastanowić, kiedy należy ją przeprowadzić, ponieważ może ona rodzić różne skutki podatkowe w zależności od momentu jej przekazania. W niniejsze publikacji sprawdzamy, czy w 2024 roku darowizna samochodu osobowego po wykupie z leasingu na cele prywatne jest opodatkowana podatkiem VAT.

Wykup samochodu osobowego do działalności w 2024 roku i następne przekazanie go w formie darowizny a PIT

Przedsiębiorcy nie do końca są w stanie pojąć konstrukcji rozwiązania wykupu samochodu z leasingu bez podatku. Czy w ogóle jest to możliwe? Warto w tym wypadku sprawdzić oba najczęściej pojawiające się rozwiązania.

Niektórzy podatnicy wykupują samochód osobowy z leasingu do działalności gospodarczej. Następnie próbują przekazać go w formie darowizny.

Dokonując takiej czynności, podatnik powinien pamiętać, że zgodnie z art. 14 ust. 1 Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychód z działalności uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług.

Dokonując darowizny firmowego samochodu osobowego, a więc samochodu, który został wykupiony z leasingu do działalności, podatnik powinien wiedzieć, że przepisy podatku od spadków i darowizn wyłączają transakcje przeprowadzone w formie darowizny.

Oznacza to, że jeżeli podatnik wykupi z leasingu samochód osobowy do swojej firmy, a więc na cele działalności gospodarczej, a następnie przekaże go w formie darowizny, wówczas nie będzie zobowiązany do opodatkowania tego przekazania podatkiem dochodowym PIT. Owo przekazanie będzie stanowiło nieodpłatne przekazanie firmowego samochodu osobowego, które nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym PIT, nawet jeśli jest dokonane wobec składnika majątku występującego aktualnie na stanie środków trwałych czy wyposażenia w prowadzonej działalności gospodarczej.

Warto w tym miejscu podkreślić, że w myśl art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych PIT nie należy stosować do przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn, a taka sytuacja właśnie tutaj ma miejsce.

Należy wspomnieć, że obowiązek w podatku od spadków i darowizn nie będzie ciążył na przedsiębiorcy, który przekazał używany w działalności samochód osobowy, a na obdarowanej osobie.

Od 1 lipca 2023 roku obowiązują kwoty wolne w podatku od spadku i darowizn, które wynoszą:

• 36 120 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej,
• 27 090 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej,
• 5 733 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

Ponadto podatnik obdarowany może skorzystać ze zwolnień z podatku od spadków i darowizn, z których 1 z najpopularniejszych umożliwia zwolnienie z owego podatku nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

• owe nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych zostanie zgłoszone właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia – w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, oraz
• w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę 36 120 zł – udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.

Wykup samochodu osobowego do działalności i następne przekazanie go w formie darowizny w 2024 roku

Wielu przedsiębiorców z uwagi na brak opodatkowania podatkiem dochodowym PIT decyduje się na darowiznę samochodu osobowego, który jest użytkowany w działalności gospodarczej jako składnik majątku firmy lub wyposażenie.

Na gruncie podatku dochodowego PIT sprawa została powyżej wyjaśniona. Jednak jak będzie wyglądało przekazanie darowizny firmowego samochodu osobowego względem podatku VAT? Czy także będzie ono podlegało zwolnieniu z podatku VAT?

Zgodnie z art. 5 ust. 1 z 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:

• odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju,
• eksport towarów,
• import towarów na terytorium kraju,
• wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju,
• wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

A zatem jednym z warunków podlegania obowiązkowi opodatkowania podatkiem VAT jest cecha odpłatności realizowanej dostawy towarów. Jednakże prawodawca przewidział w tym wypadku wyjątek, a mianowicie art. 7 ust. 2 ustawy o VAT.

Z powyższego widać wyraźnie, że darowizna (nieodpłatne przekazanie) firmowego samochodu osobowego będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, jeżeli:

1. przedsiębiorca dokonywał darowizny jako podatnik VAT;

2. darowane towary występują w działalności gospodarczej, tzn. nie zostały zbyte w żadnej formie bądź wycofane z działalności gospodarczej;

3. przedmiotem darowizny jest towar, w stosunku do którego (lub do jego części składowych) przy nabyciu (lub imporcie) przysługiwało podatnikowi prawo do odliczenia podatku VAT w całości lub w części.

Rozpatrzeniem tego typu przypadku zajął się Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 1 lutego 2022 roku o sygn. 0112-KDIL1-1.4012.788.2021.2.MB.

Stwierdził on, że przekazanie w formie darowizny firmowego samochodu osobowego na rzecz ojca stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT w myśl art. art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT w nawiązaniu do art. 7 ust. 2 ustawy o VAT. 

Jednocześnie stwierdził, że czynność ta nie może skorzystać ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT na mocy art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy. Artykuł ten mówi, że zwalnia się z opodatkowania podatkiem VAT dostawę towarów wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności zwolnionej od podatku, jeżeli z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Darowizna samochodu osobowego wykupionego prywatnie a podatek dochodowy PIT w 2024 roku

Innym rozwiązaniem od wyżej wymienionego jest darowizna samochodu osobowego, który przed jej dokonaniem został wykupiony na cele prywatne (nie na firmę).

Przypominając art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT, przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych PIT nie należy stosować do przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn.

Wystąpi tutaj podobna zależność jak w przypadku darowizny składnika majątku firmowego. 

Zatem opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn będzie podlegać nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:

• 36 120 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej,
• 27 090 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej,
• 18 060 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

Tak więc to nabywca będzie zobligowany do opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn nabycia w formie darowizny samochodu osobowego od przedsiębiorcy (który wykupił go z leasingu nie do firmy, a na cele prywatne).

Dla przypomnienia nabywca może skorzystać ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn, jeżeli posiada względem osoby dokonującej darowizny status małżonka, zstępnego, wstępnego, pasierba, rodzeństwa, ojczyma i macochy, gdy:

• owo nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych zostanie zgłoszone właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia – w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, oraz
• w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę 36 120 zł – udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.

Obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn przy darowiźnie u nabywcy powstanie z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.

Sprzedaż pojazdu otrzymanego w darowiźnie w 2024 roku

Na mocy art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT odpłatne zbycie dotyczy:

• nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
• spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
• prawa wieczystego użytkowania gruntów,
• innych rzeczy

– jeżeli nie występują w ramach działalności gospodarczej i zostało dokonane:

• w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a-c – przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, 
• innych rzeczy – przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie, w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonujących zamiany.

Co więcej, zgodnie z art. 10 ust. 2 ustawy o PIT powyższych przepisów nie należy stosować do odpłatnego zbycia:

• na podstawie umowy przewłaszczenia w celu zabezpieczenia wierzytelności, w tym pożyczki lub kredytu – do czasu ostatecznego przeniesienia własności przedmiotu umowy;
• w formie wniesienia wkładu niepieniężnego do spółki lub spółdzielni środków obrotowych, środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych;
• składników majątku użytkowanych w działalności jako środki trwałe podlegające amortyzacji, nawet jeżeli przed zbyciem zostały wycofane z działalności gospodarczej, a między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składniki majątku zostały wycofane z działalności i dniem ich odpłatnego zbycia nie upłynęło 6 lat;
• obcych składników majątku użytkowanych w działalności korzystającego na podstawie umowy leasingu operacyjnego, nawet jeżeli przed zbyciem zostały wycofane z działalności gospodarczej, a między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składniki te zostały wycofane z działalności gospodarczej, i dniem ich odpłatnego zbycia nie upłynęło 6 lat.

Tak więc, jeżeli obdarowany dokona sprzedaży otrzymanego w formie darowizny samochodu osobowego po okresie 6 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie (a w sytuacji zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany), wówczas nie zapłaci w ogóle podatku dochodowego od tej sprzedaży.

Darowizna samochodu osobowego po wykupie z leasingu na cele prywatne a opodatkowanie podatkiem VAT w 2024 roku

Dla przypomnienia darowizna (nieodpłatne przekazanie) firmowego samochodu osobowego będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, jeżeli:

• przedsiębiorca dokonywał darowizny jako podatnik VAT;
• darowane towary występują w działalności gospodarczej, tzn. nie zostały zbyte w jakiejkolwiek formie bądź wycofane z działalności gospodarczej;
• przedmiotem darowizny jest towar, w stosunku do którego (lub do jego części składowych) przy nabyciu (lub imporcie) przysługiwało podatnikowi prawo do odliczenia podatku VAT w całości lub w części.

Jak natomiast będzie wyglądało opodatkowanie podatkiem VAT, jeżeli przedsiębiorca dokona wykupu samochodu osobowego z leasingu nie na działalność, a do majątku osobistego (czyli na cele prywatne)?

W omawianej sytuacji w pierwszej kolejności należy przyjrzeć się kwestii momentu dokonywania darowizny. Jeżeli przedsiębiorca wykupi samochód osobowy z leasingu na cele prywatne, a więc poza działalnością i po tym zdarzeniu dokonuje darowizny – to dokonuje jej ze swojego majątku osobistego.

Trzeba uzupełnić powyższe o to, czy taka darowizna dokonywana jest okazjonalnie, a więc nie posiada charakteru prowadzenia działalności gospodarczej.

Kolejna kwestia to wykup samochodu osobowego z leasingu na cele prywatne, a dokładniej brak odliczenia podatku VAT z faktury wykupu.

Ostatnia to brak wykorzystywania od dnia wykupu samochodu osobowego z leasingu w prowadzonej działalności gospodarczej.

W takiej konfiguracji darowizna samochodu osobowego przeprowadzona po wykupie z leasingu na cele prywatne nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT.

Warto w tym miejscu przytoczyć stanowisko w podobnej sprawie wyrażone przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 22 października 2021 roku o sygn. 0114-KDIP4-1.4012.515.2021.1.SK, w którym stwierdził, że „[…] w przedmiotowej sprawie, w świetle okoliczności wskazanych przez Wnioskodawcę, stwierdzić należy, że Wnioskodawca, dokonując w przyszłości darowizny samochodu osobowego na rzecz matki, nie będzie działał w charakterze podatnika, a czynność ta nie będzie nosiła znamion działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy. Jak wynika z okoliczności sprawy, samochód zostanie po zakończeniu umowy leasingu wykupiony przez Wnioskodawcę (bez odliczenia VAT od wykupu) i nie będzie wykorzystywany w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Darowizna samochodu przez Wnioskodawcę na rzecz matki stanowić będzie zatem zwykłe wykonywanie prawa własności. Tym samym, Wnioskodawca będzie zbywać samochód, stanowiący jego majątek prywatny, korzystając z przysługującego mu prawa do rozporządzania własnym majątkiem. Skutkiem tego, zamierzona czynność nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Mając na uwadze powołane przepisy prawa oraz okoliczności analizowanej sprawy należy stwierdzić, że planowana w przyszłości przez Wnioskodawcę darowizna samochodu osobowego, wykupionego po zakończeniu umowy leasingu operacyjnego na cele osobiste, niezwiązane z działalnością gospodarczą, który to pojazd od momentu wykupu nie będzie wykorzystywany do celów prowadzonej działalności gospodarczej, nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Zainteresowany w związku z darowizną ww. samochodu nie będzie działał w charakterze podatnika, w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, a darowizna nie będzie dokonywana w ramach działalności gospodarczej zdefiniowanej w art. 15 ust. 2 ww. ustawy, lecz w ramach zarządu majątkiem osobistym […]”.

Na koniec warto podkreślić, że omawiana czynność darowizny samochodu osobowego musi rzeczywiście wystąpić. Ponadto przedsiębiorca dokonujący takiej darowizny w obu omawianych sytuacjach musi uzasadnić realizowaną transakcję.

Fiskus będzie bowiem bacznie się przyglądał darowiznom stanowiącym czynność pozorowaną, czyli taką, która została celowo wykreowana na potrzeby uniknięcia opodatkowania (w tej sytuacji podatkiem dochodowym PIT czy podatkiem VAT).

Kolejna kwestia to unikanie sytuacji, w których przedsiębiorca dokonujący darowizny (niezależnie od tego, czy z poziomu firmy, czy prywatnie), po jej dokonaniu nadal użytkuje pojazd w firmie bez względu na rodzaj umowy, na podstawie której korzysta z tego samochodu.