Likwidacja i ponowne rozpoczęcie działalności a rejestracja do VAT

Nie ma prawnych przeszkód, aby w trakcie roku przedsiębiorca zlikwidował działalność gospodarczą i rozpoczął prowadzenie nowej w tej samej formie, tj. jednoosobowej działalności gospodarczej. W tym zakresie konieczne jest dokonanie określonych wpisów w CEIDG. Pojawia się jednak pytanie o obowiązki natury podatkowej w związku z tego typu działaniem. Czy na skutek ponownego rozpoczęcia działalności należy dokonać kolejnej rejestracji na potrzeby podatku VAT? Likwidacja i ponowne rozpoczęcie działalności - wszystkie szczegóły na ten temat omawiamy w poniższym artykule.

Likwidacja działalności na gruncie podatku VAT

Informacje na temat rozpoczęcia czy też zakończenia prowadzenia działalności gospodarczej należy zgłosić do CEIDG. 

Jeżeli chodzi natomiast o obowiązki związane z podatkiem VAT, to warto wskazać, że zgodnie z art. 96 ust. 6 ustawy VAT, jeżeli podatnik zarejestrowany jako podatnik VAT zaprzestał wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, jest on obowiązany zgłosić zaprzestanie działalności naczelnikowi urzędu skarbowego; zgłoszenie to stanowi dla naczelnika urzędu skarbowego podstawę do wykreślenia podatnika z rejestru jako podatnika VAT.

Zgłoszenia o zaprzestaniu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług dokonuje się na formularzu VAT-Z.

W przypadku gdy zaprzestanie wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu nie zostało zgłoszone przez podatnika, naczelnik urzędu skarbowego wykreśla go z urzędu z rejestru jako podatnika VAT.

Trzeba jednak zwrócić uwagę, że powyższy przepis nie posługuje się terminem „likwidacja działalności”, lecz „zaprzestanie wykonywania czynności opodatkowanych”.

Następnie wskażmy, że stosownie do postanowień art. 14 ust. 1 ustawy VAT opodatkowaniu podatkiem podlegają towary własnej produkcji i towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towarów, w przypadku:

1. Rozwiązania spółki cywilnej lub handlowej niemającej osobowości prawnej;
2. Zaprzestania przez podatnika, o którym mowa w art. 15, będącego osobą fizyczną albo przedsiębiorstwem w spadku wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, obowiązanego na podstawie art. 96 ust. 6 do zgłoszenia zaprzestania działalności naczelnikowi urzędu skarbowego;
3. Wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego albo uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego – w przypadku, gdy zarząd sukcesyjny nie został ustanowiony i dokonano zgłoszenia, o którym mowa w art. 12 ust. 1c ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników.

Zgodnie z art. 14 ust. 3 ustawy VAT powyższy przepis stosuje się odpowiednio w przypadku gdy podatnik, o którym mowa w art. 15, będący osobą fizyczną albo przedsiębiorstwem w spadku, nie wykonywał czynności podlegających opodatkowaniu co najmniej przez 10 miesięcy. Nie dotyczy to osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów dotyczących zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej.

Zauważmy zatem, że obowiązek złożenia informacji VAT-Z pojawia się w przypadku zaprzestania wykonywania czynności opodatkowanych, przez co należy rozumieć niepodejmowanie tego typu działań przez okres co najmniej 10 miesięcy.

Przypomnijmy, że czynności opodatkowane w ramach działalności gospodarczej obejmują wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

To powoduje, że formalne zlikwidowanie jednoosobowej działalności w postaci wykreślenia z CEIDG nie powoduje konieczności składania VAT-Z w sytuacji, gdy podatnik nadal zamierza wykonywać czynności opodatkowane.

Przykład 1.

Podatnik prowadził jednoosobową działalność gospodarczą w zakresie usług napraw sprzętu AGD i RTV. W zakresie wykonywania działalności ma status czynnego podatnika VAT. 1 października wykreślił działalność z CEIDG i następnie 15 października ponownie zarejestrował działalność – tym razem w postaci świadczenia usług noclegowych. Oba profile działalności stanowią czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT. Podatnik nie zaprzestał ich wykonywania, co oznacza, że nie musi składać zgłoszenia VAT-Z.

Przykład 2.

Podatnik prowadził jednoosobową działalność gospodarczą w zakresie usług napraw sprzętu AGD i RTV. W zakresie wykonywania działalności ma status czynnego podatnika VAT. 1 października wykreślił działalność z CEIDG. Nie złożył naczelnikowi US zgłoszenia VAT-Z i nie podjął więcej żadnej nowej działalności. W takiej sytuacji na podstawie art. 96 ust. 8 ustawy VAT naczelnik US wykreśli podatnika z rejestru VAT z urzędu.

Likwidacja i ponowne rozpoczęcie działalności gospodarczej a remanent likwidacyjny

Analogiczne wnioski można wyprowadzić, jeżeli chodzi o konieczność opodatkowania podatkiem VAT towarów, w stosunku do których przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w ramach tzw. remanentu likwidacyjnego.

Powyższy obowiązek pojawia się wyłącznie, gdy podatnik faktycznie zaprzestaje działalności, a nie jedynie w sytuacji wykreślenia z rejestru CEIDG.

W konsekwencji towary, które z jednej działalności podatnika są przenoszone do drugiej, nie podlegają opodatkowaniu w ramach remanentu likwidacyjnego, gdyż nie dochodzi do zaprzestania wykonywania czynności opodatkowanych.

Na poparcie tej tezy warto przywołać treść interpretacji Dyrektora IS w Bydgoszczy z 18 sierpnia 2016 roku (nr ITPP1/4512-463/16/MS), gdzie można przeczytać, że: 

„Analiza przedstawionego zdarzenia przyszłego oraz treści powołanych przepisów prawa prowadzi do stwierdzenia, że pomimo zakończenia działalności gospodarczej podlegającej rejestracji, o czym poinformuje Pani CEIDG, nie będzie Pani zobowiązana do zgłoszenia – stosownie do art. 96 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług – zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu naczelnikowi urzędu skarbowego, ponieważ nadal będzie Pani wykonywać działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem od towarów i usług w zakresie najmu lokalu użytkowego. W konsekwencji, w związku z nieziszczeniem się przesłanki wymienionej w art. 14 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy (niewystąpieniem sytuacji, w której dochodzi do zaprzestania przez podatnika wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu), nie będzie Pani zobowiązana do sporządzenia spisu z natury, o którym mowa w art. 14 ust. 5 ustawy i opodatkowania ww. pawilonu zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy”.

Również co do posiadanej przez podatnika kasy fiskalnej nie ma konieczności jej likwidacji. W myśl bowiem par. 34 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących jedynie w przypadku zakończenia używania kasy z elektronicznym lub papierowym zapisem kopii z powodu zakończenia działalności gospodarczej lub pracy tych kas w trybie fiskalnym podatnik:

1. Wystawia raport fiskalny dobowy i raport fiskalny okresowy (miesięczny);
2. Niezwłocznie, przy pomocy serwisanta, dokonuje odczytu zawartości pamięci fiskalnej poprzez wystawienie raportu fiskalnego rozliczeniowego i sporządza z tej czynności protokół według wzoru stanowiącego załącznik nr 4 do rozporządzenia;
3. Składa protokół odczytu zawartości pamięci fiskalnej wraz z załączonym raportem fiskalnym rozliczeniowym, w terminie 5 dni od dnia ich sporządzenia, do właściwego dla podatnika naczelnika urzędu skarbowego;
4. Sporządza i składa wraz z dokumentami, o których mowa w pkt 3, do właściwego dla podatnika naczelnika urzędu skarbowego wniosek o wyrejestrowanie kasy z ewidencji kas, według wzoru stanowiącego załącznik nr 5 do rozporządzenia.

Przedstawione zagadnienie jest kolejnym przykładem autonomiczności prawa podatkowego, która w tym wypadku przejawia się w zupełnie różnym rozumowaniu pojęcia likwidacji i ponownego rozpoczęcia działalności gospodarczej. Okazuje się bowiem, że podatnik wcale nie musi być w takim przypadku zobligowany do ponownej rejestracji na potrzeby podatku VAT.