Likwidacja spółki oznacza pewien zakres czynności, które zmierzają do zakończenia przez spółkę działalności i wykreślenia jej z rejestru KRS. Warto pamiętać, że czynności podejmowane w procesie likwidacji nie są przypadkowe i należy zachować odpowiednią kolejność. Jakie czynności i kiedy należy podjąć w procesie likwidacji sp. z o.o.? Odpowiedź znajduje się poniżej.
Likwidacja spółki - na jakiej podstawie?
Zgodnie z art. 270 Ustawy z dnia 15 września 2000 roku Kodeks spółek handlowych (ksh) rozwiązanie spółki powodują:
przyczyny przewidziane w umowie spółki;
uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki albo o przeniesieniu siedziby spółki za granicę, stwierdzona protokołem sporządzonym przez notariusza;
w przypadku spółki, której umowa została zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy, również uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki opatrzona przez wszystkich wspólników kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym;
ogłoszenie upadłości spółki;
inne przyczyny przewidziane prawem.
W zakresie dobrowolnej likwidacji spółki przeprowadza się ją po powzięciu uchwały wspólników o rozwiązaniu spółki.
Czynności zatem należy podzielić na następujące etapy:
podjęcie uchwały wspólników w przedmiocie rozwiązania spółki i wskazania likwidatora/likwidatorów;
uzupełnienie formularzy KRS i zgłoszenie otwarcia likwidacji spółki do KRS;
ogłoszenie likwidacji w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (MSiG) i wezwanie wierzycieli do zgłaszania wierzytelności;
podejmowanie czynności likwidacyjnych: wykonywanie umów, sprzedaż majątku, zaspakajanie wierzycieli spółki (jeżeli występują);
zgłoszenie do KRS zakończenia likwidacji i wniosku o wykreślenie spółki z KRS.
Likwidacja spółki - podjęcie uchwały w przedmiocie rozwiązania spółki
Zgodnie z art. 246 § 1 ksh uchwały dotyczące zmiany umowy spółki, rozwiązania spółki lub zbycia przedsiębiorstwa albo jego zorganizowanej części zapadają większością dwóch trzecich głosów. Uchwała dotycząca istotnej zmiany przedmiotu działalności spółki wymaga większości trzech czwartych głosów. Umowa spółki może ustanowić surowsze warunki powzięcia tych uchwał.
Uchwałę może także podjąć jedyny wspólnik w spółce jednoosobowej. Wynika to z wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 5 lipca 2013 roku, I ACa 278/13: Literalne brzmienie przepisu art. 271 ksh zezwala na rozwiązanie spółki na żądanie wspólnika, a nie jednego ze wspólników, co oznacza, że z żądaniem takim może wystąpić wspólnik spółki jednoosobowej. Abstrahując od celowości takiego żądania w sytuacji, w której taki wspólnik może sam podjąć uchwałę w trybie art. 270 pkt 2 ksh, uznać należy, że jest to prawnie dopuszczalne.
W treści uchwały (jako oddzielny punkt) lub też w odrębnej uchwale należy wskazać likwidatora spółki. Warto tutaj pamiętać, że zgodnie z art. 276 § 1 ksh likwidatorami spółki są członkowie zarządu, chyba że umowa spółki lub uchwała wspólników stanowi inaczej.
Jeżeli zatem umowa spółki wskazuje, kto w razie jej rozwiązania będzie likwidatorem, to wówczas nie ma obowiązku wskazywania go odrębną uchwałą. Z powyższego przepisu wynika, że w razie braku uregulowania umownego kwestii likwidatorów lub też niepodjęcia uchwały w tym przedmiocie, znajdzie zastosowanie zasada ogólna.
Kwestia likwidatorów jest o tyle istotna, że podlega ujawnieniu w Krajowym Rejestrze Sądowym. Jak wskazuje Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z 26 kwietnia 2018 roku, I AGa 259/18: Z faktu, że zgodnie z art. 276 § 1 ksh zasadą jest, że na ogół likwidatorami zostają członkowie zarządu, nie można wyprowadzać wniosku, że osoby wiedzące o ogłoszeniu likwidacji mogą nadal opierać się na treści wpisu w KRS dotyczącego zarządu. Oczywiste jest, że nawet jeśli fizycznie są to te same osoby, to uprawnienie do reprezentacji spółki w likwidacji nie przysługuje im z tytułu pełnienia funkcji (byłego już) zarządu, lecz ze sprawowania funkcji likwidatorów. Nie można więc wyprowadzać ich uprawnienia do reprezentacji spółki z o.o. z treści wpisów w KRS, dotyczących osób wchodzących w skład, ale z wpisów dotyczących osób, którym powierzono funkcję likwidatorów. Wiedza o ogłoszeniu likwidacji wyklucza zatem możliwość przyjęcia dobrej wiary po stronie osób, które zadowalają się wpisem dotyczącym zarządu a nie likwidatorów.
Z powyższego wyroku wynika, że nawet gdy likwidatorami są tożsame osoby (osoba) z członkami zarządu, to obowiązkiem likwidatora jest ujawnienie tego faktu w KRS oraz wykazanie w zakresie zmian reprezentacji podmiotu likwidowanego.
Likwidatorzy niezwłocznie po otwarciu likwidacji muszą sporządzić bilans likwidacyjny spółki
– tzw. bilans otwarcia likwidacji. Wykazują w nim wszystkie składniki aktywów spółki według ich wartości zbywczej.
Uzupełnienie formularzy KRS i zgłoszenie otwarcia likwidacji spółki do KRS
Po otwarciu likwidacji spółka wchodzi w specyficzny stan działalności, który nie powoduje utraty osobowości prawnej. Jeśli wszczęcie postępowania likwidacyjnego następuje wskutek podjęcia przez wspólników uchwały o rozwiązaniu spółki, z tym dniem następuje otwarcie likwidacji. Powoduje to konieczność spełnienia przez spółkę – konkretnie przez likwidatorów – obowiązku zgłoszenia likwidacji do odpowiedniego ze względu na siedzibę spółki sądu rejestrowego. Spółka występuje w obrocie jako podmiot w likwidacji. Zgodnie z art. 277 ksh przestaje działać zarząd spółki (podlega wykreśleniu), a jego funkcje przejmują likwidatorzy.
Otwarcie likwidacji należy zgłosić we wniosku KRS-Z61 wraz załącznikami KRS-ZR, KRS-ZK, KRS-ZL, w terminie 7 dni od dnia otwarcia likwidacji.
Wpis do KRS o otwarciu likwidacji podlega opłacie sądowej w kwocie 250,00 zł, a za ogłoszenie o rozwiązaniu spółki i otwarciu likwidacji w Monitorze Sądowym i Gospodarczym należy zapłacić 100,00 zł.
Ogłoszenie likwidacji w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (MSiG)
Zgodnie z art. 279 ksh likwidatorzy powinni ogłosić rozwiązanie spółki i otwarcie likwidacji, wzywając wierzycieli do zgłoszenia ich wierzytelności w terminie trzech miesięcy od dnia tego ogłoszenia.
Ogłoszenia o otwarciu likwidacji oraz wezwania wierzycieli do zgłaszania wierzytelności dokonuje się w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Wysokość opłaty wynosi 0,70 zł za jeden znak, ale nie mniej niż 60 zł za ogłoszenie. Znakami są litery, cyfry, znaki przestankowe i odstępy między wyrazami. W przypadku użycia w ogłoszeniu lub w obwieszczeniu szczególnej czcionki oraz dokonania podkreśleń i wytłuszczeń opłatę zwiększa się o 30%.
Forma zgłoszenia wierzytelności przez wierzycieli likwidowanej spółki może być dowolna – przepisy Kodeksu spółek handlowych nie wskazują na konkretną z nich. Zgłoszenie może odbyć się więc w formie pisemnej, ustnie, za pomocą środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość (np. mail, faks itp.). Kluczowe jest jednak, aby wierzyciele mieli dowody zgłoszenia swoich wierzytelności. W ogłoszeniu o wezwaniu wierzycieli przeważnie wskazuje się, gdzie należy kierować zgłoszenie.
Likwidacja spółki a podejmowanie czynności likwidacyjnych
Zgodnie z art. 282 § 1 ksh likwidatorzy powinni zakończyć interesy bieżące spółki, ściągnąć wierzytelności, wypełnić zobowiązania i upłynnić majątek spółki (czynności likwidacyjne). Nowe interesy mogą wszczynać tylko wówczas, gdy to jest potrzebne do ukończenia spraw w toku. Nieruchomości mogą być zbywane w drodze publicznej licytacji, a z wolnej ręki - jedynie na mocy uchwały wspólników i po cenie nie niższej od uchwalonej przez wspólników.
Możliwe jest wykreślenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z rejestru handlowego także wtedy, gdy w postępowania likwidacyjnym – mimo spieniężenia całego majątku spółki – nie zostały wypełnione wszystkie jej zobowiązania.
Z powyższego przepisu wynika, że likwidatorzy powinni zakończyć interesy bieżące spółki, ściągnąć wierzytelności, wypełnić zobowiązania i upłynnić majątek likwidowanej spółki.
Likwidatorzy nie powinni zawierać w imieniu likwidowanej spółki nowych umów, chyba że wymagane jest to, by zakończyć dotychczasowe interesy spółki. Pozostałe czynności zmierzać powinny do uiszczenia zobowiązań likwidowanej spółki oraz upłynnienia jej majątku. Nieco odmiennie regulacje dotyczą zbywania nieruchomości.
Zbycie nieruchomości podlega ograniczeniom przewidzianym w art. 282 ksh. Nieruchomości mogą być zbywane tylko w drodze licytacji i to mającej charakter publiczny, natomiast z wolnej ręki tylko wtedy, gdy wspólnicy podejmą uchwałę o takim zbyciu i ustalą jego cenę. Zwolnienie od obowiązku licytacji może nastąpić tylko przez uchwałę wspólników i to uchwałę skierowaną do likwidatorów, a zatem wydaną w czasie likwidacji.
Jak wskazuje Sąd Najwyższy w postanowieniu z 17 marca 2010 roku, II CSK 511/09: Zgoda wymagana w art. 282 § 1 zdanie trzecie ksh nie odnosi się do samego zbycia nieruchomości, jak w przypadku uchwały podejmowanej na podstawie art. 228 pkt 4 ksh, lecz do odstąpienia od wymaganego ustawą sposobu zbycia w drodze licytacji publicznej i zastąpienia go zbyciem z wolnej ręki. Jest to szczególna regulacja zawarta w rozdziale 6 „Rozwiązanie i likwidacja spółki”, która pomimo odesłania zawartego w art. 275 § 1 ksh, wyłącza zastosowanie art. 228 pkt 4 ksh do postępowania likwidacyjnego.
Zgłoszenie do KRS zakończenia likwidacji i wniosku o wykreślenie spółki z KRS
Zgodnie z art. 288 § 1 ksh po zatwierdzeniu przez zgromadzenie wspólników sprawozdania finansowego na dzień poprzedzający podział między wspólników majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli (sprawozdanie likwidacyjne) i po zakończeniu likwidacji, likwidatorzy powinni ogłosić w siedzibie spółki to sprawozdanie i złożyć je sądowi rejestrowemu, z jednoczesnym zgłoszeniem wniosku o wykreślenie spółki z rejestru.
Likwidatorzy składają wniosek na formularzu KRS na formularzu KRS-X2 wraz z następującymi dokumentami:
bilans likwidacyjny na dzień zakończenia likwidacji;
oświadczenie likwidatorów, że likwidacja została ukończona;
uchwała o wyznaczeniu przechowawcy ksiąg i dokumentów rozwiązanej spółki (o ile taki dokument nie został złożony podczas zgłaszania otwarcia likwidacji spółki w KRS);
oświadczenie o braku toczących się postępowań sądowych, administracyjnych, komorniczych oraz o zaspokojeniu wszystkich wierzytelności;
sprawozdanie finansowe na dzień zakończenia likwidacji spółki (nie jest to sprawozdanie roczne);
protokół potwierdzający zatwierdzenie bilansu likwidacyjnego i sprawozdania finansowego na dzień zakończenia likwidacji;
oświadczenie likwidatorów o ogłoszeniu obu sprawozdań w siedzibie spółki.
Dodatkowo należy uiścić opłatę w wysokości 300,00 zł oraz 100,00 zł za ogłoszenie o wykreśleniu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
Sąd Rejestrowy po stwierdzeniu, że likwidacja została przeprowadzona w sposób prawidłowy, wykreśla spółkę z rejestru – spółka traci swój byt prawny.
