16 listopada 2021 roku prezydent podpisał ustawę wdrażającą pakiet zmian w ramach Polskiego Ładu. Nowelizacji w jej ramach uległy m.in. przepisy ustawy o PIT, a także ustawy Prawo przedsiębiorców obejmujące swoim zakresem nowy limit transakcji gotówkowych, który będzie obowiązywać od 2024 roku. Jakie zatem limity będą obowiązywać w zakresie płatności bezgotówkowych oraz jak niestosowanie się do regulacji wpłynie na ujmowanie kosztów uzyskania przychodu? Odpowiadamy w artykule!
Limit transakcji gotówkowych B2B – regulacje obowiązujące w 2023 roku
Głównym przepisem regulującym kwestię limitu transakcji gotówkowych jest art. 19 ustawy Prawo przedsiębiorców. Zgodnie z jego treścią dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą będzie następować za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku gdy:
- stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca
- oraz jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15 000 zł lub równowartość tej kwoty, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.
Ograniczenie to ma na celu zwiększenie kontroli urzędów skarbowych nad przepływem środków na rachunkach bankowych przedsiębiorców.
Polski Ład: nowy limit transakcji gotówkowych B2B od stycznia 2024 roku
Limit transakcji gotówkowych w relacjach B2B był już zmieniany przez ustawodawcę kilkukrotnie. W 2017 roku został zmodyfikowany z 15 000 euro na 15 000 zł. Obecnie w ramach Polskiego Ładu w art. 19 ust. 2 ustawy Prawo przedsiębiorców została zmieniona kwota limitu z 15 000 zł na 8000 zł.
Powyższe w konsekwencji oznacza, że od 1 stycznia 2024 roku dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą musi następować za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy w każdym przypadku, gdy:
- stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca
- oraz jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 8000 zł lub równowartość tej kwoty, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.
Nowy limit transakcji gotówkowych a koszty podatkowe od 2024 roku z uwzględnieniem Polskiego Ładu
Art. 19 ustawy Prawo przedsiębiorców jest ściśle powiązany z art. 22p ustawy o PIT – jak wskazuje ust. 1 oraz ust. 2 przywołanego artykułu, przedsiębiorcy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą nie będą mogli, począwszy od stycznia 2024 roku, zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wydatku w tej części, w jakiej kwota transakcji przekraczająca 8000 zł nie nastąpiła za pośrednictwem rachunku bankowego.
- jeśli cała płatność do transakcji na kwotę powyżej 8000 zł zostanie dokonana gotówką, to wydatek ten w całości nie będzie stanowił kosztu;
- płatność gotówką do transakcji w kwocie do 8000 zł stanowi koszt podatkowy.
Jeśli podatnik począwszy od 2024 roku zaliczy do kosztów uzyskania przychodów kwotę powyżej 8000 zł, a następnie dokona płatności gotówką, wówczas jest zobowiązany do:
- zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów
- lub zwiększenia przychodów (jedynie w przypadku, gdy nie ma możliwości zmniejszenia kosztów)
– w miesiącu, w którym odpowiednio dokonano płatności bez pośrednictwa rachunku płatniczego, został zlecony przelew albo płatność została dokonana z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności.
Wydatki powyżej 8000 zł uregulowane gotówką nie będą stanowiły kosztu podatkowego również w przypadku:
- nabycia lub wytworzenia środków trwałych albo nabycia wartości niematerialnych i prawnych;
- dokonania płatności po likwidacji pozarolniczej działalności gospodarczej;
- dokonania płatności po zmianie formy opodatkowania na zryczałtowaną formę opodatkowania.
Wówczas zwiększenie przychodów lub zmniejszenie kosztów następuje za dany rok podatkowy, w którym nastąpiła likwidacja działalności gospodarczej. Natomiast w przypadku zmiany formy opodatkowania na zryczałtowaną – za poprzedni rok podatkowy poprzedzający zmianę formy opodatkowania.
Przykład 1.
Pan Jan prowadzący firmę ABC 30 stycznia 2024 roku otrzymał fakturę na kwotę 14 500 zł za zakup materiałów. Fakturę opłacił gotówką tego samego dnia. Czy pan Jan będzie mógł ująć fakturę w kosztach podatkowych?
Nie, bowiem:
- płatność za fakturę w całości nastąpiła gotówką;
- faktura opiewa na kwotę 14 500 zł i tym samym przekracza kwotę limitu wynoszącego 8000 zł.
Przykład 2.
Pan Olaf prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą. 15 lutego 2024 roku otrzymał fakturę na kwotę 9200 zł. Faktura została opłacona:
- gotówką w kwocie 4000 zł
- oraz przelewem w kwocie 5200 zł.
Czy wydatek ten podlega limitowi 8000 zł? Czy może stanowić koszt uzyskania przychodów?
Tak. Wartość ogólna transakcji przekroczyła 8000 zł. W związku z tym części opłaconej gotówką, a więc 4000 zł, przedsiębiorca nie może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu.
Przykład 5.
Pan Marcin w marcu 2023 roku zamówił wykonanie usługi marketingowej na łączną kwotę transakcji 20 000 zł. Płatność za usługę rozłożona była na 3 raty, przy czym Pan Marcin od razu uregulował je przelewem. Czy w tym przypadku postępowanie było prawidłowe?
Tak, jeśli łączna wartość umowy przekracza limit płatności bezgotówkowej, wówczas już pierwsza zapłata powinna zostać dokonana bezgotówkowo.
Limit transakcji gotówkowych również dla konsumentów – Polski Ład
Przed 2022 rokiem w przepisach podatkowych nie istniał limit transakcji gotówkowych w relacji między przedsiębiorcami a konsumentami (osobami prywatnymi). Od 1 stycznia 2024 roku kwestia ta ma ulec zmianie. Zgodnie z przepisami Polskiego Ładu do ustawy o prawach konsumenta dodany został art. 7b, który jasno wskazuje, że konsument ma obowiązek dokonywania płatności za pośrednictwem rachunku płatniczego, jeżeli jednorazowa wartość transakcji z przedsiębiorcą (bez względu na liczbę wynikających z niej płatności) przekracza 20 000 zł lub równowartość tej kwoty (transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji).
Przykład 5.
Pan Jan prowadzący firmę BUD JAN świadczy usługi remontowo-budowlane na rzecz pani Karoliny (osoby prywatnej – konsumenta). Usługa obejmuje prace wykończeniowe w nowym lokalu mieszkalnym (położenie płytek oraz desek podłogowych, malowanie ścian wraz z uprzednim przygotowaniem itp.) w marcu 2024 roku. Łączna wartość usługi, na którą została zawarta umowa, wynosi 30 000 zł. Czy w takiej sytuacji pani Karolina ma obowiązek dokonania zapłaty z zastosowaniem rachunku bankowego?
Tak, bowiem wartość jednorazowej transakcji przekracza kwotę limitu określoną w ustawie. Stąd niezbędne jest uregulowanie zobowiązania na rzecz wykonawcy – firmy za pośrednictwem rachunku bankowego.
