Rozliczenie PIT małżonków, gdy jedno pracuje za granicą

Opcja wspólnego rozliczenia małżonków stanowi korzystną opcję podatkową i jest preferencją podatkową pozwalającą na obniżeniu wspólnego zobowiązania podatkowego. Jednocześnie wymaga uwagi przypadek, gdy występuje rozliczenie PIT małżonków, w którym jeden z małżonków na stałe mieszka i pracuje w innym kraju niż Polska.

Obowiązek podatkowy małżonków w podatku PIT

Małżeństwo nie stanowi odrębnego podmiotu prawa podatkowego, dlatego też status podatkowy należy analizować odrębnie względem każdej osoby fizycznej. Na gruncie podatku PIT możemy mówić albo o nieograniczonym, albo ograniczonym obowiązku podatkowym.

W myśl art. 3 ust. 1 ustawy PIT osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy). Natomiast zgodnie z art. 3 ust. 2a tej ustawy osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy).

Należy również wskazać, że zgodnie z art. 3 ust. 1a ustawy PIT za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:

1. posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
2. przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

Powyższe regulacje należy stosować z uwzględnieniem właściwej umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, gdzie standardem jest przypisywanie miejsca zamieszkania dla celów podatkowych do ośrodka interesów życiowych.

Zasady wspólnego opodatkowania małżonków

Zasadą podstawową – wyrażoną w art. 6 ust. 1 ustawy PIT – jest odrębne opodatkowanie każdego z małżonków od osiąganych przez nich dochodów. W myśl jednak art. 6 ust. 2 ustawy PIT małżonkowie podlegający obowiązkowi podatkowemu, o którym mowa w art. 3 ust. 1, pozostający w związku małżeńskim i we wspólności majątkowej:

1. przez cały rok podatkowy albo
2. od dnia zawarcia związku małżeńskiego do ostatniego dnia roku podatkowego – w przypadku, gdy związek małżeński został zawarty w trakcie roku podatkowego

– mogą być, z zastrzeżeniem ust. 8, na wspólny wniosek wyrażony w zeznaniu podatkowym, opodatkowani łącznie od sumy swoich dochodów po uprzednim odliczeniu, odrębnie przez każdego z małżonków, kwot pomniejszających dochód. 

Przypomnijmy, że w podatku PIT rok podatkowy jest tożsamy z rokiem kalendarzowym, co oznacza, że wspólność majątkowa małżeńska musi obejmować okres od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku podatkowego (w przypadku, o którym stanowi art. 6 ust. 2 pkt 1 ustawy PIT). 

W tej sytuacji podatek określa się na imię obojga małżonków w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy łącznych dochodów małżonków. Małżonkowie opodatkowani łącznie od sumy swoich dochodów ponoszą solidarną odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe (art. 92 § 3 Ordynacji podatkowej).

Wspólne opodatkowanie ma zastosowanie również, jeżeli jeden z małżonków w roku podatkowym nie uzyskał przychodów ze źródeł, z których dochód jest opodatkowany zgodnie ze skalą podatkową, lub osiągnął dochody w wysokości niepowodującej obowiązku uiszczenia podatku.

Rozliczenie PIT małżonków a zagraniczna rezydencja podatkowa

Natomiast w kontekście interesującego nas zagadnienia zwróćmy uwagę na treść art. 6 ust. 3a ustawy PIT. Przepis ten wskazuje, że zasady wspólnego opodatkowania małżonków mają zastosowanie również do:

1. małżonków, którzy mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej;
2. małżonków, z których jeden podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Rzeczypospolitej Polskiej, a drugi ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej

– jeżeli osiągnęli podlegające opodatkowaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przychody w wysokości stanowiącej łącznie co najmniej 75% całkowitego przychodu osiągniętego przez oboje małżonków w danym roku podatkowym i udokumentowali certyfikatem rezydencji miejsce zamieszkania dla celów podatkowych; przepis ust. 8 stosuje się odpowiednio.

W świetle powyższego przepisu możliwe jest wspólne opodatkowanie małżonków mieszkających w różnych krajach, ale konieczne jest łączne spełnienie następujących warunków:

• małżonkowie przez cały rok pozostają w ustroju wspólności małżeńskiej;
• jeden (lub oboje) małżonków mają rezydencję podatkową w innym kraju UE, EOG lub w Szwajcarii;
• co najmniej 75% całkowitego przychodu osiągniętego przez oboje małżonków w danym roku podatkowym podlega opodatkowaniu w RP;
• małżonek (lub małżonkowie) posiadają zagraniczny certyfikat rezydencji podatkowej;
• nie zachodzą okoliczności wyłączające określone w art. 6 ust. 8 ustawy PIT (np. opodatkowanie działalności gospodarczej podatkiem liniowym 19%).

Przykład 1.

Małżonkowie mieszkający w różnych krajach UE (mąż – Polska i żona – Niemcy) osiągnęli w 2024 roku łączny przychód w kwocie 100 000 zł. Mąż z tytułu pracy w Polsce osiągnął przychód w kwocie 60 000 zł. Żona z tytułu pracy w Niemczech – 20 000 zł oraz z tytułu wynajmu nieruchomości położonej w Polsce – 20 000 zł. Czy małżonkowie mogą wspólnie rozliczyć się w Polsce?

Tak, mąż będący polskim rezydentem podatkowym może dokonać wspólnego rozliczenia podatku w Polsce. Suma przychodów podlegających opodatkowaniu w Polsce – z tytułu pracy męża oraz najmu nieruchomości tutaj położonej – wynosi 80% sumy przychodów.

Podsumowując powyższe, należy wskazać, że fakt zamieszkiwania i wykonywania pracy poza granicami Rzeczpospolitej Polskiej przez jednego z małżonków nie wyklucza możliwości wspólnego rozliczenia. Art. 6 ust. 3a ustawy PIT daje taką możliwość, jednak konieczne jest w tym zakresie spełnienie warunków – zarówno o charakterze pozytywnym, jak i negatywnym.