Dla celów reprezentacyjnych spółki handlowe mogą powołać pełnomocników bądź udzielić specyficznego pełnomocnictwa - prokury. Mogą więc ustanawiać prokurenta, którego zakres umocowania nie może zostać podważony przez osoby trzecie.
Reprezentacja spółki
W przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zasady reprezentacji zostały unormowane w art. 205 Kodeksu spółek handlowych. W myśl ww. przepisu: “Jeżeli zarząd jest wieloosobowy, sposób reprezentowania określa umowa spółki. Jeżeli umowa spółki nie zawiera żadnych postanowień w tym przedmiocie, do składania oświadczeń w imieniu spółki wymagane jest współdziałanie dwóch członków zarządu albo jednego członka zarządu łącznie z prokurentem. Oświadczenia składane spółce oraz doręczenia pism spółce mogą być dokonane wobec jednego członka zarządu lub prokurenta. Powyższe regulacje nie wyłączają ustanowienia prokury jednoosobowej lub łącznej i nie ograniczają praw prokurentów wynikających z przepisów o prokurze”.
Prokura jako instytucja prawa cywilnego
Należy zwrócić uwagę na fakt, że w odróżnieniu od “zwykłego” pełnomocnictwa, treść i zakres prokury kształtuje wyłącznie ustawa. W przypadku pełnomocnictwa to mocodawca ma wpływ na jego zakres. W myśl Kodeksu cywilnego prokurentem może zostać wyłącznie osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych. Ponadto prokura może zostać udzielona wyłącznie przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą. Wyróżnia się prokurę samoistną - prokurent jest uprawniony do samodzielnego dokonywania czynności, a także prokurę łączną, za pomocą której kilka osób musi działać wspólnie w ramach reprezentacji mocodawcy. Można również udzielić prokury oddziałowej, czyli do zakresu spraw wpisanych do rejestru oddziału przedsiębiorstwa.
Kto może odwołać prokurenta?
Odwołania prokurenta może dokonać każdy członek zarządu, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Spółka, podobnie jak w sytuacji ustanawiania prokurenta, w razie odwołania ma obowiązek zgłoszenia tego faktu do Krajowego Rejestru Sądowego w ciągu 7 dni od odwołania. Prokura może również ulec wygaśnięciu, o czym wskazuje art.109 (7) k.c. Może to nastąpić w sytuacji:
wykreślenia spółki z rejestru,
ogłoszenia upadłości,
otwarcia likwidacji czy
przekształcenia przedsiębiorcy oraz
naturalnego powodu wygaśnięcia prokury, jakim jest śmierć prokurenta.
Ważne! Śmierć przedsiębiorcy ani utrata przez niego zdolności do czynności prawnych nie powodują wygaśnięcia prokury. |
Jakie ograniczenia ma prokurent?
Zgodnie z regulacjami Kodeksu cywilnego prokury nie można ograniczyć ze skutkiem wobec osób trzecich. Wszelkie umowne ograniczenia dotyczące prokurenta, a wynikające ze stosunku podstawowego czy porozumień ze spółką wywierają skutek wyłącznie w sferze stosunków wewnętrznych spółki i nie odnoszą się do osób trzecich. Dotyczy to sytuacji, gdy np. spółka nie będzie mogła powołać się na wadliwą reprezentację w przypadku, gdy prokurent zawrze umowę z kontrahentem (a zgodnie z treścią prokury nie mógł tego zrobić).
W Kodeksie cywilnym w art. 109(3) zostały wymienione czynności, których prokurent nie może wykonywać, są to m.in.:
zbycie przedsiębiorstwa,
oddanie przedsiębiorstwa do czasowego korzystania,
zbycie lub obciążenie nieruchomości.
Jednakże zakres tych praw można poszerzyć udzielając prokurentowi pełnomocnictw szczególnych.
Ograniczenia mogą również wystąpić w zakresie reprezentacji prokurenta w ramach stosunków wewnętrznych pomiędzy spółką jako mocodawcą a prokurentem. Co do zasady, podstawą udzielenia prokury jest stosunek cywilnoprawny (np. umowa zlecenia) lub stosunek pracy. Na tej podstawie prokurent będzie zobowiązany do dokonania określonych czynności. Właśnie w tym stosunku wewnętrznym między mocodawcą a prokurentem możliwe jest wprowadzenie określonych ograniczeń. Ich naruszenie będzie skutkować odpowiedzialnością prokurenta wobec spółki.
Jak wynika ze szczególnych rozwiązań przyjętych w k.c., prokura może zostać ograniczona do zakresu spraw wpisanych do rejestru oddziału przedsiębiorstwa (prokura oddziałowa).
