Otwarty rynek europejski powoduje, że powszechne stało się wykonywanie usług na rzecz zagranicznych kontrahentów. W sytuacji, gdy świadczenia dotyczą majątku ruchomego, polscy przedsiębiorcy mogą mieć problem z prawidłową kwalifikacją miejsca świadczenia. W niniejszym artykule rozpatrzymy przypadek, w którym naprawa maszyny dla klienta z UE odbywa się w Polsce.
Miejsce świadczenia usługi – czym jest w świetle ustawy VAT?
Analizując przedstawiony problem na gruncie ustawy VAT, należy odnieść się do przepisów stanowiących o miejscu świadczenia usług. Nie ulega bowiem wątpliwości, że naprawa maszyny stanowi czynność opodatkowaną w postaci odpłatnego świadczenia usługi, o której mowa w art. 8 ust. 1 ustawy VAT.
Regulacje odnoszące się do miejsca świadczenia usług nie zawierają żadnych szczególnych zasad w stosunku do naprawy składników rzeczowych należących do podatnika z innego kraju UE, w związku z czym stosować należy zasady ogólne. Jak wynika z treści art. 28b ust. 1 ustawy VAT „miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej”.
Przykład 1.
Polski przedsiębiorca otrzymał zlecenie naprawy koparki należącej do firmy niemieckiej. Maszyna została przetransportowana do Polski i tutaj była naprawiana. Usługa ta jest opodatkowana w kraju siedziby usługobiorcy, czyli w Niemczech. W Polsce usługa ta nie podlega opodatkowaniu. Na zasadzie odwrotnego obciążenia podmiotem zobowiązanym do zapłaty podatku będzie firma niemiecka.
Naprawa maszyny dla klienta z UE – do kogo należą obowiązki dokumentacyjne?
Mimo że naprawa maszyny dla klienta z UE wykonywana w Polsce nie podlega opodatkowaniu w RP, lecz w kraju siedziby usługobiorcy, podatnik ma obowiązek udokumentowania takiej usługi fakturą.
Jak wynika z treści art. 106a pkt 2 lit. a) i b) ustawy VAT, przepisy dotyczące faktur stosuje się do dostawy towarów i świadczenia usług dokonywanych przez podatnika posiadającego na terytorium kraju siedzibę działalności gospodarczej w przypadku, gdy miejscemświadczenia jest terytorium innego państwa członkowskiego UE oraz państwa trzeciego.
Obligatoryjne elementy faktury określone zostały w art. 106e ust. 1 ustawy VAT. W art. 106e ust. 1 pkt 18 ustawy wskazano, że „w przypadku dostawy towarów lub wykonania usługi, dla których obowiązanym do rozliczenia podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze jest nabywca towaru lub usługi” na fakturze powinny znaleźć się wyrazy „odwrotne obciążenie”.
Zgodnie z art. 106e ust. 5 ustawy faktura może nie zawierać danych określonych w ust. 1 pkt 12–14. Oznacza to, że jeżeli miejscem świadczenia usług jest terytorium państwa trzeciego, faktura może nie zawierać:
-
stawki podatku,
-
kwoty podatku od sumy wartości sprzedaży netto, z podziałem na kwoty dotyczące poszczególnych stawek podatku.
Ponadto wykonanie usługi, do której zastosowanie znajduje art. 28b ust. 1 ustawy VAT, wiąże się z koniecznością spełnienia pewnych obowiązków rejestracyjnych. Po pierwsze przed wykonaniem takiej usługi należy zarejestrować się dla celów transakcji unijnych. Zgodnie z art. 97 ust. 3 ustawy VAT czynny podatnik VAT świadczący usługi na rzecz innego podatnika, z jednego z krajów UE zobowiązany jest do zarejestrowania się w ramach VAT-UE. Rejestracji należy dokonać przed wykonaniem pierwszej czynności. Aby uzyskać numer VAT-UE na formularzu VAT-R w części C.3 podatnik powinien zaznaczyć poz. 58.
Jak wynika z treści art. 97 ust. 10 ww. ustawy, podatnik świadczący usługi, do których stosuje się regułę z art. 28b ustawy, są obowiązani posługiwać się numerem identyfikacji podatkowej poprzedzonym kodem PL.
Podatnicy wykonujący usługi naprawy na rzecz kontrahentów spoza RP są także zobligowani do składania informacji podsumowujących w związku ze świadczeniem usług na terytorium UE, dla których podatnikiem jest usługobiorca. Jak bowiem stanowi art. 100 ust. 1 pkt 4 ustawy VAT podatnicy zarejestrowani jako podatnicy VAT UE, są obowiązani składać w urzędzie skarbowym zbiorcze informacje o dokonanych usługach świadczonych na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju (tzw. informacje podsumowujące). Informacje podsumowujące składa się za okresy miesięczne za pomocą środków komunikacji elektronicznej w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu dokonania transakcji.
Ponadto wartość netto usługi należy wykazać w składanej przez czynnych podatników VAT deklaracji podatkowej (VAT-7/VAT-7K). Wartość netto usługi należy wpisać w poz. 12 „Świadczenie usług, o których mowa w art. 100 ust. 1 pkt 4 ustawy”.
Warto dodać, że powyższe obowiązki (poza złożeniem deklaracji VAT) dotyczą nie tylko czynnych, lecz także zwolnionych podmiotowo podatników VAT. Wynika to z faktu, iż zwolnienie podmiotowe, opisane w art. 113 ustawy VAT, dotyczy wyłącznie transakcji dokonywanych na terenie Polski i nie dotyczy usług wykonywanych poza granicami kraju.
Naprawa maszyny dla klienta z UE będącego osobą fizyczną – jak ustalić miejsce świadczenia usługi?
Warto jeszcze wyjaśnić, w jaki sposób opodatkowane są usługi naprawy maszyny w przypadku, gdy jest ona świadczona na rzecz osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej.
W takim przypadku należy odnieść się do treści art. 28h ustawy VAT, który podaje, że w sytuacji świadczenia na rzecz podmiotów niebędących podatnikami usług na rzeczowym majątku ruchomym miejscem świadczenia jest miejsce, w którym usługi są faktycznie wykonywane.
W rezultacie miejsce świadczenia takiej usługi określane jest na moment naprawy rzeczy ruchomej. Nie ma w tym przypadku znaczenia, gdzie znajduje się miejsce zamieszkania usługobiorcy oraz to, czy rzecz pozostanie w kraju, czy będzie transportowana za granicę. Usługa podlega wykazaniu w deklaracji VAT. Podatnik nie wykazuje tej usługi w informacji podsumowującej, ponieważ miejscem świadczenia jest terytorium kraju. Nie ma również potrzeby posługiwania się numerem VAT UE.
Przykład 2.
Polski przedsiębiorca naprawił samochód należący do mieszkańca Niemiec. Usługa została wykonana w Polsce, po czym samochód został przetransportowany do właściciela. Taka usługa podlega opodatkowaniu w RP. Polska firma powinna opodatkować taką transakcję zgodnie z polską stawką podatku VAT.
