0 0
dni
0 0
godz
0 0
min
0 0
sek

Przychody wliczane do wyliczenia składki zdrowotnej

Nasz ekspert:
Artykuły autora

Wielkość tekstu:

Od 2022 roku podatnicy stosujący formę opodatkowania dla prowadzonej działalności gospodarczej – skalę podatkową, podatek liniowy albo ryczałt ewidencjonowany są zobligowani do comiesięcznego obliczania zarówno podstawy zdrowotnej, jak i samej składki zdrowotnej. Praktyka obliczania składki zdrowotnej wykazała, że podstawa zdrowotna w wielu przypadkach nie będzie taka sama jak podstawa obliczenia podatku dochodowego. Warto więc przyjrzeć się jakie kategorie przychodów, dochodów lub innych składników nie wejdą w podstawę zdrowotną, a co za tym idzie, nie powiększą wysokości składki zdrowotnej. Sprawdź, jakie są przychody wliczane do wyliczenia składki zdrowotnej oraz jak ustalić podstawę wyliczenia z tytułu składki zdrowotnej!

Kto podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu?

Prawodawca w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych wyłonił warunki wobec osób, które w Polsce podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Osoby fizyczne będą podlegały ubezpieczeniu zdrowotnemu obowiązkowo albo dobrowolnie, jeżeli:

  • mają obywatelstwo państwa członkowskiego UE lub EFTA, lub UK i mieszkają na terytorium państwa członkowskiego UE lub EFTA, lub UK;
  • nie mają obywatelstwa państwa członkowskiego UE lub EFTA, lub UK jednakże legalnie zamieszkują na terytorium innego niż RP państwa członkowskiego UE lub EFTA, lub UK;
  • ubiegają się w RP o udzielenie ochrony międzynarodowej;
  • nieposiadające obywatelstwa państwa członkowskiego UE lub EFTA, lub UK, które przebywają na terytorium RP na podstawie wizy w celu wykonywania pracy, zezwolenia na pobyt czasowy, zgody na pobyt ze względów humanitarnych, zgody na pobyt tolerowany, wizy wydanej w celu przyjazdu ze względów humanitarnych, z uwagi na interes państwa lub zobowiązania międzynarodowe;
  • o statusie uchodźcy w RP lub posiadające ochronę uzupełniającą albo korzystające z ochrony czasowej na terytorium RP.

Ubezpieczeniu zdrowotnemu podlegają także przedsiębiorcy

Na mocy art. 66 ust. 1 ustawy o NFZ m.in. pracownicy, rolnicy, osoby wykonujące pracę nakładczą, członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych, osoby pobierające świadczenie socjalne, a także pozostałe wymienione w powyższym przepisie obowiązkowo podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Jedną z tych grup są także przedsiębiorcy, a więc osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, które zostały podzielone na 2 grupy.

Pierwsza grupa to osoby prowadzące działalność pozarolniczą lub osoby z nimi współpracujące, z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów Ustawy z dnia 6 marca 2018 roku – Prawo przedsiębiorców lub przepisów o ubezpieczeniach społecznych bądź ubezpieczeniu społecznym rolników, którymi są:

  • osoby prowadzące działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych (nie dotyczy to osób rozpoczynających działalność albo otwierających działalność ponownie po 60 miesiącach czy też wykonujących usługi w ramach swojej działalności na rzecz byłego pracodawcy);
  • osoby fizyczne będące wspólnikami spółki cywilnej;
  • osoby fizyczne będące wspólnikami spółki partnerskiej i jawnej;
  • osoby fizyczne będące wspólnikami spółki komandytowej;
  • wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością;
  • akcjonariusz prostej spółki akcyjnej wnoszący do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług.

Druga grupa to osoby, o których mowa w art. 18 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców oraz osoby z nimi współpracujące, z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców, czyli osoby fizyczne które:

  • pierwszy raz rejestrują działalność gospodarczą, albo 
  • rejestrują ją ponownie po upływie co najmniej 5 lat od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia oraz nie wykonują jej na rzecz byłego pracodawcy, na którego rzecz przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy bądź spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Należy podkreślić, że osoby niewymienione powyżej, a będące przedsiębiorcami mogą jeszcze skorzystać z dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego, jeżeli z powyższego tytułu nie będą podlegać obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Składka zdrowotna po nowemu - Polski Ład

W 2022 roku ustawodawca zrewolucjonizował zasady ustalania zarówno wysokości podstawy zdrowotnej, jak i samej składki zdrowotnej.

Wysokość składki zdrowotnej podatnik oblicza w zależności od przyjętej dla swojej działalności formy opodatkowania.

Dla kartowiczów została przewidziana stała wysokość składki zdrowotnej wynoszącej w 2022 roku – 270,90 zł, czyli 9% podstawy 3010 zł.

W przypadku ryczałtu wysokość składki zdrowotnej zależy od wysokości uzyskiwanych przychodów, które przed porównaniem do limitów najpierw należy obniżyć o zapłacone składki społeczne:

  1. przychód do 60 000 zł – składka zdrowotna w kwocie 335,94 zł;
  2. przychód powyżej 60 000 zł, ale do 300 000 zł – składka zdrowotna w kwocie 559,89 zł;
  3. przychód powyżej 300 000 zł – składka zdrowotna w kwocie 1007,81 zł.

Jeśli chodzi o działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem liniowym, to wysokość składki zdrowotnej będzie wynosić 4,9% i będzie liczona od miesięcznego dochodu.

Jeżeli natomiast mowa o działalności gospodarczej opodatkowanej skalą podatkową, wówczas składkę zdrowotną ustala się w wysokości 9% od miesięcznego dochodu.

Jeżeli w działalności gospodarczej opodatkowanej skalą podatkową lub podatkiem liniowym dochód miesięczny nie przekroczy kwoty 3010 zł albo podatnik poniesie bieżącą stratę podatkową, wówczas i tak zapłaci za ten miesiąc minimalną składkę zdrowotną w kwocie 270,90 zł.

Pozostałe grupy ubezpieczonych poniżej zaprezentowane zapłacą w 2022 roku stałą, miesięczną zryczałtowaną składkę zdrowotną w kwocie 559,89 zł:

  • wspólnicy spółki jawnej będącej podatnikiem CIT,
  • wspólnicy spółek komandytowych (komandytariusze i komplementariusze),
  • wspólnicy wieloosobowych spółek z o.o.,
  • akcjonariusz prostej spółki akcyjnej.

Przychody wliczane do wyliczenia składki zdrowotnej

Prawodawca w art. 81 ust. 2c ustawy o NFZ przedstawił ustawowe etapy obliczania podstawy składki zdrowotnej dla osób fizycznych stosujących skalę podatkową albo podatek liniowy oraz opodatkowujący niektóre dochody podatkiem od dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej.

Zgodnie z tym, co mówi dany przepis za każdy miesiąc podlegania ubezpieczeniu osób prowadzących działalność pozarolniczą (na skali, podatku liniowym czy korzystającą z IP BOX), wpłaca składkę na ubezpieczenie zdrowotne od miesięcznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowiącej dochód z działalności gospodarczej uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, za który opłacana jest składka, ustalony w następujący sposób:

  1. dochód za pierwszy miesiąc podlegania ubezpieczeniu w roku składkowym jest ustalany jako różnica między osiągniętymi przychodami w rozumieniu Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (zwanej dalej ustawą o PIT) a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów w rozumieniu ustawy o PIT;
  2. dochód ustalony w sposób, o którym mowa w pkt 1, jest pomniejszany o kwotę składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe opłaconych w tym miesiącu, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów;
  3. dochód za kolejne miesiące ustala się jako różnicę między sumą przychodów w rozumieniu ustawy o PIT, osiągniętych od początku roku, i sumą kosztów uzyskania tych przychodów w rozumieniu ustawy o PIT, poniesionych od początku roku;
  4. dochód ustalony w sposób, o którym mowa w pkt 3, jest pomniejszany o sumę dochodów ustalonych za miesiące poprzedzające i o różnicę między sumą składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, zapłaconych od początku roku, a sumą składek odliczonych w poprzednich miesiącach; dochód nie jest pomniejszany o składki, które zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Prawodawca wskazuje, że przy obliczaniu dochodów na cele ustalenia podstawy zdrowotnej (obliczenia składki zdrowotnej) podatnik ma obowiązek stosować przepis art. 24 ust. 1-2b ustawy o PIT, a więc przepis normujący osiąganie dochodu jedynie z działalności gospodarczej rozliczanej na podstawie prowadzonej księgowości uproszczonej (PKPiR) albo ksiąg rachunkowych.

Nie ma natomiast odniesienia do dalszych przepisów art. 24 ustawy o PIT, który wymienia szereg kategorii dochodów powiązanych z działalnością gospodarczą:

  1. dochód z odpłatnego zbycia niektórych składników majątku;
  2. dochód z tytułu wystąpienia wspólnika spółki niebędącej osobą prawną;
  3. dochód z odpłatnego zbycia innych niż środki pieniężne składników majątku otrzymanych przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z tytułu wystąpienia z takiej spółki lub z tytułu jej likwidacji;
  4. dochód, który może wystąpić przy likwidacji działalności;
  5. dochód z przekształcenia spółki niebędącej osobą prawną w spółkę albo przejęcia spółki niebędącej osobą prawną przez spółkę w następstwie łączenia;
  6. dochód z odpłatnego zbycia rzeczy;
  7. dochód (strata) z działów specjalnych produkcji rolnej;
  8. dochód (przychód) z udziałów w zyskach osób prawnych;
  9. dochód z tytułu przeniesienia akcji;
  10. pozostałe kategorie dochodu.

Przychody wliczane do wyliczenia składki zdrowotnej w skali podatkowej, podatku liniowym oraz dochodzie z kwalifikowanych praw własności

Bardzo ważnym aspektem przy obliczaniu zarówno podstawy zdrowotnej, jak i samej składki zdrowotnej jest to, że w tej podstawie podatnik nie uwzględnia przychodów niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym PIT.

Katalog tych przychodów został zawarty w art. 21 ustawy o PIT. Są to m.in. różnego rodzaju odszkodowania, kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, świadczenia rodzinne, diety za podróże służbowe, dotacje, subwencje, dopłaty i inne nieodpłatne świadczenia oraz wiele innych przychodów.

Należy jednak mieć na uwadze, że ustawodawca wymienia także przychody nieopodatkowane, które podatnik ma obowiązek ująć w podstawie zdrowotnej. Są to przychody wyszczególnione w art. 21 ust. 1 pkt 63a, 63b, 152-154 ustawy o PIT. Przychody te zaprezentowano w poniższej tabeli.

Dochody niepodlegające opodatkowaniu, które podatnik musi wziąć pod uwagę, obliczając podstawę zdrowotną

Lp.

Charakterystyka

1.

Dochody podatników uzyskane z działalności gospodarczej prowadzonej na terenie specjalnej strefy ekonomicznej na podstawie zezwolenia, o którym mowa w art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 20 października 1994 roku o specjalnych strefach ekonomicznych, przy czym wielkość pomocy publicznej udzielanej w formie niniejszego zwolnienia nie może przekroczyć wielkości pomocy publicznej dla przedsiębiorcy, dopuszczalnej dla obszarów kwalifikujących się do uzyskania pomocy w największej wysokości, zgodnie z odrębnymi przepisami.

2.

Dochody podatników z działalności gospodarczej osiągnięte z realizacji nowej inwestycji określonej w decyzji o wsparciu, o której mowa w Ustawie z dnia 10 maja 2018 roku o wspieraniu nowych inwestycji, i uzyskane na terenie określonym w tej decyzji o wsparciu, przy czym wielkość pomocy publicznej udzielanej w formie tego zwolnienia nie może przekroczyć wielkości pomocy publicznej dla przedsiębiorcy, dopuszczalnej dla obszarów kwalifikujących się do uzyskania pomocy w największej wysokości, zgodnie z odrębnymi przepisami.

3.

Przychody podatnika, który przeniósł miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł, osiągnięte:

  • ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy;

  • z umów zlecenia (umowa zawarta z przedsiębiorcą, właścicielem wynajmowanych nieruchomości, przedsiębiorstwem w spadku);

  • z pozarolniczej działalności gospodarczej, do których mają zastosowanie zasady opodatkowania – skala podatkowa, podatek liniowy, IP BOX albo ryczałt od przychodów ewidencjonowanych;

  • z zasiłku macierzyńskiego

– w 4 kolejno po sobie następujących latach podatkowych, licząc od początku roku, w którym podatnik przeniósł to miejsce zamieszkania, albo od początku roku następnego.

4.

Przychody podatnika do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł, osiągnięte:

  • ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy;

  • z umów zlecenia (umowa zawarta z przedsiębiorcą, właścicielem wynajmowanych nieruchomości, przedsiębiorstwem w spadku);

  • z pozarolniczej działalności gospodarczej, do których mają zastosowanie zasady opodatkowania – skala podatkowa, podatek liniowy, IP BOX albo ryczałt od przychodów ewidencjonowanych;

  • z zasiłku macierzyńskiego

– który w roku podatkowym w stosunku do co najmniej 4 dzieci wykonywał władzę rodzicielską, pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało, lub sprawował funkcję rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu bądź umowy zawartej ze starostą, a w przypadku pełnoletnich uczących się dzieci – wykonywał ciążący na nim obowiązek alimentacyjny albo sprawował funkcję rodziny zastępczej.

5.

Przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy, z umów zlecenia, z zasiłku macierzyńskiego oraz z pozarolniczej działalności gospodarczej, do których mają zastosowanie zasady opodatkowania skala podatkowa, podatek liniowy, IP BOX albo ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, otrzymane przez podatnika po ukończeniu 60. roku życia w przypadku kobiety i 65. roku życia w przypadku mężczyzny, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł pod warunkiem, że podatnik podlega z tytułu uzyskania tych przychodów ubezpieczeniom społecznym w rozumieniu Ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych oraz podatnik, mimo nabycia uprawnienia, nie otrzymuje:

  • emerytury lub renty rodzinnej, o których mowa w Ustawie z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników;

  • emerytury lub renty rodzinnej, o których mowa w Ustawie z dnia 10 grudnia 1993 roku o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin;

  • emerytury lub renty rodzinnej, o których mowa w Ustawie z dnia 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin;

  • emerytury lub renty rodzinnej, o których mowa w Ustawie z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;

  • świadczenia pieniężnego otrzymywanego po zwolnieniu ze służby przez funkcjonariuszy służb mundurowych oraz żołnierzy, w związku ze zwolnieniem tych osób ze służby stałej na podstawie odrębnych ustaw, przez okres roku co miesiąc lub za okres roku jednorazowo albo co miesiąc przez okres 3 miesięcy – w wysokości 20% należności;

  • uposażenia przysługującego w stanie spoczynku lub uposażenia rodzinnego, o których mowa w Ustawie z dnia 27 lipca 2001 roku – Prawo o ustroju sądów powszechnych.

Przychody niewliczane do podstawy zdrowotnej w ryczałcie ewidencjonowanym

Prawodawca wyłączył z podstawy zdrowotnej – z przychodów porównywanych do limitów przychodowych odnoszących się do wysokości składki zdrowotnej także niektóre przychody osiągane przez osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą opodatkowaną ryczałtem ewidencjonowanym. Przychody te można podzielić na 2 grupy:

Grupa 1 🡪 przychody niepodlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym z pewnym wyjątkiem.

Grupa 2 🡪 przychody osiągniętych w miesiącu, w którym ubezpieczony spełniał warunki do zwolnienia z obowiązku opłacania składki na podstawie art. 82 ust. 8-9b ustawy o NFZ.

Odnosząc się do grupy nr 1, są to przychody wymienione w punktach 3,4,5 wcześniej przedstawionej tabeli.

Jeżeli natomiast chodzi o grupę nr 2 przychodów, to chodzi o poniżej przedstawione warunki zwolnienia z obowiązku opłacania składki zdrowotnej:

  1. składka na ubezpieczenie zdrowotne nie jest opłacana przez osobę, której świadczenie emerytalne lub rentowe nie przekracza miesięcznie kwoty minimalnego wynagrodzenia (w 2022 roku to 3010 zł), od tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, w przypadku gdy osoba ta uzyskuje dodatkowe przychody z tego tytułu w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury lub opłaca podatek dochodowy w formie karty podatkowej;
  2. składka na ubezpieczenie zdrowotne nie jest opłacana przez osobę zaliczoną do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności od tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, w przypadku gdy osoba ta uzyskuje przychody z tego tytułu w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury lub opłaca podatek dochodowy w formie karty podatkowej;
  3. składka na ubezpieczenie zdrowotne nie jest opłacana przez osobę, której zasiłek macierzyński nie przekracza miesięcznie kwoty świadczenia rodzicielskiego, o którym mowa w przepisach o świadczeniach rodzinnych, od tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego;
  4. składka na ubezpieczenie zdrowotne nie jest opłacana przez osobę, której miesięczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tego tytułu jest nie wyższa niż minimalne wynagrodzenie obowiązujące 1 stycznia danego roku, od tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, w przypadku gdy osoba ta uzyskuje dodatkowe przychody z tego tytułu w wysokości nie wyższej niż 50% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego 1 stycznia danego roku oraz opłaca od tych przychodów podatek dochodowy w formie ryczałtu.

Pozostałe składniki niewliczane do podstawy zdrowotnej przy skali podatkowej albo podatku liniowym

Należy zaznaczyć, że ustawodawca nie pozwolił uwzględniać straty podatkowej z lat ubiegłych przy obliczaniu podstawy zdrowotnej.

Zatem odmiennie niż przy obliczaniu miesięcznego dochodu na cele ustalenia zaliczki na podatek dochodowy, od którego podatnik może odliczyć stratę podatkową – podatnik nie ma prawa do odliczenia straty podatkowej, obliczając miesięczną albo roczną podstawę zdrowotną.

Warto także pamiętać, że gdy podatnik osiągnie bieżącą stratę podatkową z działalności gospodarczej, to pomimo że obniży ona wysokość składki zdrowotnej, to nie zniweluje jej do zera. Minimalna wysokość składki zdrowotnej nawet przy bieżącej stracie podatkowej wynosi 270,90 zł. Zatem bieżąca strata podatkowa wpłynie na obniżenie wysokości składki zdrowotnej, ale nie zlikwiduje jej całkowicie.

Tak samo wygląda sytuacja, gdy przedsiębiorca prowadzi 2 działalności np. opodatkowane podatkiem liniowym. Bieżąca strata podatkowa w jednej z nich, nawet jeżeli jest większa niż dochód z drugiej działalności – nie pomniejszy do zera wysokości składki zdrowotnej.

Za ten miesiąc i tak pozostanie do zapłaty minimalna wysokość składki zdrowotnej w kwocie 270,90 zł. Oczywiście przy założeniu, że podstawę zdrowotną stanowi suma dochodów z obu działalności.

Artykuły
Brak wyników.
Więcej artykułów
Wzory
Brak wyników.
Więcej wzorów