Gdy rozpoczął się okres odmrażania gospodarki również sądy musiały wrócić do normalnego funkcjonowania. W kolejnej z Tarcz Antykryzysowych ustawodawca podjął próbę wdrożenia rozwiązań dających możliwość nadania dalszego biegu postępowaniom sądowym bez przymusu fizycznego spotykania się stron i sądu na sali sądowej. Uchylono przepisy o zawieszeniu terminów, ale jednocześnie zmodyfikowano rozprawy, poprzez wprowadzenie posiedzeń niejawnych, czyli takich bez udziału stron oraz rozpraw odmiejscowych.
Podstawowa różnica między posiedzeniami jawnymi a niejawnymi związana jest z otwartością tych posiedzeń tak wobec stron, jak i wobec osób trzecich. Na posiedzenia jawne wstęp na salę sądową mają wyłącznie osoby nieuzbrojone i pełnoletnie. Posiedzenia niejawne odbywają się natomiast bez udziału stron i ich pełnomocników oraz innych uczestników postępowania, a prócz tego bez udziału publiczności. Mają na nie wstęp tylko osoby wezwane.
Zakres zmian w sądownictwie administracyjnym w związku z epidemią
Od 16 maja 2020 r. dopuszczalne stało się przeprowadzenie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym oraz Wojewódzkimi Sądami Administracyjnymi, posiedzeń niejawnych, w sprawach, w których ustawa wymaga przeprowadzenia rozprawy. Decydentem jest tutaj przewodniczący, który może zarządzić przeprowadzenie posiedzenia niejawnego, jeżeli:
uzna, że rozpoznanie sprawy za konieczne,
przeprowadzenie wymaganej przez ustawę rozprawy mogłoby wywołać nadmierne zagrożenie dla zdrowia osób w niej uczestniczących,
nie można przeprowadzić rozpraw na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku.
Powyższe kryteria, umożliwiają podjęcie przewodniczącemu decyzji o tym, że istnieje konieczność i potrzeba skierowania sprawy bez udziału stron, na posiedzenie niejawne.
Naczelny Sąd Administracyjny może rozpoznać skargę kasacyjną na posiedzeniu niejawnym, jeżeli wszystkie strony w terminie 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze skierowania sprawy na posiedzenie niejawne wyrażą na to zgodę. Tym samym wymagana jest tutaj inicjatywa stron i aprobata dla zorganizowania posiedzenia niejawnego.
Pozytywne aspekty posiedzeń niejawnych
Praktycy wskazują, że możliwość zapadania rozstrzygnięć poza udziałem stron, może przyczynić się do poprawy ekonomiki procesowej, poprzez zwiększenie wydajności pracy sądów, które nie będą już musiały planować rozpraw z udziałem stron.
Zakres zmian w sądownictwie powszechnym w związku z epidemią
Regulacje dotyczące prowadzenia posiedzenia niejawnego, objęły również postępowania cywilne. Przewodniczący może zarządzić przeprowadzenie posiedzenia niejawnego, jeżeli uzna rozpoznanie sprawy za konieczne. Przeprowadzenie wymaganych przez ustawę rozprawy lub posiedzenia jawnego mogłoby wywołać nadmierne zagrożenie dla zdrowia osób w nich uczestniczących i nie można przeprowadzić ich na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku. Co więcej, żadna ze stron nie sprzeciwiła się przeprowadzeniu posiedzenia niejawnego.
Przepisy prawa, nie precyzują, co w takim sprzeciwie strona powinna napisać. Nie ma wskazanych elementów koniecznych w zakresie budowy takiego pisma. Dlatego sprzeciw można wnieść bez koniczności wypełniania jakiś wzorów, formułowania wniosków.
Jeżeli w sprawie rozpoznawanej według przepisów Kodeksu Postępowania Cywilnego postępowanie dowodowe zostało przeprowadzone w całości, to Sąd może zamknąć rozprawę i wydać orzeczenie na posiedzeniu niejawnym po uprzednim odebraniu od stron lub uczestników postępowania stanowisk na piśmie. Warto zauważyć, że odebranie stanowisk od stron nawet, jeśli ma stanowić wyłącznie formalnie to, jest przesłanką dopuszczalności zastosowania zapisów o posiedzeniu niejawnym. Co więcej, postępowanie musi zostać przeprowadzone w całości.
Skład orzekający
Na posiedzeniu niejawnym w sprawach administracyjnych, Naczelny Sąd Administracyjny orzeka w składzie trzech sędziów. Taki skład obowiązuje w rozpoznawaniu spraw o charakterze administracyjnym. Sprawy cywilne na posiedzeniu niejawnym są rozpoznawane w składzie sędziów normalnie zasiadających.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 2 marca 2020 r.o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, (Dz.U.2020.374).
Materiał opracowany przez zespół „Tak Prawnik”. Właścicielem marki „Tak Prawnik” jest BZ Group Sp. z o.o.
