Przychody z najmu małoletnich z nieruchomości nie stanowią przeszkody prawnej dla ich właścicieli. W momencie, kiedy taka nieruchomość staje się przedmiotem odpłatnej umowy najmu, pojawia się pytanie o sposób rozliczenia podatku z tego tytułu. Zagadnienie to będzie przedmiotem poniższej analizy.
Przychody z najmu osób małoletnich na gruncie ustawy o PIT
W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na treść art. 7 ust. 1 ustawy o PIT, który podaje, że dochody małoletnich dzieci własnych i przysposobionych, z wyjątkiem dochodów z ich pracy, stypendiów oraz dochodów z przedmiotów oddanych im do swobodnego użytku, podlegające opodatkowaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, dolicza się do dochodów rodziców, chyba że rodzicom nie przysługuje prawo pobierania pożytków ze źródeł przychodów dzieci.
Z treści ww. przepisu wynika, że co do zasady małoletnie dzieci nie rozliczają się samodzielnie z osiąganych dochodów i nie są podatnikami podatku dochodowego. Ich dochody podlegają bowiem doliczeniu do dochodów rodziców. Zasada ta nie ma jednak zastosowania w odniesieniu do dochodów z pracy dzieci, ze stypendiów, do dochodów z przedmiotów oddanych dzieciom do swobodnego użytku. Natomiast w sytuacji, gdy rodzicom nie przysługuje prawo pobierania pożytków ze źródeł przychodów dzieci, żadne dochody małoletnich dzieci nie podlegają kumulacji z dochodami rodziców. Wówczas dochody te podlegają opodatkowaniu na imię małoletniego dziecka.
Następnie trzeba odnieść się do Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, gdzie w art. 101 § 1 i § 2 czytamy, że rodzice obowiązani są sprawować z należytą starannością zarząd majątkiem dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską. Zarząd sprawowany przez rodziców nie obejmuje zarobku dziecka ani przedmiotów oddanych mu do swobodnego użytku. Natomiast z treści art. 101 § 3 ww. kodeksu wynika, że rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko.
Istotne zatem staje się ustalenie, czy najem nieruchomości stanowi czynność przekraczającą zakres zwykłego zarządu.
W Uchwale pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 30 kwietnia 1977 roku wskazano, że miernikiem czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu jest ciężar gatunkowy dokonywanej czynności, jej skutków w sferze majątku małoletniego, wartości przedmiotu danej czynności oraz szeroko pojęte dobro dziecka i ochrona jego interesów życiowych. Konsekwencją braku zezwolenia sądu opiekuńczego z art. 101 § 3 jest nieważność dokonanej czynności.
Zatem o potraktowaniu danej czynności jako czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu decyduje ciężar gatunkowy tej czynności, wartość przedmiotu czynności, skutki w sferze majątku dziecka przy uwzględnieniu jego dobra i ochrony interesów życiowych.
#zobaczteż#
Przychody z najmu małoletnich uzyskiwane z nieruchomości rozliczane odrębnie
Do analizowanego problemu odniósł się Dyrektor KIS w interpretacji z 16 czerwca 2020 roku (nr 0112-KDIL2-2.4011.260.2020.2.IM), wskazując, że skoro cały przychód z najmu lokalu wpływa na odrębne subkonto małoletniego dziecka oraz że środki te mają stanowić zabezpieczenie na przyszłość oraz rehabilitację syna, a matce (opiekunowi prawnemu) nie przysługuje prawo pobierania pożytków z ww. tytułu, to przychody te nie będą podlegały zaliczeniu do przychodów rodzica. Będą one podlegały opodatkowaniu na imię małoletniego syna.
Przychody z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy oraz innych umów o podobnym charakterze są zaliczane bez ograniczeń do źródła przychodów wymienionego w art. 10 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, chyba że stanowią składnik majątkowy mienia osoby fizycznej, który został przez nią wprowadzony do majątku związanego z wykonywaniem działalności gospodarczej.
Zatem przychody z najmu zaliczane są bez ograniczeń do źródła przychodów wymienionego w art. 10 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, chyba że przedmiot najmu stanowi składnik majątkowy związany z wykonywaną działalnością gospodarczą.
Należy wskazać, że zgodnie z art. 9a ust. 6 ustawy o PIT przychody ze źródła przychodu, jakim jest najem prywatny, podlegają opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. W przepisach ustawowych brak jest przeciwwskazań, aby przychody z najmu osiągane przez małoletnich opodatkować ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Stawka tego podatku wynosi 8,5% przychodu do kwoty 100 000 zł, natomiast od nadwyżki ponad tę kwotę w wynosi 12,5% przychodu.
Przykład 1.
Małoletni syn pana Adriana w wyniku dziedziczenia po dziadku stał się właścicielem nieruchomości. Nieruchomość została oddana w odpłatny najem, a cały przychód jest przekazywany na rachunek bankowy syna w celu opłacenia jego studiów w przyszłości. W jaki sposób należy rozliczyć przychody z najmu?
Pan Adrian, jako opiekun prawny, będzie zobowiązana w imieniu syna do opłacania zryczałtowanego podatku dochodowego z tytułu najmu lokalu oraz składania zeznań rocznych PIT-28 i podpisywania ich w imieniu małoletniego syna. Tego rodzaju przychody nie są doliczane do dochodów pana Adriana.
Przychody z najmu małoletnich uzyskiwane z nieruchomości doliczane do dochodów rodziców
W praktyce mogą też wystąpić sytuacje, w których rodzice mają prawo do pobierania pożytków z najmu nieruchomości stanowiącej własność osoby małoletniej. W takich okolicznościach przychody powinny być doliczane do dochodów rodziców zgodnie z cytowanym art. 7 ustawy o PIT.
Reguła doliczania dochodów dzieci do dochodów ich rodziców ma charakter ogólny i obowiązuje zarówno w odniesieniu do dochodów opodatkowanych na zasadach ogólnych, jak i dochodów opodatkowanych w formie ryczałtu. Doliczanie dochodu powinno następować z uwzględnieniem źródła przychodów, co oznacza, że dochody małoletnich z określonego źródła dodawane są do odpowiadającego mu źródła przychodów rodzica.
Zgodnie z interpretacją Dyrektora KIS z 9 listopada 2018 roku (nr 0115-KDIT3.4011.385.2018.2.DP) w takich przypadkach rodzicom małoletniego będzie przysługiwało prawo pobierania pożytków z nieruchomości stanowiącej własność dziecka, a zatem przychody (dochody) z tego tytułu powinny być doliczane do przychodów (dochodów) rodziców. Jednocześnie Dyrektor KIS podkreślił, że doliczanie przychodu (dochodu) powinno następować z uwzględnieniem źródła przychodów, co oznacza, że przychody małoletnich rozliczane przez rodziców również powinny być opodatkowane na tych samych zasadach, a więc zgodnie z regułami określonymi w ustawie o zryczałtowanym podatku.
Różnica w tym przypadku polega na tym, że w roli podatnika rozliczającego przychody z najmu występuje rodzic i podpisuje on zeznanie podatkowe we własnym imieniu (a nie w imieniu małoletniego dziecka).
Podsumowując powyższe, trzeba wskazać, że kwestia rozliczenia przychodu z najmu nieruchomości stanowiącej własność osoby małoletniej będzie różnie kształtować się w konkretnym przypadku. Istotnego znaczenia nabiera okoliczność, czy rodzicom przysługuje prawo do pobierania pożytków z tak uzyskanych środków.
