Prowadzenie działalności gospodarczej nie musi oznaczać obowiązkowego ubezpieczenia w ZUS-ie. Niektóre formy działalności podlegają bowiem pod oskładkowanie w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Czy możliwe jest jednak połączenie ubezpieczenia w KRUS-ie i prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej? Jakie warunki należy spełnić, aby otworzyć działalność na KRUS-ie?
Ubezpieczenie w KRUS-ie
Zgodnie z obowiązującymi przepisami posiadanie gospodarstwa rolnego o powierzchni przekraczającej 1 ha przeliczeniowy lub prowadzenie działu specjalnego produkcji rolnej wiąże się z obowiązkowym podleganiem pod ubezpieczenia społeczne w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Pod takie ubezpieczenie podlega również małżonek rolnika oraz domownik stale pracujący w takim gospodarstwie, jeżeli rolnik ten, jego małżonek, domownik, nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu, nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo nie ma ustalonego prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.
Ubezpieczenie w KRUS-ie jest atrakcyjniejszą alternatywą dla ubezpieczenia w ZUS-ie, przede wszystkim ze względu na znacznie niższe składki opłacane w systemie kwartalnym. Duża część przedsiębiorców zastanawia się nad połączeniem działalności gospodarczej o nierolniczym charakterze z podleganiem pod ubezpieczenia w KRUS-ie. Przepisy pozwalają na takie rozwiązanie, choć należy spełnić kilka warunków.
Działalność na KRUS-ie
Rozpoczęcie działalności gospodarczej przy jednoczesnym podleganiu pod ubezpieczenia społeczne w KRUS-ie jest korzystne przede wszystkim ze względów finansowych. Taki przedsiębiorca nie musi opłacać bowiem wysokich składek do ZUS-u, które miesięcznie wynoszą ok. 1,5 tys. zł. W przypadku ubezpieczenia społecznego w KRUS-ie najniższa składka miesięczna oscyluje już wokół kwoty 200 zł. Różnica jest więc zauważalna.
Ustawodawca pozwala na otwieranie pozarolniczej działalności gospodarczej osobom podlegającym pod obowiązkowe ubezpieczenie w KRUS-ie, o ile spełnią one następujące warunki:
- taka osoba podlega pod obowiązkowe ubezpieczenia w KRUS-ie od co najmniej 3 lat w pełnym zakresie i nadal prowadzi działalność rolniczą albo stale pracuje w gospodarstwie rolnym obejmującym obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny w rozumieniu przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników;
- chętny do podjęcia pozarolniczej działalności gospodarczej złoży oświadczenie o kontynuowaniu ubezpieczenia w KRUS-ie w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia działalności gospodarczej lub współpracy przy tej działalności;
- taka osoba nie jest pracownikiem (tj. nie pozostaje w stosunku pracy) ani nie pozostaje w stosunku służbowym (np. pracuje w służbach mundurowych);
- chętny do podjęcia pozarolniczej działalności gospodarczej nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych;
- kwota należnego podatku od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej za poprzedni rok podatkowy nie będzie przekraczała ustawowej kwoty granicznej, tj. kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym roku.
Bez względu na spełnienie powyższych warunków rolnik nie może być ubezpieczonym w KRUS, jeśli:
- zostanie wspólnikiem spółki jawnej, komandytowej, partnerskiej lub jednoosobowej spółki z o.o.;
- prowadzi działalność wykonywaną osobiście, która należy do kategorii tzw. wolnych zawodów.
Przykład 1.
Pan Konrad jest rolnikiem, który podlega pod obowiązkowe ubezpieczenia społeczne w KRUS-ie od 2 lat. Chciałby rozpocząć dodatkową pozarolniczą działalność gospodarczą i szacunkowo osiągałby z niej dochody rzędu 1000–2000 zł netto. Czy mężczyzna może rozpocząć taką działalność z możliwością jednoczesnego podlegania pod ubezpieczenia społeczne w KRUS-ie?
Nie, ponieważ nie spełnił on wymogu posiadania ubezpieczenia w KRUS-ie przez nieprzerwany okres 3 lat. Po upływie tego czasu pan Konrad będzie mógł rozpocząć dodatkową działalność bez konieczności wyrejestrowania się z KRUS-u. Jeśli rolnik podejmie taką działalność w tej chwili, to będzie musiał zrezygnować z opłacania składek do KRUS-u i przejść na składki w ZUS-ie.
Przykład 2.
Pani Patrycja odprowadza obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne do KRUS-u od 5 lat. Chciałby jednak rozpocząć pozarolniczą działalność gospodarczą, ponieważ otrzymała propozycję pracy w ramach kontraktu B2B. Wynagrodzenie, które miałaby osiągać, wyniesie ok. 8000 tys. zł netto. Czy kobieta może rozpocząć taką działalność i jednocześnie dalej opłacać składki do KRUS-u?
Nie, ponieważ wynagrodzenie z pozarolniczej działalności gospodarczej przekroczy granicę minimalnego wynagrodzenia za pracę, które w 2024 roku wynosi 4242 zł brutto. Jeśli pani Patrycja osiągałaby wynagrodzenie niższe niż aktualne minimalne wynagrodzenie za pracę, to mogłaby kontynuować opłacanie składek do KRUS-u przy jednoczesnym prowadzeniu działalności gospodarczej.
Przykład 3.
Pan Michał jest rolnikiem od 10 lat i podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu w KRUS-ie. Otrzymał ofertę pracy w urzędzie gminy w wymiarze pół etatu w ramach umowy o pracę – w 2024 roku osiągałby wynagrodzenie 2450 zł netto. Czy pan Michał może zatrudnić się w nowej pracy i nadal kontynuować ubezpieczenie w KRUS-ie?
Nie, ponieważ osoby zatrudnione w ramach umowy o pracę nie mogą być ubezpieczone w KRUS-ie.
Przykład 4.
Pan Piotr prowadzi gospodarstwo rolne o 5 lat i jest ubezpieczony obowiązkowo w KRUS-ie. Otrzymał ofertę pracy w ramach umowy zlecenia, która miałaby zostać zawarta na czas nieokreślony. Wysokość wynagrodzenia uzyskiwanego z takiej umowy nie przekraczałaby 4000 zł brutto. Czy mężczyzna może podjąć takie zatrudnienie i nadal opłacać składki do KRUS-u?
Tak, ponieważ spełnia ustawowe warunki do łączenia dodatkowej pracy z opłacaniem składek do KRUS-u. Ustawodawca pozwala rolnikom dorabiać w ramach umów cywilnoprawnych, których wartość nie przewyższa minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Przykład 5.
Pani Monika podlega pod obowiązkowy KRUS od 8 lat. Otrzymała ofertę pracy w ramach umowy o dzieło, na podstawie której miałaby osiągać wynagrodzenie miesięczne w kwocie 9500 zł. Praca nie będzie wykonywana w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej, jednak pani Monika nie chciałaby rezygnować z KRUS-u. Czy możliwe jest połączenie takiej umowy z dalszym opłacaniem składek na ubezpieczenie społeczne rolników?
Tak, ponieważ umowa o dzieło jest umową cywilnoprawną, która nie podlega pod oskładkowanie w ZUS-ie. W tym przypadku nie obowiązuje więc limit kwoty granicznej minimalnego wynagrodzenia za pracę, który przesądza o możliwości opłacania składek do KRUS-u.
Otwarcie działalności na KRUS-ie – obowiązki
Jeśli rolnik spełnia ustawowe warunki do otwarcia pozarolniczej działalności gospodarczej lub podjęcia pracy w ramach umowy cywilnoprawnej, musi dopełnić kilku ważnych formalności. Dotyczy to przede wszystkim zgłoszenia faktu podjęcia dodatkowej działalności zarobkowej do KRUS-u. Można to zrobić pisemnie lub elektronicznie, przy czym część oddziałów KRUS wymaga przedłożenia kopii zawartej umowy lub wydruku z CEIDG potwierdzającego fakt rozpoczęcia pozarolniczej działalności gospodarczej. Takie zgłoszenie jest darmowe i powinno nastąpić w ciągu 7 dni od chwili rozpoczęcia danej działalności lub podpisania umowy cywilnoprawnej.
Sposób otwarcia pozarolniczej działalności gospodarczej przez rolnika podlegającego pod ubezpieczenia w KRUS-ie jest identyczny jak w przypadku osób, które nigdy nie opłacały składek rolniczych. Pamiętajmy jednak, że rolnik prowadzący dodatkową działalność gospodarczą lub współpracujący przy jej prowadzeniu ma obowiązek złożyć do KRUS-u zaświadczenie od naczelnika właściwego dla siebie urzędu skarbowego albo oświadczenie, że kwota należnego podatku dochodowego od przychodów z działalności gospodarczej za poprzedni rok podatkowy nie przekroczyła rocznej kwoty granicznej pozbawiającej rolnika prawa do podlegania ubezpieczeniu w KRUS-ie. Taki dokument musi być złożony po rozliczeniu danego roku podatkowego najpóźniej do 31 maja każdego roku.
Podsumowanie
Ustawodawca pozwala łączyć pozarolniczą działalność gospodarczą z opłacaniem składek do KRUS-u, o ile rolnik spełni kilka istotnych warunków, m.in. nie będzie osiągał wynagrodzenia przekraczającego wartość aktualnego minimalnego wynagrodzenia za pracę. Otwarcie pozarolniczej działalności gospodarczej przez rolnika wiąże się z koniecznością zgłoszenia tego faktu do KRUS-u w ciągu 7 dni od chwili rozpoczęcia takiej działalności. Ponadto rolnik musi corocznie do 31 maja informować KRUS o tym, czy kwota należnego podatku dochodowego od przychodów z działalności gospodarczej za poprzedni rok podatkowy nie przekroczyła rocznej kwoty granicznej pozbawiającej go prawa do podlegania ubezpieczeniu w KRUS-ie.
