Po ogłoszeniu upadłości – postępowania sądowe, administracyjne lub sądowo-administracyjne dotyczące masy upadłości mogą być wszczęte i prowadzone wyłącznie przez syndyka albo przeciwko niemu.
Postępowania te, syndyk prowadzi na rzecz upadłego, lecz w imieniu własnym. Dodatkowo, po ogłoszeniu upadłości wszelkie uprawnienia upadłego związane z uczestnictwem w spółkach lub spółdzielniach wykonuje syndyk.
Konsekwencją ogłoszenia upadłości jest utrata przez upadłego legitymacji do udziału w każdym toczącym się postępowaniu. Z chwilą ogłoszenia upadłości postępowanie to może być kontynuowane jedynie z udziałem syndyka. Prowadzenie sporu przez syndyka odbywa się na rzecz upadłego. Następstwem utraty przez upadłego prawa do zarządzania masą upadłościową jest utrata przez upadły podmiot legitymacji do występowania w charakterze strony w dotyczących - wcześniej wierzytelności a obecnie po ogłoszeniu upadłości - masy upadłości.
Działania syndyka na rzecz wierzycieli
Przede wszystkim jednym z najczęstszych przypadków, w których to syndyk występuje jako strona postępowania jest taki, że to syndyk jest pozwanym z uwagi na dochodzenie z masy upadłości zaległych należności. Zazwyczaj to pracownicy pozywają np. o zaległe wynagrodzenia, o ekwiwalenty o odprawy lub też byli kontrahenci o należności z niezapłaconych faktur.
Ustawodawca przewidział, że ta współpraca pomiędzy upadłym a syndykiem może mieć różny charakter, dlatego usankcjonowano obowiązek upadłego w zakresie wydania wszelkiej dokumentacji syndykowi. Zgodnie z art. 57 ustawy Prawo Upadłościowe, upadły jest obowiązany wskazać i wydać syndykowi cały swój majątek, a także wydać wszystkie dokumenty dotyczące jego działalności, majątku oraz rozliczeń, w szczególności księgi rachunkowe i inne ewidencje prowadzone dla celów podatkowych oraz korespondencję.
Wykonanie tego obowiązku upadły potwierdza w formie oświadczenia na piśmie. Prócz tego nałożono na niego konieczność udzielania organom postępowania upadłościowego wszelkich potrzebnych wyjaśnień dotyczących swojego majątku.
Syndyk masy upadłości znacznie rzadziej występuje w charakterze powoda, albowiem muszą zaistnieć ku temu przesłanki, mając jednak pełną wiedzę o rozliczeniach i kontraktach upadłego, ta powinna mu dać podstawy do ewentualnych działań w celu ochrony majątku masy upadłości. Pośród przypadków, w których to syndyk masy upadłości występuje jako powód bardzo często ma miejsce przypadek wnoszenia powództwa o uznanie umowy osoby trzeciej z pozwanym za bezskuteczną wobec masy upadłości oraz wydanie nieruchomości.
Jest to możliwe, dzięki temu, że prawo upadłościowe ustanawia system ochrony masy upadłości przed uszczupleniami czynnościami dokonanymi przez upadłego z osobami trzecimi przed ogłoszeniem upadłości. Podstawą tego systemu jest system ochrony wierzycieli w razie niewypłacalności dłużnika z Kodeksu cywilnego (skarga paulińska).
Spółka z o.o. sprzedała samochód wartości 90 000,00 zł na rzecz osoby fizycznej, będącej żoną prezesa spółki. Spółka następnie złożyła wniosek o ogłoszenie upadłości, którą sąd ogłosił kilka miesięcy później. Syndyk masy upadłości mając wgląd do wszystkich transakcji umów spółki, uznał, że wskutek przedmiotowej umowy sprzedaży pojazdu doszło do pokrzywdzenia wierzycieli spółki, albowiem majątek spółki został uszczuplony o rzecz ruchomą wartości 90 000,00 zł. W dacie zawarcia umowy spółka ta posiadała szereg zaległości płatniczych na rzecz wielu wierzycieli, sięgających kilku milionów złotych. Wskutek sprzedaży pojazdu korzyść majątkową odniosła osoba bliska dłużnikowi tj. żona prezesa zarządu spółki co zgodnie z przepisem art. 527 § 3 k.c. oznacza iż pozwana wiedziała, że spółka działa ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.
Sąd analizując sprawę uznał, za bezskuteczną w stosunku do Syndyka Masy Upadłości Spółki z o.o. w upadłości likwidacyjnej umowę polegającą na przeniesieniu na rzecz żony prezesa zarządy własności samochodu osobowego a to w celu ochrony wierzytelności w wysokości 90 000,00 zł.
Z akt, w których posiadaniu był syndyk masy upadłości, a które to przekazał do sądu wynikało, że zadłużenia spółki sięgają co najmniej 2 lata wstecz od dnia złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Ze stanu faktycznego wynika, że obie strony zaskarżonej umowy musiały sobie zdawać sprawę z sytuacji spółki a dodatkowo przewidując upadłość spółki strony dokonały przeniesienia własności samochodu dokładnie przed terminem w którym mogłoby to być już skutecznie zakwestionowane przez syndyka w postepowaniu upadłościowym.
Syndyk masy upadłości, może dochodzić również zwrotu zapłaconych należności przez upadłego, które nastąpiło po ogłoszeniu upadłości, celem zwrócenia kwoty do masy upadłości. Warto dodać, że prawo rozporządzania masą upadłości po ogłoszeniu upadłości ma jedynie syndyk, dlatego czynność zapłaty po ogłoszeniu upadłości przez samego upadłego jest nieważna a syndyk ma prawo pozywać o zapłatę równowartości zapłaconej kwoty. Zgodnie bowiem z przepisami prawa do masy upadłości wchodzi majątek należący do upadłego w dniu ogłoszenia upadłości, dlatego domniemywa się, że rzeczy znajdujące się w posiadaniu upadłego w dniu ogłoszenia upadłości należą do majątku upadłego.
Brak właściwego działania po stronie syndyka wypełnia znamiona czynu zabronionego
Syndyk masy upadłości posiada bardzo szerokie uprawnienia wobec masy upadłości. W rzeczywistości, to on prowadzi jednoosobowo przedsiębiorstwo upadłego. Mienie to jest dla niego mieniem cudzym jako, że właścicielem jego nadal pozostaje upadły.
Skoro zatem nadrzędnym celem jest zaspokojenie wierzycieli upadłego, syndyk powinien robić wszystko, w granicach prawa, co zmierza do wypełnienia tego obowiązku. Dlatego brak dochodzenia należności przez syndyka, należałoby poczytywać jako niedopełnienie obowiązków, co stanowi zgodnie z kodeksem karnym przestępstwo.
Zgodnie art. 293 kk to, będąc obowiązany na podstawie przepisu ustawy, decyzji właściwego organu lub umowy do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku, wyrządza jej znaczną szkodę majątkową, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Zatem obowiązkiem syndyka masy upadłości, jest jeśli to możliwe podejmowanie aktywności także jako strona postępowania sądowego i pozywanie innych podmiotów, celem zwiększenia udziału masy upadłości umożliwiającej zaspokojenie wierzycieli.
Podstawa prawna:
-
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny, Dz.U.2020.1444 t.j.
-
Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe, Dz.U.2020.1228 t.j.
Materiał opracowany przez zespół „Tak Prawnik”.
Właścicielem marki „Tak Prawnik” jest BZ Group Sp. z o.o.
