W praktyce obrotu gospodarczego często zdarza się, że przedsiębiorcy sprzedają wierzytelności, których nie są w stanie wyegzekwować. Tym samym pozbywają się niemałego problemu. Kwestie ujęcia sprzedaży wierzytelności w KPiR są wówczas znane. Poza sprzedażą wierzytelności popularny jest również ich zakup. Jakie są zatem podatkowe konsekwencje zakupu wierzytelności?
Zakup wierzytelności - pojęcia
Podstawowym pojęciem przy zakupie wierzytelności jest tzw. cesja, czyli przelew wierzytelności. Dokonywana jest między cedentem - zbywcą - oraz cesjonariuszem - nabywcą. Najczęstszym przedmiotem cesji są wierzytelności wymagalne, innymi słowy te, których termin płatności minął. W celu dokonania cesji konieczne jest sporządzenie umowy cesji wierzytelności. Ogólna wartość wierzytelności danego podmiotu to portfel wierzytelności, który podlega wycenie, jeżeli ma zostać sprzedany.
Przelew wierzytelności jest dokonywany nie tylko przez banki czy duże korporacje, może być wykorzystywany również w normalnym obrocie gospodarczym pomiędzy podmiotami.
Zakup wierzytelności jako odpłatne świadczenie usług?
Istotą zakupu wierzytelności jest zakup po cenie niższej niż ich wartość pierwotna. Zgodnie z tą różnicą, nie dochodzi do zapłaty za jakąkolwiek usługę i w rezultacie zakup wierzytelności nie może stanowić świadczenia usług. Potwierdza to wyrok NSA z dnia 19 marca 2012 r. (sygn. akt I FPS 5/11), w którym to stwierdzono, że w sytuacji nabycia wierzytelności trudnej do odzyskania, podmiot nabywający takie wierzytelności nie świadczy odpłatnych usług na rzecz wierzyciela dokonującego odpłatnej cesji.
Argumentem jest również fakt, że niższa cena nabycia wynika z ryzyka wystąpienia trudności w wyegzekwowaniu wierzytelności, a więc nie ma mowy o potraktowaniu należności jako ekwiwalentu za wykonaną czynność, a w rezultacie - świadczenia odpłatnej usługi. Przyjrzyjmy się, jak w takim przypadku wygląda opodatkowanie zakupu wierzytelności.
Zakup wierzytelności a podatek dochodowy od osób fizycznych
Kwestią bezsporną jest to, że zakup wierzytelności stanowi operację, która przedsiębiorcy ma przynieść korzyść finansową. Zdarzenie to jest więc odpodatkowane PIT. Jednak zgodnie z indywidualną interpretacją z dnia 11 kwietnia 2013 r. Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi nr IPTPP2/443-1052/12-6/AW samo nabycie wierzytelności nie może stanowić przychodu do opodatkowania. Przychód do opodatkowania w świetle PIT powstaje w momencie faktycznego otrzymania zapłaty za nabytą wierzytelność i wówczas tę kwotę należy ująć w KPiR jako pozostałe przychody z działalności.
Zakup wierzytelności a VAT
Nawiązując do wspomnianego wyroku NSA stanowiącego, że zakup wierzytelności nie jest odpłatnym świadczeniem usług, nie może być w takim przypadku opodatkowany podatkiem od towarów i usług.
| Art. 5. ust. 1 Ustawa o VAT: Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem”, podlegają: 1) odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju; 2) eksport towarów; 3) import towarów na terytorium kraju; 4) wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju; 5) wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów. |
To samo tyczy się świadczenia usług finansowych, a ściślej tych, które zajmują się obrotem wierzytelnościami, nabywając je w celu dalszej odsprzedaży, “uwalniając” wierzyciela od istniejącego ryzyka nieotrzymania należności. Co do zasady są one zwolnione z VAT.
Wyjątkiem przewidzianym w ustawie są usługi ściągania długów (w rozumieniu nabywania wierzytelności w celu ich samodzielnej windykacji) oraz faktoring, które podlegają standardowej stawce VAT - 23%.
