Przedsiębiorca sprzedający pojazd użytkowany w działalności gospodarczej może otrzymać zwrot niewykorzystanego ubezpieczenia. Ewentualny zwrot składki poniesionej na ubezpieczenie OC jest uzależniony od decyzji nabywcy samochodu. Zbywca pojazdu ma bowiem obowiązek przekazania kupującemu polisy OC. Kupujący natomiast może korzystać z przekazanego mu ubezpieczenia OC lub wypowiedzieć umowę ubezpieczenia. Przedsiębiorca sprzedający samochód otrzyma zwrot niewykorzystanego ubezpieczenia tylko w razie wypowiedzenia umowy przez nabywcę pojazdu. Inne zasady odnośnie do zwrotu niewykorzystanego ubezpieczenia obowiązują w przypadku polisy AC. Ubezpieczenie AC jest dobrowolnym ubezpieczeniem, dlatego w razie sprzedaży samochodu ubezpieczenie AC nie przechodzi automatycznie na kolejnego właściciela pojazdu. Przedsiębiorca dokonujący sprzedaży samochodu powinien złożyć odpowiedni wniosek o zwrot niewykorzystanego ubezpieczenia AC, wówczas pieniądze za niewykorzystany okres ubezpieczenia trafiają do przedsiębiorcy, który sprzedał samochód. Niewykorzystana część ubezpieczenia sprzedanego pojazdu - wyjaśniamy, w jaki sposób należy rozliczyć zwrot niewykorzystanego OC i AC!
Polisa ubezpieczeniowa samochodu w KPiR
Podstawą do ujęcia w kosztach uzyskania przychodów wydatków związanych z ubezpieczeniem pojazdu jest polisa ubezpieczeniowa. Sposób rozliczenia polisy ubezpieczeniowej w Podatkowej Księdze Przychodów i Rozchodów uzależniony jest od przyjętej metody rozliczenia kosztów, a więc od tego, czy przedsiębiorca zdecydował się na metodę kasową, czy metodę memoriałową. Przy wyborze metody kasowej, zazwyczaj wykorzystywanej przez przedsiębiorców prowadzących KPiR, wydatek zaliczany jest do kosztów podatkowych w pełnej kwocie w dniu zawarcia polisy. Bez znaczenia jest wówczas okres obowiązywania polisy ubezpieczeniowej. W razie gdy przedsiębiorca prowadzący KPiR wybrał metodę memoriałową, wydatek poniesiony na zakup polisy ubezpieczeniowej obejmującej różne lata podatkowe należy podzielić proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczy polisa.
Podkreślamy, że polisa OC podlega całościowemu rozliczeniu w kosztach podatkowych niezależnie od wartości pojazdu. Natomiast polisa AC samochodu osobowego przekraczającego wartość 150 000 zł może zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów jedynie w takiej proporcji, w jakiej kwota 150 000 zł pozostaje do wartości samochodu przyjętej dla celów ubezpieczenia.
Niewykorzystana część ubezpieczenia sprzedanego pojazdu w KPiR
Zwrot niewykorzystanego ubezpieczenia w wyniku sprzedaży pojazdu podlega opodatkowaniu jako przychód z działalności gospodarczej, jeżeli polisa została uprzednio zaliczona do kosztów uzyskania przychodów w tej działalności. Na mocy art. 14 ust. 3 pkt 3a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych do przychodów nie zalicza się zwróconych innych wydatków niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów. Jeżeli zatem z przychodów wyłączone są zwrócone podatnikowi wydatki niezaliczone do kosztów uzyskania przychodów, to z tego przepisu wnioskujemy, że nie podlegają wyłączeniu z przychodów wydatki zwrócone podatnikowi, które zostały uprzednio zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Takim zwróconym wydatkiem wykazanym wcześniej jako koszt podatkowy jest zwrócona niewykorzystana polisa ubezpieczeniowa sprzedanego samochodu.
W razie gdy zwrot niewykorzystanej polisy odnosi się do polisy AC, podlegającej ograniczeniu przy zaliczeniu jej do kosztów uzyskania przychodów w związku z wartością samochodu przekraczającą 150 000 zł, to przychód z tytułu zwrotu niewykorzystanej części polisy także podlega analogicznemu ograniczeniu. Pozostała część zwróconej polisy niezaliczona uprzednio do kosztów uzyskania przychodów jest wyłączona z przychodów na podstawie art. 14 ust. 3 pkt 3a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Przykład 1.
Pan Dominik prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą używa w firmie samochodu osobowego. W kwietniu 2024 roku pan Dominik wykupił polisę AC o wartości 2200 zł. Ze względu na to, że wartość pojazdu wynosiła 170 000 zł, pan Dominik ujął polisę AC w kosztach w odpowiedniej proporcji:
(150 000 / 170 000) * 2200 = 1941,18 zł.
Do kosztów uzyskania przychodów w kwietniu 2022 roku zaliczone zostało zatem 1941,18 zł z tytułu polisy AC.
We wrześniu 2024 roku pan Dominik zdecydował się na sprzedaż samochodu, w wyniku czego otrzymał zwrot niewykorzystanej części polisy w kwocie 1200 zł.
(150 000 / 170 000) * 1200 = 1058,82 zł
Pan Dominik powinien wykazać w KPiR przychód w kwocie 1058,82 zł z tytułu zwróconej niewykorzystanej polisy ubezpieczeniowej. Pozostała część zwróconego niewykorzystanego ubezpieczenia nie podlega ujęciu w KPiR jako przychód z działalności gospodarczej ze względu na to, że nie została uprzednio zewidencjonowana jako koszt uzyskania przychodów w tej działalności.
Przychód z tytułu zwrotu niewykorzystanej polisy ubezpieczeniowej wykazujemy w KPiR w kolumnie 8 Pozostałe przychody. Przychód w działalności gospodarczej z tytułu zwrotu niewykorzystanego ubezpieczenia powstaje w dacie otrzymania zwrotu polisy. Przedsiębiorca otrzymujący zwrot niewykorzystanej polisy ubezpieczeniowej nie powinien korygować kosztów uzyskania przychodów.
Niewykorzystana część ubezpieczenia sprzedanego pojazdu a metoda memoriałowa
W przypadku gdy kwota niewykorzystanej przez przedsiębiorcę składki na polisę ubezpieczeniową nie jest zwracana przedsiębiorcy, który sprzedaje samochód, a polisa ta obejmuje okres, kiedy przedsiębiorca nie jest już właścicielem pojazdu, nie ma potrzeby korygowania kosztów uzyskania przychodów. Takie stanowisko zostało potwierdzone w interpretacji indywidualnej (sygn. 0111-KDIB1-1.4010.26.2020.1.DK) z 13 marca 2020 roku wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej.
Fragment interpretacji: „[…] skoro Wnioskodawca sprzedaje składnik majątku Spółki – ciągnik siodłowy, który podlegał ubezpieczeniu OC i AC, a Wnioskodawca poniósł koszt tego ubezpieczenia, to istnieje związek poniesionego wydatku z ww. tytułu z przychodem uzyskanym ze sprzedaży ww. pojazdu. Tym samym, stwierdzić należy, że w przypadku sprzedaży ciągnika siodłowego wartość nierozliczonej w kosztach składki ubezpieczeniowej OC i AC może być zaliczona do kosztów uzyskania przychodów w pełnej wysokości. Jednocześnie do przedstawionego we wniosku stanu faktycznego – jak słusznie zaznaczył Wnioskodawca – nie znajdą zastosowania wyłączenia z art. 16 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. […]”.
Jeżeli natomiast podatnik sprzedający samochód otrzyma zwrot niewykorzystanej części ubezpieczenia, kwota zwrotu od ubezpieczyciela stanowi przychód podatkowy w części, w jakiej składki zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Takie stanowisko potwierdzone zostało w interpretacji indywidualnej (sygn. 0111-KDIB1-3.4010.354.2017.1.MBD) z 14 listopada 2017 roku wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej.
Fragment interpretacji: „[…] jeżeli zwrot poniesionych wydatków dotyczyć będzie kosztów, które były wcześniej zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, wówczas zwrócone wydatki będą dla podatnika przychodem podatkowym. W konsekwencji należy stwierdzić, że Spółka w chwili zwrócenia jej składek – uprzednio zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów – powinna wykazać je jako przychód. […]”.
Po sprzedaży pojazdu, koszty ubezpieczenia tego samochodu nie mogą pozostawać na koncie rozliczeń międzyokresowych kosztów. Z chwilą sprzedaży pojazdu nierozliczoną dotychczas kwotę kosztów ubezpieczenia należy odpisać w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych.
Zapis księgowy w księgach rachunkowych wyglądałby następująco:
- Wn konto 761 „Pozostałe koszty operacyjne”,
- Ma konto 640 „Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów”.
Wpływ środków pieniężnych z tytułu zwrotu niewykorzystanego ubezpieczenia ujmujemy w księgach rachunkowych w następujący sposób:
- Wn konto 13-0 „Rachunek bieżący”,
- Ma konto 76-0 „Pozostałe przychody operacyjne”.
