Przewozy międzynarodowe wykonują kierowcy zatrudnieni na podstawie stosunku pracy. Zadania tego rodzaju mogą wykonywać także osoby zatrudnione na podstawie umowy zlecenia. Jak powinien być rozliczany kierowca na zleceniu? — wyjaśniamy w artykule.
Ustalenie podstawy oskładkowania kierowców zatrudnionych w przewozie międzynarodowym — podstawa prawna i ogólne zasady
Zasady wynagradzania kierowców wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe uregulowano w przepisach Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o czasie pracy kierowców, dalej jako „ustawa”.
Zgodnie z art. 26f ust. 2 ustawy do wskazanych kierowców stosuje się odpowiednio, w zakresie ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, przepisy wydane na podstawie art. 21 Ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych („ustawa systemowa”) dotyczące pracowników zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców.
Oznacza to zatem konieczność zastosowania w odpowiednim zakresie regulacji Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 roku w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (dalej jako „rozporządzenie składkowe”).
Ustalenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia kierowców zatrudnionych w przewozie międzynarodowym — interpretacja ZUS-u
Przytoczone powyżej przepisy ustawy odnoszą się do kierowców zatrudnionych na podstawie stosunku pracy, nie dotyczą natomiast wprost kierowców będących zleceniobiorcami.
W tej kwestii należy sięgnąć do Interpretacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) z 26 sierpnia 2022 roku (WPI/200000/43/941/2022), w której rozstrzygnięto wątpliwości przedsiębiorcy w zakresie ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne należnych z tytułu zatrudniania kierowcy będącego zleceniobiorcą.
Na wstępie w dokumencie odniesiono się do oskładkowania dotyczącego pracowników. Od czasu wejścia w życie zmian (2 lutego 2022 roku) do kierowców zatrudnionych na podstawie stosunku pracy wykonujących przewozy międzynarodowe stosuje § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia składkowego.
Oznacza to, że w przypadku pracowników zatrudnionych w RP, oddelegowanych przez pracodawcę do pracy za granicą, których przychód jest wyższy niż prognozowane przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy — podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie stanowi część wynagrodzenia w wysokości równowartości diety przysługującej z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu.
W powyższych regulacjach jest ponadto mowa o przeciętnym wynagrodzeniu jako kryterium obliczania należności przysługujących kierowcom. W rozumieniu art. 2 pkt 8 ustawy przez przeciętne wynagrodzenie należy rozumieć prognozowane przeciętne wynagrodzenie miesięczne na dany rok kalendarzowy, ogłoszone w trybie art. 19 ust. 10 ustawy systemowej.
Przeciętne wynagrodzenie w 2024 roku wynosi 7824 zł (Obwieszczenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 4 grudnia 2023 roku w sprawie kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w roku 2024 oraz przyjętej do jej ustalenia kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia).
Podstawowymi przesłankami dla takiego stanowiska są przepisy ustawy systemowej, zgodnie z którymi obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.
Z kolei przepisy rozporządzenia składkowego w zakresie dotyczącym ustalania podstawy wymiaru składek, w tym również przywołanego wcześniej § 2 ust. 1 pkt 16, stosuje się odpowiednio przy ustalaniu podstawy oskładkowania osób wykonujących pracę na podstawie umowy zlecenia (§ 5 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia składkowego).
Są to zatem argumenty natury prawnej o decydującym znaczeniu w kontekście omawianej tematyki.
Kierowca na zleceniu - ZUS
Uwzględniając stanowisko ZUS-u przedstawione w cytowanej interpretacji, podmiot będący zleceniodawcą w stosunku do kierowcy-zleceniobiorcy zatrudnionego w przewozie międzynarodowym ustala podstawę wymiaru składek w niżej opisany sposób:
w pierwszej kolejności należy określić przychód zleceniobiorcy w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych za dany miesiąc. W związku z tym uwzględnia się łączny przychód uzyskany przez zleceniobiorcę za pracę wykonywaną na terenie RP, jak i za granicą (zleceniodawca bierze pod uwagę wszystkie wypłaty stanowiące podstawę wymiaru składek, dokonane lub postawione do dyspozycji zleceniobiorcy od pierwszego do ostatniego dnia miesiąca bez względu na okres, za jaki przysługują); nie uwzględnia się natomiast zasiłków z ubezpieczeń społecznych oraz przychodów wymienionych w rozporządzeniu składkowym. Wyłączenia dotyczącego należności z tytułu podróży służbowych nie stosuje się, jeżeli zleceniobiorca uzyskuje przychód wyższy niż prognozowane przeciętne wynagrodzenie. W takim przypadku pomniejsza się przychód o równowartość diety przysługującej z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu — określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju;
następnie uzyskaną kwotę porównuje się z kwotą prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia, przy czym porównania tego dokonuje się zawsze do pełnej kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia;
jeżeli kwota przychodu zleceniobiorcy po odjęciu równowartości diet będzie niższa niż prognozowane przeciętne wynagrodzenie, podstawę wymiaru składek będzie stanowić kwota prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia.
Przykład 1.
Kierowca wykonuje swe zadania w transporcie międzynarodowym na podstawie umowy zlecenia. Osoba ta otrzymała polecenie realizacji przewozu do Niemiec, gdzie ma spędzić 2 doby. Zleceniobiorca otrzyma za kurs 8350 zł, a zatem będzie to kwota wyższa od kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia obowiązującej w 2024 roku (7824 zł). Wobec tego do kierowcy będzie miał zastosowanie przepis § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia składkowego. Oznacza to, że w odniesieniu do zleceniobiorcy podstawy wymiaru składek nie będzie stanowić ta część przychodu, która stanowi równowartość diet przysługujących za każdy dzień pobytu w Niemczech, czyli 2 × 49 euro.
Sytuacja ulega całkowitej zmianie wtedy, gdy zleceniobiorca nie osiąga kwoty prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w 2024 roku, czyli 7824 zł.
Przykład 2.
Kierowca wykonujący przewozy międzynarodowe jest zatrudniony na podstawie umowy zlecenia. Jego przychód nie osiągnął poziomu prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w 2024 roku, czyli 7824 zł. W takich okolicznościach podstawę wymiaru składek ustala się na zasadach ogólnych. Oznacza to zatem, że zleceniodawca nie odejmuje równowartości diet, a także nie porównuje przychodu zleceniobiorcy do kwoty przeciętnego wynagrodzenia. Takie działanie jest związane z brakiem możliwości zastosowania przepisu § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia składkowego.
Jak ustalić podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia kierowców zatrudnionych w przewozie międzynarodowym na podstawie umowy zlecenia? Podsumowanie
Zgodnie ze stanowiskiem przedstawionym przez ZUS – do kierowców w transporcie międzynarodowym zatrudnionych jako zleceniobiorcy należy stosować analogiczne zasady ustalania podstawy oskładkowania jak w przypadku kierowców będących pracownikami. Oznacza to, że należy ustalić łączny przychód otrzymany przez zleceniobiorcę za pracę wykonywaną na terenie RP, jak i za granicą, a następnie uzyskaną kwotę porównać z wysokością prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia. Jeżeli przychód zleceniobiorcy po odjęciu równowartości diet będzie niższy od prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia, podstawę oskładkowania stanowi właśnie to wynagrodzenie.
