Rozpoczynając prowadzenie działalności gospodarczej, możemy wybrać, czy chcemy być czynnymi podatnikami podatku od towarów i usług. Podatnik już prowadzący działalność gospodarczą może również zrezygnować ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT. Przedsiębiorca, który skutecznie zarejestruje się jako podatnik podatku VAT, poza uzyskaniem wielu uprawnień musi pamiętać o wypełnianiu wszelkich obowiązków z tym związanych. Jednak czy w przypadku przeoczenia obowiązku złożenia deklaracji VAT-R możliwa jest rejestracja do VAT z datą wsteczną?
Kto jest podatnikiem podatku VAT?
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2017 r. poz. 1221, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o VAT”, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
W myśl art. 15 ust. 2 ustawy o VAT działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Zgłoszenie rezygnacji ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT
Przepisy w zakresie podatku od towarów i usług nakładają na podatników, zdefiniowanych w art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, którzy wykonują czynności podlegające opodatkowaniu, szereg obowiązków.
Jednym z nich jest określony w art. 96 ust. 1 ustawy o VAT wymóg złożenia zgłoszenia rejestracyjnego.
Stosownie do art. 96 ust. 1 ustawy o VAT podmioty, o których mowa w art. 15, są obowiązane przed dniem wykonania pierwszej czynności określonej w art. 5 złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie rejestracyjne, z zastrzeżeniem ust. 3.
W myśl art. 96 ust. 4 ustawy o VAT naczelnik urzędu skarbowego po weryfikacji danych podanych w zgłoszeniu rejestracyjnym rejestruje podatnika jako „podatnika VAT czynnego”, a w przypadku podatników, o których mowa w ust. 3 – jako „podatnika VAT zwolnionego”, i na wniosek podatnika potwierdza to zarejestrowanie.
Jak wynika z treści przywołanych wyżej przepisów, obowiązki m.in. w zakresie rejestracji jako podatnika VAT ustawodawca – co do zasady – nałożył na podmioty, które działają w charakterze podatnika VAT zdefiniowanego w art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, a zatem podmioty prowadzące działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT.
Rozpoczęcie działalności a prawo do odliczenia podatku naliczonego
Co dzieję się w sytuacji, w której przedsiębiorca zapomniał o terminowym złożeniu deklaracji VAT-R? Czy możliwa jest rejestracja do VAT z datą wsteczną? W celu zobrazowania problemu posłużymy się przykładem:
Przykład 1.
Podatnik rozpoczął prowadzenie działalności w zakresie handlu w styczniu 2018 r. W tym też okresie dokonywał zakupu regałów, lad, komputerów oraz towaru handlowego. Podatnik od początku planował, że jego działalność będzie opodatkowana podatkiem VAT. Jednakże przez przeoczenie druk VAT-R został złożony dopiero 31 marca 2018 r. Podatnik dokonał również w styczniu, lutym i marcu sprzedaży towarów. Uznał, że ma prawo wskazać wcześniejszą datę rejestracji.
W analizowanym przykładzie naczelnik urzędu skarbowego na podstawie art. 113 ust. 4 ustawy o VAT będzie mógł odmówić podatnikowi prawa do wcześniejszej rejestracji. Zgodnie z art. 113 ust. 4 ustawy o VAT podatnicy, o których mowa w ust. 1 i 9, mogą zrezygnować ze zwolnienia określonego w ust. 1 i 9, pod warunkiem pisemnego zawiadomienia o tym zamiarze naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca, w którym rezygnują ze zwolnienia, a w przypadku podatników rozpoczynających w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności określonych w art. 5, którzy chcą zrezygnować ze zwolnienia od pierwszej wykonanej czynności – przed dniem wykonania tej czynności.
Podsumowując, podatnik, który rozpoczyna działalność, może zrezygnować ze zwolnienia przed wykonaniem pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu. W przedstawionym przypadku rozpoczął już działalność w styczniu 2018 r. Ponadto wykonał pierwszą czynność podlegającą opodatkowaniu. Biorąc pod uwagę powyższe, może zrezygnować ze zwolnienia dopiero z początkiem miesiąca następującego po miesiącu, w którym złoży zgłoszenie rejestracyjne (czyli w tym przypadku będzie to kwiecień).
Organy podatkowe w swych interpretacjach pozwalają na wsteczną rejestrację. Rejestracja do VAT z datą wsteczną możliwa jest poprzez złożenie aktualizacji VAT-R. Potwierdza to interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 25 kwietnia 2017 r., numer 0114-KDIP1-3.4012.31.2017.1.MT:
W konsekwencji, Wnioskodawczyni - na podstawie art. 86 ustawy o VAT - ma prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur VAT dokumentujących nabycie towarów i usług służących wykonywaniu czynności opodatkowanych podatkiem VAT, wystawianych na jej rzecz od momentu rozpoczęcia działalności gospodarczej, w deklaracjach za właściwe okresy rozliczeniowe – w terminach przewidzianych prawem - art. 86 ust. 10, ust. 10b i ust. 11 ustawy o VAT.
Z uwagi na to, że Wnioskodawczyni dokonała zakupów towarów i usług związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą przed rejestracją dla potrzeb podatku od towarów i usług, w celu realizacji przysługującego Jej prawa do odliczenia kwoty podatku naliczonego, Wnioskodawczyni powinna dokonać najpierw aktualizacji zgłoszenia VAT-R, ze wskazaniem okresu rozliczeniowego od którego działa jako czynny podatnik podatku VAT, oraz okresu rozliczeniowego, za który złoży pierwszą deklarację podatkową, ale w oparciu o datę faktycznego rozpoczęcia działalności gospodarczej.
Jeszcze raz należy podkreślić, że realizacja prawa do odliczenia podatku naliczonego następuje poprzez złożenie deklaracji podatkowej, wyrażającej wolę skorzystania przez podatnika z prawa do odliczenia podatku, jednakże aby skutecznie zrealizować powstałe uprawnienie, podatnik musi usunąć, najpóźniej przed skorzystaniem z tego prawa - wszelkie przesłanki negatywne, w tym brak rejestracji, który uniemożliwia identyfikowanie go jako czynnego podatnika.
Dopiero usunięcie negatywnej przesłanki, poprzez złożenie aktualizacji zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R (ze wskazaniem okresu rozliczeniowego, za który Wnioskodawczyni złoży pierwszą deklarację podatkową) spowoduje możliwość realizacji przez Wnioskodawczynię przysługującego prawa do odliczenia kwoty podatku naliczonego.
