Często zdarza się, że po likwidacji działalności gospodarczej pozostają na stanie towary handlowe, które nie zostały sprzedane. Osoby dokonujące likwidacji działalności mogą zdecydować o przekazaniu ich w drodze darowizny. W kontekście takiej sytuacji zastanowimy się, jakie skutki podatkowe w zakresie podatku VAT oraz PIT wywołuje likwidacja działalności.
Likwidacja działalności na gruncie podatku VAT
Na początek zastanówmy się, w jaki sposób przepisy ustawy VAT regulują zagadnienie likwidacji działalności.
W tym zakresie należy przede wszystkim sięgnąć do treści art. 14 ustawy VAT. Tam też możemy przeczytać, że opodatkowaniu podatkiem podlegają towary własnej produkcji i towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towarów i w stosunku do których przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, w przypadku:
rozwiązania spółki cywilnej lub handlowej niemającej osobowości prawnej;
zaprzestania przez podatnika, o którym mowa w art. 15, będącego osobą fizyczną albo przedsiębiorstwem w spadku wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu;
wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego albo uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego.
W przypadku gdy dochodzi do likwidacji działalności gospodarczej, podatnicy VAT są obowiązani sporządzić spis z natury towarów. Muszą złożyć informację o dokonanym spisie z natury, o ustalonej na jego podstawie wartości towarów i o kwocie podatku należnego, nie później niż w dniu złożenia deklaracji podatkowej składanej za okres obejmujący dzień rozwiązania spółki, zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu albo wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego, albo uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego.
Podsumowując powyższe, jeżeli podatnik zakupił określone towary, w stosunku do których przysługiwało prawo do odliczenia VAT, i nie zostaną one sprzedane do dnia likwidacji działalności, to podlegają opodatkowaniu w ramach remanentu likwidacyjnego. Od towarów ujętych w spisie z natury podatnik ma obowiązek odprowadzić podatek VAT należny.
W opisanej sytuacji obowiązek podatkowy powstaje w dniu rozwiązania spółki, zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu albo wystąpienia przypadków, o których mowa w pkt 3.
Darowizna towarów po likwidacji na gruncie VAT
Jak już wskazaliśmy, do opodatkowania towarów dochodzi w momencie likwidacji działalności. W tym zakresie podatnik likwidujący firmę jest zobowiązany do zapłaty podatku należnego VAT.
Pozostaje jednak pytanie, czy konsekwencje w ramach VAT wywołuje również darowizna towarów pozostałych po ich likwidacji.
Przypomnijmy, że na gruncie ustawy VAT funkcjonuje przepis uprawniający do nakładania na podatnika podatku VAT w przypadku darowizny. Chodzi o art. 7 ust. 2 ustawy VAT, który stanowi, że opodatkowaniu podlega również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:
przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,
wszelkie inne darowizny
– jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
Trzeba jednak podkreślić, że w przypadku gdy towary zostaną opodatkowane w ramach likwidacji działalności, to późniejsza darowizna będzie obejmować składnik ich majątku prywatnego pozostałego po przeniesieniu towarów z majątku firmowego do osobistego. To zaś oznacza, że ww. przepis nie znajdzie zastosowania.
Przypomnijmy, że aby darowizna towarów podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, musi zostać dokonana przez podatnika, któremu przy ich nabyciu przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego.
Natomiast po zaprzestaniu wykonywania czynności opodatkowanych sporządzony jest przez podatnika remanent likwidacyjny oraz uiszczany jest podatek należny na dzień likwidacji. To z kolei powoduje, że towary pozostałe po zakończeniu działalności stanowić będą majątek prywatny.
Ponadto zauważyć należy także w tym miejscu, że podatek zapłacony od remanentu nie będzie w niniejszym przypadku stanowił podatku podlegającego odliczeniu. W tej sytuacji późniejsza czynność darowizny nie będzie miała charakteru dostawy dokonanej przez podatnika podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Podatek VAT dotyczy bowiem tych osób fizycznych, które mają status podatników VAT. Chodzi zatem wyłącznie o podmioty prowadzące działalność gospodarczą. Natomiast wszelkie czynności dotyczące majątku prywatnego, niezależnie, czy mają charakter odpłatny, czy nieodpłatny, nie podlegają pod regulacje ustawy VAT.
Likwidacja działalności na gruncie podatku PIT
Opisując skutki podatkowe likwidacji działalności gospodarczej w ramach podatku PIT, należy zwrócić uwagę na dwa przepisy.
Po pierwsze art. 14 ust. 2 pkt 17 lit. a ustawy PIT podaje, że przychodem z działalności gospodarczej są przychody z odpłatnego zbycia składników majątku pozostałych na dzień likwidacji działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej, prowadzonych samodzielnie.
Po drugie art. 14 ust. 3 pkt 12 lit. a ustawy PIT wskazuje, że za przychody z działalności gospodarczej nie uważa się przychodów z odpłatnego zbycia składników majątku pozostałych na dzień likwidacji prowadzonej samodzielnie działalności gospodarczej lub prowadzonych samodzielnie działów specjalnych produkcji rolnej, jeżeli od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła likwidacja do dnia ich odpłatnego zbycia upłynęło sześć lat i odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej.
Zwróćmy zatem uwagę, że oba wspomniane przepisy odnoszą się wyłącznie do przypadku odpłatnego zbycia towarów handlowych pozostałych po likwidacji działalności gospodarczej.
Darowizna towarów po likwidacji na gruncie podatku PIT
Wiemy już, że opodatkowaniu podlegają wyłącznie odpłatne czynności dotyczące towarów handlowych pozostałych po likwidacji działalności gospodarczej.
Natomiast darowizna nie jest czynnością odpłatną. Zgodnie bowiem z art. 888 kc umowa darowizny zobowiązuje darczyńcę do bezpłatnego świadczenia kosztem swojego majątku.
Dodatkowo warto wskazać, że zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy PIT przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych nie stosuje się do czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.
W konsekwencji do darowizny towarów pozostałych po likwidacji działalności gospodarczej nie znajdą w ogóle zastosowania przepisy ustawy PIT, lecz ustawy o podatku od spadków i darowizn.
Sama darowizna podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, a obowiązek podatkowy spoczywa na obdarowanym.
Jeżeli jednak jest to darowizna dokonana pomiędzy członkami najbliższej rodziny, to istnieje możliwość skorzystania z całkowitego zwolnienia od podatku określonego w art. 4a ustawy SD. Warunkiem jest, aby obdarowany w ciągu 6 miesięcy od dnia otrzymania darowizny zgłosił ten fakt do właściwego naczelnika US na formularzu SD-Z2.
Podsumowując tematykę opodatkowania darowizny pozostałej po likwidacji działalności gospodarczej, należy wskazać, że zasadniczo w ramach podatku VAT oraz PIT tego typu zdarzenia będą neutralne podatkowo.
