Przypadkiem, który może generować skutki podatkowe w zakresie podatku PIT, jest wypłata gotówki z konta walutowego. U podatników prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą możemy mieć do czynienia z różnicami kursowymi. Istotne jest tu bowiem ustalenie celu, w jakim owa wypłata jest generowana.
Różnice kursowe w pozarolniczej działalności gospodarczej
W sensie ekonomicznym różnice kursowe powstają na skutek wahań kursów (kurs – cena jednej waluty w jednostkach innej waluty) kupna i sprzedaży waluty krajowej w stosunku do walut obcych, wzajemnych zmian poziomów kursów innych walut oraz wystąpienia odchyleń między kursem średnim walut obcych ogłaszanym przez bank centralny (NBP) a faktycznymi, najczęściej bankowymi kursami sprzedaży lub zakupu poszczególnych walut.
Pojęcie różnic kursowych jest właściwe wyłącznie dla pozarolniczej działalności gospodarczej. Jak wynika z treści art. 24c ust. 1 ustawy PIT różnice kursowe zwiększają odpowiednio przychody jako dodatnie różnice kursowe albo koszty uzyskania przychodów jako ujemne różnice kursowe.
W konsekwencji dodatnie różnice kursowe zwiększają przychody, natomiast ujemne różnice kursowe zwiększają koszty.
Na podstawie treści art. 24c ust. 2 i ust. 3 ustawy PIT możemy stwierdzić, że różnice kursowe powstają, gdy kwota:
- przychodu należnego wyrażonego w walucie obcej jest inna niż jego wartość w dniu faktycznego otrzymania;
- poniesionego kosztu wyrażonego w walucie obcej jest inna niż jego wartość w dniu zapłaty;
- środków (wartości pieniężnych) w walucie obcej w dniu ich wpływu na rachunek bankowy jest inna niż ich wartość w dniu ich wypływu z tego rachunku;
- kredytu (pożyczki) w walucie obcej w dniu jego (jej) udzielenia jest inna niż jego (jej) wartość w dniu zwrotu;
- kredytu (pożyczki) w walucie obcej w dniu jego (jej) otrzymania jest inna niż jego (jej) wartość w dniu spłaty.
W zależności od tego, która z wartości będzie większa, przedsiębiorca rozpoznaje dodatnie lub ujemne różnice kursowe.
Co istotne, różnice kursowe mogą powstawać m.in. w przypadku regulowania zobowiązań przedsiębiorcy, kiedy dochodzi do poniesienia kosztu.
W myśl art. 24c ust. 7 ustawy PIT za koszt poniesiony uważa się koszt wynikający z otrzymanej faktury (rachunku) albo innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), a za dzień zapłaty – dzień uregulowania zobowiązań w jakiejkolwiek formie, w tym w wyniku potrącenia wierzytelności.
Sposoby ustalania różnic kursowych
Dokonując oceny, czy w danym wypadku doszło do powstania różnic kursowych, należy dokonać odpowiedniego porównania.
W zakresie metody sięgnijmy do treści art. 24c ust. 4 ustawy PIT, gdzie podano, że przy obliczaniu różnic kursowych, o których mowa w ust. 2 i 3, uwzględnia się kursy faktycznie zastosowane w przypadku sprzedaży lub kupna walut obcych oraz otrzymania należności lub zapłaty zobowiązań.
W pozostałych przypadkach, a także gdy do otrzymanych należności lub zapłaty zobowiązań nie jest możliwe uwzględnienie faktycznie zastosowanego kursu waluty w danym dniu, stosuje się kurs średni ogłaszany przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego ten dzień.
Nie każda wypłata gotówki z konta walutowego generuje różnice kursowe
Omawiając przedstawione zagadnienie, nie można zapominać o istocie różnic kursowych.
Otóż dla powstania różnic kursowych konieczny jest wypływ waluty obcej, środków lub wartości pieniężnych, przy czym jako wypływ należy rozumieć tu nie jakikolwiek wypływ, lecz operację wyzbycia się waluty, środków lub wartości pieniężnych.
W zakresie różnic kursowych przesądzające znaczenie ma fakt otrzymania lub nabycia środków lub wartości pieniężnych i fakt ich wypływu. Samo nabycie i przechowywanie przez podatnika walut obcych oraz zmiana ich kursu nie powoduje powstania tego rodzaju różnic kursowych. Różnice kursowe nie powstają również w sytuacji zamiany jednej waluty obcej na inną, ponieważ operacja ta nie wiąże się z faktycznym wypływem środków w walucie obcej (nie dochodzi do wyzbycia się waluty).
Jak wskazał Dyrektor KIS w interpretacji z 1 grudnia 2022 roku (nr 0111-KDIB1-2.4010.680.2022.1.AK), realizacja przychodów/kosztów z tytułu dodatnich/ujemnych różnic kursowych od własnych środków pieniężnych może przykładowo nastąpić w wyniku:
- sprzedaży waluty zgromadzonej na rachunku walutowym, a uzyskanej ze sprzedaży towarów lub usług;
- sprzedaży waluty uprzednio nabytej od innego podmiotu;
- zapłaty walutą za zobowiązania, a uzyskanej ze sprzedaży towarów lub usług;
- zapłaty za zobowiązania walutą uprzednio nabytą od innego podmiotu, w tym również walutą nabytą poprzez uzyskanie pożyczki czy też kredytu bankowego;
- innej formy wypływu waluty, np. darowizny.
W konsekwencji rozchód własnych środków pieniężnych z konta walutowego może generować podatkowe różnice kursowe, o ile jest to związane np. z regulowaniem zobowiązania.
Zatem na przykład wypłata gotówki z konta walutowego celem zapłaty za towar czy usługę obliguje przedsiębiorcę do ustalenia, czy w danym przypadku doszło do powstania różnic kursowych.
Natomiast do powstania różnic kursowych od własnych środków pieniężnych nie dochodzi w sytuacji zamiany jednej waluty obcej na inną walutę obcą. W takim przypadku nie powstają różnice kursowe od własnych środków na dzień zamiany walut, ponieważ w związku z zamianą jednej waluty na inną nie dochodzi do faktycznego wypływu środków w walucie obcej (wyzbycia się ich), a ma miejsce jedynie zamiana jednej waluty na inną.
Przykład 1.
Czy wypłata gotówki z konta celem przewalutowania środków generuje konieczność rozpoznania różnic kursowych?
Przedsiębiorca wypłacił z konta walutowego 5000 euro celem wymiany tej kwoty na amerykańskie dolary. W rezultacie podatnik nadal posiada taką samą wartość majątkową, lecz wyrażoną w innej walucie. W tym przypadku nie jest regulowane żadne zobowiązanie, więc podatnik nie płaci za towar lub usługę – zatem nie powstają różnice kursowe.
W przypadku różnic kursowych od własnych środków pieniężnych należy mieć na uwadze, że powstają one wyłącznie w przypadkach określonych w zamkniętym katalogu określonym w art. 23c ustawy PIT. To z kolei powoduje, że nie każda wypłata gotówki z konta walutowego będzie automatycznie oznaczać konieczność rozpoznania różnic kursowych.
