Kodeks pracy swoim przepisami wskazuje różne sytuacje, kiedy pracownik niewykonuje pracy a jednak za ten czas zachowuje prawo do wynagrodzenia. Najprostszym przykładem takiej sytuacji są przerwy w pracy. Z jakich przerw może korzystać pracownik, za które zachowa prawo do wynagrodzenia za czas niewykonywnana pracy? Odpowiedź znajduje się w poniższym artykule.
Stawiennictwo na wezwanie organu oraz okolicznościowe zwolnienia od pracy
Pracownik może zostać zwolniony z obowiązku wykonywania pracy na pewien czas w sytuacjach określonych przepisami prawa pracy, takich jak:
zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy pracownic w ciąży lub karmiących dziecko piersią zatrudnionych przy pracach wzbronionych lub niebezpiecznych, bez względu na stopień narażenia na czynniki szkodliwe dla zdrowia lub niebezpieczne jeżeli ich przeniesienie do innej pracy jest niemożliwe;
zmniejszenie wymiaru czasu pracy do 8 godzin w przedłużonych dniówkach roboczych w przypadku zastosowania skróconego tygodnia pracy, weekendowego systemu czasu pracy, równoważnego systemu czasu pracy, pracy w ruchu ciągłym dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych, pracownic w ciąży oraz pracowników opiekujących się dzieckiem do lat 4, jeżeli nie wyrazili zgody na przedłużony wymiar dobowy.
Przerwy w pracy
Przerwa 15 minutowa (tzw. przerwa śniadaniowa)
Zgodnie z art. 134 k.p. jeżeli dobowy wymiar czasu pracy pracownika wynosi co najmniej 6 godzin, pracownik ma prawo do przerwy w pracy trwającej minimum 15 minut, wliczanej do czasu pracy. Pracodawca może wydłużyć przerwę na korzyść pracowników.
Przerwa śniadaniowa wlicza się do czasu pracy, jest więc płatna tak samo jak czas pracy.
Przerwa 60 minutowa (tzw. przerwa lunchowa)
Pracodawca może wprowadzić jedną przerwę w pracy niewliczaną do czasu pracy, trwającą nie dłużej niż 60 minut, przeznaczoną na spożycie posiłku lub załatwienie spraw osobistych. Za czas przerwy w pracy nie przysługuje wynagrodzenie.
Przerwa w przerywanym systemie czasu pracy
Jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją, może być stosowany system przerywanego czasu pracy według z góry ustalonego rozkładu przewidującego nie więcej niż jedną przerwę w pracy w ciągu doby, trwającą nie dłużej niż 5 godzin. Przerwy nie wlicza się do czasu pracy, jednak za czas tej przerwy pracownikowi przysługuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia należnego za czas przestoju (art. 139. § 1 k.p.).
Przerwa pracownika młodocianego
W myśl art. 202 § 3(1) k.p. młodociany, którego dobowy wymiar czasu pracy przekracza 4,5 godziny, ma prawo do dłuższej, bo półgodzinnej przerwy w pracy. Przerwę tę należy zaliczyć do czasu pracy, jest więc płatna tak samo jak czas pracy.
Przerwa usprawniająca osoby niepełnosprawnej
Zgodnie z art. 17 Ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych osoba niepełnosprawna ma prawo do dodatkowej przerwy w pracy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Czas tej przerwy wynosi 15 minut i jest wliczany do czasu pracy.
Przerwa na karmienie
Pracownica karmiąca dziecko piersią, której czas pracy przekracza 6 godzin dziennie, ma prawo do dwóch półgodzinnych lub (na życzenie) jednej godzinnej przerwy w pracy, zaliczanej do czasu pracy. Dla
Porady online
Prowadzisz firmę i masz pytania?
Skorzystaj z porad ekspertów Poradnika Przedsiębiorcy
W sytuacji gdy czas pracy matki karmiącej wynosi od 4 do 6 godzin, przysługuje jej jedna przerwa półgodzinna, a gdy karmi więcej niż jedno dziecko - jedna przerwa 45-minutowa. Powyższe wynika z art. 187 k.p.
Przerwa od pracy przy komputerze
Przerwę od pracy przy monitorze reguluje Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe. Zgodnie z § 7 tego rozporządzenia pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom:
łączenie przemienne pracy związanej z obsługą monitora ekranowego z innymi rodzajami prac nieobciążającymi narządu wzroku i wykonywanymi w innych pozycjach ciała - przy nieprzekraczaniu godziny nieprzerwanej pracy przy obsłudze monitora ekranowego lub
co najmniej 5-minutową przerwę, wliczaną do czasu pracy, po każdej godzinie pracy przy obsłudze monitora ekranowego.
W większości przypadków pracodawca nie ma możliwości zorganizowania pracy w taki sposób, aby pracownicy nie przekraczali godziny nieprzerwanej pracy przed monitorem, w związku z tym pozostaje mu udzielanie płatnych przerw.
Przerwa przy pracach uciążliwych
Art. 145 § 1 k.p. przewiduje możliwość skrócenia czasu pracy dla pracowników pracujących w warunkach szczególnie uciążliwych lub szczególnie szkodliwych oraz w warunkach pracy monotonnej lub pracy w ustalonym z góry tempie.
Przy wystąpieniu szkodliwych lub uciążliwych dla zdrowia warunków wykonywania pracy skrócenie normy podstawowej może nastąpić albo przez obniżenie normy dobowej czasu pracy, albo przez wprowadzenie przerw wliczanych do czasu pracy. Przy pracach monotonnych i pracach w ustalonym z góry tempie w celu skrócenia czasu pracy możliwe jest wyłącznie wprowadzenie wliczanych do czasu pracy przerw.