Nie jest realne całkowite wyeliminowanie ryzyka wystąpienia wypadku przy pracy. Jednak należy robić wszystko, aby je zminimalizować. Kiedy już doszło do wypadku, pracodawca powinien podjąć odpowiednie działania, które nałożone zostały na niego w takiej sytuacji. Jednym z jego obowiązków w takim przypadku jest powołanie zespołu powypadkowego.
Wystąpienie wypadku przy pracy
Niezwłocznie po powzięciu przez pracodawcę informacji o wystąpieniu wypadku przy pracy powinien on powołać zespół powypadkowy.
Wypadek przy pracy to nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Wypadek, któremu pracownik uległ w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż określone powyżej, uznany będzie za wypadek przy pracy, chyba że spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań lub podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony albo przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.
Zdarzenia kwalifikowane jako wypadek przy pracy to także nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu podczas:
uprawiania sportu w trakcie zawodów i treningów przez osobę pobierającą stypendium sportowe;
wykonywania odpłatnie pracy na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania;
pełnienia mandatu posła lub senatora, pobierającego uposażenie;
odbywania szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy przez osobę pobierającą stypendium w okresie odbywania tego szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy na podstawie skierowania wydanego przez powiatowy urząd pracy lub przez inny podmiot kierujący, pobierania stypendium na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w okresie odbywania studiów podyplomowych;
wykonywania przez członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych oraz przez inną osobę traktowaną na równi z członkiem spółdzielni w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych, pracy na rzecz tych spółdzielni;
wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia;
wykonywania pracy na podstawie umowy uaktywniającej, o której mowa w Ustawie z dnia 4 lutego 2011 roku o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3;
współpracy przy wykonywaniu pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia;
wykonywania zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych;
wykonywania zwykłych czynności związanych ze współpracą przy prowadzeniu działalności pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych;
wykonywania przez osobę duchowną czynności religijnych lub czynności związanych z powierzonymi funkcjami duszpasterskimi lub zakonnymi;
odbywania służby zastępczej;
nauki w Krajowej Szkole Administracji Publicznej im. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego przez słuchaczy pobierających stypendium;
kształcenia się w szkole doktorskiej przez doktorantów otrzymujących stypendium;
wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło, jeżeli umowa taka została zawarta z pracodawcą, z którym osoba pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje ona pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.
Powołanie zespołu powypadkowego
Zespół powypadkowy powoływany jest w drodze zarządzenia wydanego przez pracodawcę, w którym należy wskazać następujące elementy:
miejscowość;
datę;
dane pracodawcy;
dane osoby, która uległa wypadkowi przy pracy;
datę powzięcia informacji o wypadku przy pracy;
cel powołania zespołu powypadkowego;
skład zespołu powypadkowego;
podpis pracodawcy.
Miejscowość i data
Oznaczenie pracodawcy
Zarządzenie o powołaniu zespołu powypadkowego
W związku z powzięciem w dniu…… informacji o wypadku przy pracy, który miał miejsce w dniu…….., na skutek którego poszkodowany został………………...., powołuję zespół powypadkowy w celu wyjaśnienia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy.
W skład zespołu wchodzą:
………… jako………………..
………… jako………………..
Zadaniem zespołu jest wyjaśnienie okoliczności i przyczyn wypadku w tym przeprowadzenie stosownych czynności niezbędnych dla realizacji niniejszego celu oraz przygotowanie dokumentacji wynikającej z przepisów prawa.
Podpis pracodawcy
Skład i zadania zespołu powypadkowego
Zespół powypadkowy ma za zadanie ustalić okoliczności i przyczyny wypadku przy pracy. W jego skład wchodzą:
pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy,
społeczny inspektor pracy.
U pracodawcy, który nie ma obowiązku tworzenia służby bezpieczeństwa i higieny pracy, w skład zespołu powypadkowego zamiast pracownika służby bezpieczeństwa i higieny pracy wchodzi pracodawca lub pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu pracodawca powierzył wykonywanie zadań służby bezpieczeństwa i higieny pracy, albo specjalista spoza zakładu pracy. Natomiast gdy u pracodawcy nie działa społeczna inspekcja pracy, w skład zespołu powypadkowego zamiast społecznego inspektora pracy jako członek zespołu wchodzi przedstawiciel pracowników posiadający aktualne zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy zgodnie z przepisami dotyczącymi szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.
dokonać oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego maszyn i innych urządzeń technicznych, stanu urządzeń ochronnych oraz zbadać warunki wykonywania pracy i inne okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku;
sporządzić szkic lub wykonać fotografię miejsca wypadku, jeżeli jest to konieczne;
jeżeli stan zdrowia poszkodowanego na to pozwala, wysłuchać jego wyjaśnień;
zebrać informacje dotyczące wypadku od jego świadków;
zasięgnąć opinii lekarza, a w razie potrzeby opinii innych specjalistów, w zakresie niezbędnym do oceny rodzaju i skutków wypadku;
zebrać inne dowody dotyczące wypadku;
dokonać prawnej kwalifikacji wypadku;
określić środki profilaktyczne oraz wnioski, w szczególności wynikające z oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy, na którym wystąpił wypadek.
Obowiązkiem zespołu powypadkowego, który prowadzi postępowanie dotyczące wyjaśnienia okoliczności i przyczyn wypadku, jest korzystanie z materiałów zebranych przez organy prowadzące śledztwo lub dochodzenie, jeżeli zostaną mu one udostępnione. Jeżeli wypadek przy pracy miał rozmiary katastrofy albo spowodował zagrożenie dla bezpieczeństwa publicznego, zespół powypadkowy wykorzystuje ustalenia zespołu specjalistów powołanego przez właściwego ministra, wojewodę lub organ sprawujący nadzór nad przedsiębiorstwami lub innymi jednostkami organizacyjnymi państwowymi albo samorządowymi do wskazania przyczyn wypadku oraz wyjaśnienia problemów technicznych i technologicznych.
Określenie okoliczności wypadku przez zespół powypadkowy – sporządzenie protokołu powypadkowego
Zespół powypadkowy po przeprowadzeniu czynności, do których jest obowiązany i po określeniu okoliczności i przyczyn wypadku, sporządza protokół. Powinien on być sporządzony nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o zdarzeniu. Protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy sporządzany jest przez zespół powypadkowy w niezbędnej liczbie egzemplarzy i wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową doręczany niezwłocznie pracodawcy w celu zatwierdzenia.
Gdy ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy nastąpiło w terminie późniejszym niż 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku wskutek uzasadnionych przeszkód lub trudności, w treści protokołu powypadkowego należy podać przyczynę tego opóźnienia.
O treści protokołu powypadkowego w sytuacji wystąpienia rozbieżności zdań członków zespołu powypadkowego decyduje pracodawca. Ponadto przed jego zatwierdzeniem zespół powypadkowy jest obowiązany zapoznać poszkodowanego z jego treścią. Wówczas poszkodowany ma prawo zgłoszenia uwag i zastrzeżeń do ustaleń tam zawartych.
W razie śmierci pracownika uprawnienie do zapoznania z protokołem powypadkowym, zgłaszania uwag i zastrzeżeń do zawartych w nim ustaleń przysługuje członkom rodziny zmarłego pracownika.
Pracodawca jest obowiązany przechowywać protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową przez 10 lat.
Do protokołu powypadkowego dołącza się:
zapis wyjaśnień poszkodowanego;
informacje uzyskane od świadków wypadku;
inne dokumenty zebrane w czasie ustalania okoliczności i przyczyn wypadku, w szczególności pisemną opinię lekarza lub innych specjalistów;
szkice lub fotografie miejsca wypadku;
odrębne zdanie złożone przez członka zespołu powypadkowego;
uwagi i zastrzeżenia pracownika co do ustaleń zawartych w protokole powypadkowym.
Zatwierdzenie protokołu powypadkowego
Pracodawca zatwierdza protokół powypadkowy nie później niż w terminie 5 dni od dnia jego sporządzenia.
Jeżeli do treści protokołu powypadkowego zostały zgłoszone zastrzeżenia przez poszkodowanego lub członków rodziny zmarłego wskutek wypadku pracownika albo protokół powypadkowy nie odpowiada warunkom określonym w rozporządzeniu, wówczas pracodawca zwraca niezatwierdzony protokół powypadkowy w celu wyjaśnienia i uzupełnienia go przez zespół powypadkowy.
Do nowego protokołu powypadkowego dołącza się ten niezatwierdzony przez pracodawcę.
Podsumowanie
Podsumowując, pracodawca, kiedy tylko dowie się o wypadku, powinien wydać zarządzenie dotyczące powołania zespołu powypadkowego. Nie ma możliwości odstąpienia od tego obowiązku. Gdyby pracodawca odmówił powołania zespołu powypadkowego, pracownik powinien powiadomić o tym Państwową Inspekcję Pracy i podjąć inne przewidziane prawem środki.
