W postępowaniu przed sądem cywilnym może wyłonić się potrzeba reprezentowania stron lub uczestników postępowania, którzy z różnych powodów nie mogą albo nie chcą uczestniczyć w procesie osobiście. Kodeks postępowania cywilnego stanowi, że strony i ich organy lub przedstawiciele ustawowi mogą działać przed sądem osobiście lub przez pełnomocników (art. 86 k.p.c.). Pełnomocnictwo procesowe ogólne to zatem upoważnienie do działania w cudzym imieniu przed sądem. Czynności pełnomocnika wiążą mocodawcę, chyba że pełnomocnictwo ich nie obejmuje. Celem niniejszego artykułu jest omówienie tej instytucji ze szczególnym uwzględnieniem pełnomocnictwa procesowego ogólnego.
Pełnomocnictwo procesowe ogólne a uprawnienia pełnomocnika
Na podstawie art. 91 kodeksu postępowania cywilnego pełnomocnik z mocy prawa jest uprawniony do:
- wszystkich łączących się ze sprawą czynności procesowych, nie wyłączając powództwa wzajemnego, skargi o wznowienie postępowania i postępowania wywołanego ich wniesieniem, jako też wniesieniem interwencji głównej przeciwko mocodawcy,
- wszelkich czynności dotyczących zabezpieczenia i egzekucji,
- zawarcia ugody, zrzeczenia się roszczenia albo uznania powództwa, jeżeli czynności te nie zostały wyłączone w danym pełnomocnictwie,
- odbioru kosztów procesu od strony przeciwnej.
Jeżeli nie życzymy sobie, aby nasz pełnomocnik np. zawarł ugodę z naszym przeciwnikiem procesowym, to należy takie ograniczenie wyraźnie zawrzeć w treści pełnomocnictwa.
Kto może zostać pełnomocnikiem?
Pełnomocnikiem strony w procesie może być adwokat lub radca prawny albo współuczestnik sporu oraz rodzice, małżonek, rodzeństwo, zstępni strony (syn, córka, wnuk) oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia (dzieci adoptowane). Pełnomocnikiem osoby prawnej lub przedsiębiorcy (pracodawcy), w tym nieposiadającego osobowości prawnej, może być pracownik tej jednostki albo jej organu nadrzędnego. Pełnomocnikiem pracownika może być przedstawiciel zakładowej organizacji związkowej lub inspektor pracy.
Rodzaje pełnomocnictw
Wyróżniamy trzy podstawowe formy pełnomocnictwa:
- ogólne – do zastępowania mocodawcy we wszystkich postępowaniach sądowych, które toczą się z jego udziałem.
- szczególne – do prowadzenia konkretnej sprawy,
- pełnomocnictwo do niektórych tylko czynności procesowych.
Pełnomocnictwo procesowe ogólne - forma i treść
Pełnomocnictwo procesowe ogólne może być sporządzone na piśmie a także ustnie do protokołu, zaś pełnomocnik powinien dołączyć pełnomocnictwo z podpisem mocodawcy do akt sprawy w chwili, kiedy dokonuje pierwszej czynności procesowej. Pełnomocnictwo procesoweogólne upoważnia pełnomocnika do reprezentowania strony we wszystkich sprawach sądowych, chyba że w danym przypadku wymagane jest pełnomocnictwo szczególne. Taki wymóg wprowadzają przepisy np. w zakresie spraw małżeńskich.
Pełnomocnictwo procesowe powinno zawierać następujące elementy:
- oznaczanie miejsca i daty jego wystawienia,
- nazwa pisma „pełnomocnictwo procesowe ogólne”,
- precyzyjne określenie mocodawcy i pełnomocnika – imię, nazwisko, adres zamieszkania, seria i numer dowodu tożsamości, ewentualnie PESEL, a w przypadku gdy wystawcą pełnomocnictwa będzie przedsiębiorca, konieczne stanie się wskazanie nazwy/firmy, siedziby, numeru KRS, sądu rejestrowego,
- określenie zakresu umocowania: „do reprezentowania mnie we wszelkich w sprawach przed sądami powszechnymi”,
- podpis mocodawcy,
- dodatkowym elementem może być klauzula zezwalająca bądź zakazująca powoływania dla naszego mocodawcy innych pełnomocników, tzw. substytutów, (dotyczy to zazwyczaj pełnomocników profesjonalnych).
Opłata za pełnomocnictwo procesowe ogólne
Od pełnomocnictwa procesowego konieczne jest uiszczenie stosownej opłaty skarbowej. Oplata wynosi 17 zł i mocodawca musi ją zapłacić niezależnie od tego, komu udziela pełnomocnictwa - adwokatowi, radcy prawnemu czy żonie/mężowi, synowi/córce. Nie musi uiścić opłaty od pełnomocnictwa osoba, którą sąd zwolnił z konieczności poniesienia kosztów sądowych, bądź osoba, której takie zwolnienie przysługuje z mocy ustawy.
