W Polsce wciąż za niskie jest zatrudnienie niepełnosprawnych, wynika to najczęściej z utartych w społeczeństwie stereotypów. Tymczasem osoby niepełnosprawne często nie tylko efektywniej pracują, lecz także z ich zatrudnienia właściciele firm mogą czerpać niepodważalne korzyści. Pracodawcy, wykazując się zupełnym brakiem wyobraźni i elementarnej wiedzy dotyczącej korzyści płynących z zatrudnienia osób niepełnosprawnych, wybierają kandydatów z mniejszymi kwalifikacjami, co w przyszłości odbija się na efektywności firmy i jej środkach finansowych. Pracownik z niewystarczającymi umiejętnościami blokuje sprawność działania przedsiębiorstwa, dlatego też z czasem zostaje zwolniony. A co za tym idzie, proces rekrutacji przedłuża się, a pracodawca ponosi kolejne koszty z nim związane. Zamiast tracić tak cenny czas na kolejne bezowocne procesy rekrutacyjne, warto od razu przyjąć do pracy profesjonalistę, nawet jeśli jest nim osoba niepełnosprawna.
Zatrudnienie niepełnosprawnych - korzyści
Zwrot kosztów wyposażenia stanowiska pracy
Zatrudnienie niepełnosprawnych przez co najmniej 36 miesięcy (przy wcześniejszym podpisaniu umowy ze starostą, gdyż zwrotowi nie podlegają koszty poniesione przed dniem jej zawarcia), może powodować możliwość ubiegania się maksymalnie o 15-krotność przeciętnego wynagrodzenia.
Zwrot kosztów na przystosowanie stanowiska pracy
Pracodawca, który zatrudnia osobę niepełnosprawną przez co najmniej 36 miesięcy, może otrzymać zwrot kosztów poniesionych na przystosowanie tworzonych (stosownie do potrzeb wynikających z ich niepełnosprawności) lub istniejących stanowisk pracy dla tych osób. Refundacja dotyczy, na przykład adaptacji pomieszczeń zakładu pracy do potrzeb osób niepełnosprawnych oraz zatrudnienia pracownika pomagającego zatrudnionej osobie niepełnosprawnej. Pracodawca ubiegający się o wyżej wymienioną refundację musi złożyć wniosek do starosty właściwego ze względu na miejsce zatrudnienia osób niepełnosprawnych.
Zatrudnienie niepełnosprawnych a dofinansowanie wynagrodzeń
Niekiedy można liczyć na dofinansowanie wynagrodzenia zatrudnionych osób niepełnosprawnych. Takie dofinansowanie przysługuje:
- pracodawcy prowadzącemu zakład pracy chronionej;
- pracodawcy zatrudniającemu co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy i osiągającemu wskaźnik zatrudnienia niepełnosprawnych w wysokości co najmniej 6%;
- pracodawcy zatrudniającemu mniej niż 25 pracowników.
Przy czym nie można mieć zaległych zobowiązań wobec Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Właściciele firm otrzymują dofinansowanie na pracowników ujętych w ewidencji zatrudnionych osób niepełnosprawnych, którą prowadzi Fundusz, wykorzystując numery PESEL i NIP, a także informacje przekazywane drogą elektroniczną do Funduszu oraz na osoby niepełnosprawne, które nie mają ustalonego prawa do emerytury.
Dofinansowanie wypłacane jest co miesiąc, a jego kwota w przypadku zakładu pracy chronionej może wynosić:
- 130% najniższego wynagrodzenia - osoby niepełnosprawne ze znacznym stopniem niepełnosprawności;
- 110% najniższego wynagrodzenia - osoby niepełnosprawne z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności;
- 50% najniższego wynagrodzenia - osoby niepełnosprawne z lekkim stopniem niepełnosprawności;
Kwoty te w przypadku osób z upośledzeniem umysłowym, chorobą psychiczną lub epilepsją oraz osób niewidomych ulegają zwiększeniu o 75% najniższego wynagrodzenia.
W przypadku pracodawców zatrudniających co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy i osiągających wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości co najmniej 6% oraz pracodawców zatrudniających mniej niż 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, kwota dofinansowania wynosi:
- 70% z kwoty uzyskanej w przypadku zakładu pracy chronionej;
- 90% z kwoty uzyskanej w przypadku zakładu pracy chronionej - osoby niepełnosprawne z chorobą psychiczną, upośledzeniem umysłowym lub epilepsją oraz osoby niewidome.
Kwota miesięcznego dofinansowania nie powinna przekroczyć miesięcznego wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego.
Od okresu sprawozdawczego styczeń 2023 r. obowiązują wyższe kwoty miesięcznych dofinansowań do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych:
- 2400 zł – w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności,
- 1350 zł – w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności,
- 500 zł – w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności.
Zatrudnienie niepełnosprawnych a refundacja składek ZUS
Wystarczy w deklaracji rozliczeniowej składanej do ZUS-u zaznaczyć odpowiedni kod i wpisać kwoty ubezpieczenia osób niepełnosprawnych finansowane przez PFRON lub budżet państwa, co odciąża pracodawcę, gdyż sam nie musi już powyższych kwot wpłacać na rzecz ZUS. Dotyczy to w równej mierze zakładów pracy chronionej, jak i pracodawców zatrudniających co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy i osiągających wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości co najmniej 6%.
Ulgi we wpłatach na PFRON
Pracodawcy, którzy nie osiągają odpowiednich wskaźników zatrudnienia osób niepełnosprawnych (co najmniej 6%), muszą dokonywać obowiązkowych wpłat na PFRON. W związku z tym pracodawcy zatrudniający więcej niż 6% niepełnosprawnych zostają zwolnieni z tego obowiązku. Natomiast zatrudniając osoby ze schorzeniami szczególnie utrudniającymi wykonywanie pracy, można liczyć na obniżenie obowiązujących 6%. Ponadto jeżeli pracodawcy niespełniający powyższych warunków kupią usługi (z wyłączeniem handlu) lub produkty od pracodawcy zatrudniającego co najmniej 25 pracowników, w tym co najmniej 10% osób ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, nabywają prawa do obniżenia wysokości obowiązkowych wpłat na rzecz Funduszu.
Zatrudnienie niepełnosprawnych a szkolenia organizowane przez pracodawcę
Na wniosek pracodawcy PFRON może zrefundować koszty szkolenia zatrudnionych u pracodawcy osób niepełnosprawnych. Zwrotem kosztów zajmuje się starosta na warunkach i w wysokości określonych w umowie zawartej uprzednio z pracodawcą.
Korzyści z nowo zatrudnionego niepełnosprawnego pracownika
Pracodawca, który zatrudni osobę niepełnosprawną bezrobotną lub poszukującą pracy, może ubiegać się o zwrot 60% wynagrodzenia oraz składek na ubezpieczenie społeczne tego pracownika. Konieczne jest podpisanie umowy ze starostą. Dodatkowo osoba niepełnosprawna musi być zatrudniona przez co najmniej 12 miesięcy.
Dodatkowo za pracownika, który będzie pomagał w pracy osobie z orzeczeniem o niepełnosprawności, można ubiegać się o zwrot kosztów zatrudnienia. Kwota zwrotu uzależniona jest od minimalnego wynagrodzenia. Wsparcie udzielone osobie niepełnosprawnej nie może przekroczyć 20 godzin w miesiącu.
