Odliczenie VAT od instalacji paneli fotowoltaicznych - czy jest możliwe?

Przedsiębiorca dokonujący zakupu instalacji fotowoltaicznej, która w zamyśle ma służyć zarówno na potrzeby firmowe, jak i prywatne, może mieć wątpliwości co do możliwości dokonania odliczenia podatku naliczonego od takiego nabycia. W związku z tym w naszym artykule przedstawiamy aktualne stanowisko fiskusa, na jakich zasadach możliwe jest odliczenie VAT od instalacji paneli fotowoltaicznych.

Podstawowe zasady odliczania podatku naliczonego

Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15 ustawy, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

W oparciu na wskazanym przepisie możemy zatem stwierdzić, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje, gdy są spełnione następujące warunki:

• podatek odlicza podatnik podatku od towarów i usług;
• towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do takich czynności, których następstwem jest określenie podatku należnego.

Natomiast nie można obniżyć kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które:

• nie służą do czynności opodatkowanych podatkiem VAT;
• służą do czynności zwolnionych od tego podatku;
• służą do czynności niepodlegających temu podatkowi.

Chociaż prawo do odliczenia podatku naliczonego nie jest związane ani z koniecznością uregulowania zapłaty, ani też z koniecznością natychmiastowego wykorzystywania nabytego towaru lub usługi do czynności opodatkowanych, to należy mieć na uwadze, że możliwość obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związana jest jednak z wykonaniem przez podatnika takich czynności, które podlegają ustawie, natomiast jeśli dana czynność ustawie tej nie podlega, to nie powstaje ani obowiązek w zakresie podatku należnego, ani uprawnienie w zakresie podatku naliczonego.

Chodzi zatem o odróżnienie celów firmowych od celów prywatnych. Jeśli bowiem przedsiębiorca nabywa określony towar, ale w założeniu ma on służyć potrzebom osobistym, to w takim zakresie prawo do odliczenia nie może zostać zrealizowane. 

Powyższa zasada znajduje swoje odzwierciedlenie w treści art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy VAT, zgodnie z którym nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury w przypadku, gdy transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku.

Proporcjonalne odliczenie VAT od instalacji paneli fotowoltaicznych

Równocześnie należy mieć na względzie, że w praktyce gospodarczej mogą pojawić się takie przypadki, gdy podatnik nabywa określone dobro, które może być wykorzystywane do celów mieszanych, tj. zarówno firmowych, jak i osobistych. 

W takim przypadku zastosowanie znajdzie norma wyrażona w art. 86 ust. 2a ustawy o VAT. W przepisie tym czytamy, że w okolicznościach nabycia towarów i usług wykorzystywanych zarówno do celów wykonywanej przez podatnika działalności gospodarczej, jak i innych niż działalność gospodarcza, gdy przypisanie tych towarów i usług w całości do działalności gospodarczej podatnika nie jest możliwe, kwotę podatku naliczonego oblicza się zgodnie ze sposobem określenia zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej, zwanym dalej sposobem określenia proporcji. 

Sposób określenia proporcji powinien najbardziej odpowiadać specyfice wykonywanej przez podatnika działalności i dokonywanych przez niego nabyć.

W ocenie organów podatkowych w sytuacji, gdy instalacja fotowoltaiczna jest wykorzystywana do celów mieszanych i podatnik jest w stanie określić, jaka część energii będzie przeznaczona na potrzeby firmowe, a jaka na cele prywatne, to z tytułu zakupu przysługuje częściowe prawo do odliczenia podatku VAT.

Takie stanowisko wyraził Dyrektor KIS w interpretacjach z 18 listopada 2022 roku (nr 0113-KDIPT1-3.4012.527.2022.2.MWJ) oraz z 13 stycznia 2022 roku (nr 0114-KDIP4-1.4012.698.2021.2.DP).

Jednocześnie w obu tych pismach organ podatkowy wskazał, że ciężar rzetelnego rozdziału wydatków dotyczących wykorzystania energii elektrycznej dla potrzeb działalności i części wykorzystywanej dla potrzeb gospodarstwa domowego (potrzeby osobiste) spoczywa zawsze na podatniku.

Jeżeli więc poniesione wydatki na instalację paneli fotowoltaicznych zostały udokumentowane jedną fakturą dotyczącą zarówno prowadzonej działalności, jak i prywatnych celów, to prawo do odliczenia podatku naliczonego będzie przysługiwało w części, która dotyczy prowadzonej działalności gospodarczej (tylko ona może pomniejszać podatek należny).

Przykład 1.

Czy przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego od paneli fotowoltaicznych na budynku mieszkalnym?

Podatnik prowadzi działalność gospodarczą w prywatnym budynku mieszkalnym. Ustalił, że 70% energii elektrycznej będzie wykorzystywana na potrzeby firmowe, a pozostałe 30% – na prywatne. W takim wypadku na podstawie art. 86 ust. 2a ustawy VAT podatnik ma prawo do odliczenia 70% kwoty podatku naliczonego wykazanego na fakturze.

Zakup towaru bez współczynnika proporcji

Powyższe regulacje są właściwe dla przypadku, w którym podatnik potrafi wyszczególnić proporcję, w jakiej wykorzystuje instalacje do celów prywatnych i firmowych. 

Jednocześnie możliwy jest również przypadek, w którym podatnik nabywa instalację fotowoltaiczną wyłącznie na cele firmowe, jednakże zakłada jej okazyjne wykorzystywanie na inne potrzeby osobiste.

W takim przypadku podatnik ma prawo do pełnego odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabycia, jednak w zakresie wykorzystywania na prywatne potrzeby będziemy mieli do czynienia z opodatkowanym nieodpłatnym świadczeniem usług. Zgodnie z art. 8 ust. 2 ustawy o VAT opodatkowaniu VAT podlega:

1. użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do odliczenia VAT z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych;
2. nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

W konsekwencji – w zależności od okoliczności danej sprawy – podatnik będzie miał prawo do całościowego lub też częściowego odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabycia instalacji fotowoltaicznej.