Przy niektórych transakcjach obowiązkowe może się okazać rozliczenie VAT przez nievatowca, mimo że korzystają ze zwolnienia podmiotowego z tego podatku. Dla podatników zwolnionych z VAT przewidziane zostały szczególne zasady jego rozliczania w przypadku zagranicznych nabyć. Przed dokonaniem zakupu z zagranicy warto zorientować się, jakie obowiązki ciążą na przedsiębiorcy. Konieczność rozliczenia VAT od zagranicznych transakcji przez nievatowca może sprawić, że dany zakup okaże się nieopłacalny, co więcej – podatnik będzie zobligowany do spełnienia dodatkowych formalności.
Rozliczenie VAT przez nievatowca - dodatkowe formalności
Przedsiębiorca korzystający ze zwolnienia z VAT i dokonujący importu usług ma obowiązek naliczyć podatek należny zgodnie z odpowiednią, krajową stawką VAT przeznaczoną dla danego rodzaju usług. Konieczność rozliczenia podatku VAT przez nievatowca może pojawić się także przy wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów, jednak dopiero po przekroczeniu odpowiedniej kwoty nabyć w danym roku podatkowym.
Ze względu na stosowanie zwolnienia z VAT podatnik zobowiązany do naliczenia tego podatku od nabyć zagranicznych nie ma możliwości odliczenia tej kwoty podatku VAT. Podatek należny trzeba wpłacić do urzędu skarbowego. Rozliczenie VAT przez nievatowca z tytułu nabyć zagranicznych następuje przy użyciu deklaracji VAT-9M lub deklaracji VAT-8. Nie jest zatem wystarczające samo obliczenie i odprowadzenie podatku VAT do urzędu skarbowego. Dodatkowo trzeba mieć na uwadze, że w określonych sytuacjach obowiązek rejestracji do VAT-UE odnosi się także do podatników zwolnionych z VAT.
Zapłacony VAT jako koszt uzyskania przychodów u nievatowca
Po odprowadzeniu podatku VAT kwota tego podatku wynikająca z deklaracji VAT-9M / VAT-8 może zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów w działalności gospodarczej prowadzonej przez nievatowca. Naliczony przez podatnika zwolnionego z VAT podatek należny zgodnie z odpowiednią, krajową stawką VAT przy imporcie usług lub wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów, poprzez ujęcie w kosztach podatkowych, obniża podatek dochodowy do zapłaty.
Import usług dokonany przez nievatowca
Zgodnie z art. 2 ust. 9 ustawy o podatku od towarów i usług przez import usług rozumie się świadczenie usług, z tytułu wykonania których podatnikiem jest usługobiorca. Miejscem świadczenia usług (podstawowa zasada określona w art. 28b ustawy o VAT) jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej.
Podatnikami są natomiast (art. 28a pkt 1 ustawy o VAT):
- podmioty, które wykonują samodzielnie działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług lub działalność odpowiadającą tej działalności, bez względu na jej cel czy rezultat;
- osoby prawne niebędące podatnikami, które są zidentyfikowane lub obowiązane do identyfikacji do celów podatku lub podatku od wartości dodanej.
Jeżeli mamy do czynienia z importem usług, do których zastosowanie ma art. 28b, obowiązek naliczenia podatku ciąży wówczas na nabywcy usług. Odnosi się on także do przedsiębiorców korzystających ze zwolnienia z VAT. Dodatkowo trzeba mieć na uwadze, że w przypadku nabyć wewnątrzunijnych podatnik niezarejestrowany do VAT-UE powinien dokonać takiej rejestracji przy użyciu formularza VAT-R. Przedsiębiorca korzystający ze zwolnienia z VAT wybiera wówczas na druku VAT-R rejestrację dla celów VAT-UE dla podmiotów niepodlegających obowiązkowej rejestracji do VAT. Trzeba wtedy zaznaczyć w części C3 pole 60: „podatnik niepodlegający obowiązkowi rejestracji jako podatnik VAT czynny będzie świadczył usługi, do których stosuje się art. 100 ust. 1 pkt 4 ustawy lub będzie nabywał lub nabywa usługi, do których stosuje się art. 28b ustawy, jeżeli usługi te stanowiłyby u podatnika import usług”.
Przedsiębiorca korzystający ze zwolnienia z VAT, dokonujący importu usług, składa zatem deklarację VAT-9M, w której wykazuje naliczony podatek VAT. Podatek podlega wpłacie do urzędu skarbowego w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym miał miejsce import usług.
Przykład 1.
Pani Halina prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży własnoręcznie wykonywanych kubków. Przedsiębiorczyni korzysta ze zwolnienia podmiotowego z VAT, czyli ze względu na limit obrotów nieprzekraczający 200 000 zł w skali roku. W marcu 2023 roku pani Halina dokonała nabycia usług reklamowych od kontrahenta z Irlandii. Otrzymała fakturę wystawioną na dane firmowe. W jaki sposób należy rozliczyć transakcję?
Pani Halina, pomimo że korzysta ze zwolnienia z VAT, w tym przypadku ma obowiązek rozliczenia podatku VAT z tytułu importu usług. W pierwszej kolejności przedsiębiorczyni powinna dokonać rejestracji na potrzeby VAT-UE na druku VAT-R. Następnie musi złożyć deklarację VAT-9M za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu importu usług. W deklaracji trzeba naliczyć krajową stawkę podatku VAT – w przypadku usług reklamowych stawka VAT wynosi 23%. Obowiązek podatkowy w imporcie usług powstaje w dacie wykonania usługi, a więc w marcu 2023 roku. Skoro pani Halina nabyła usługę reklamową w marcu 2023 roku, jest zobligowana do złożenia deklaracji VAT-9M i zapłaty podatku do 25 kwietnia 2023 roku.
Zakup towarów z Unii Europejskiej przez podatnika zwolnionego z VAT
Przedsiębiorca zwolniony z VAT jest uprawniony do nabywania towarów od kontrahentów z innych krajów należących do Wspólnoty, bez konieczności spełnienia dodatkowych formalności i odprowadzenia podatku VAT od wskazanych nabyć, pod warunkiem że wartość tych transakcji w danym roku podatkowym lub w roku ubiegłym nie przekroczyła 50 000 zł. Oznacza to, że do momentu, do którego całkowita wartość nabycia towarów z UE nie przekroczyła w trakcie roku podatkowego kwoty 50 000 zł, podatnik zwolniony z VAT na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o podatku VAT co do zasady nie jest zobligowany do rozliczania transakcji wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (WNT). Jeżeli wskazany limit 50 000 zł nie zostanie przekroczony, nabycie towarów z Unii przez podatnika zwolnionego z VAT nie stanowi wówczas wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. W takiej sytuacji nievatowiec nie ma także obowiązku dokonania rejestracji na potrzeby VAT-UE.
Jeżeli natomiast wartość towarów zakupionych przez nievatowca w ramach wewnątrzwspólnotowych nabyć przekroczy w danym roku podatkowym lub w roku ubiegłym kwotę 50 000 zł, przedsiębiorca ma obowiązek dokonać rejestracji do VAT-UE. Nievatowiec, rejestrując się na potrzeby VAT-UE, na formularzu VAT-R wybiera rejestrację dla celów VAT-UE dla podmiotów niepodlegających obowiązkowej rejestracji do VAT. Na druku VAT-R należy wówczas zaznaczyć w części C3 pole 59: „podatnik niepodlegający obowiązkowi rejestracji jako podatnik VAT czynny lub osoba prawna niebędąca podatnikiem w rozumieniu art. 15 ustawy będzie dokonywał lub dokonuje wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów”.
Nie ma także przeciwwskazań, aby podatnik korzystający ze zwolnienia z VAT dobrowolnie zgłosił, że nabycie towarów z innych krajów Unii Europejskiej będzie rozliczał jako wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów (WNT). Dokonując dobrowolnego zgłoszenia, trzeba jednak mieć na uwadze, że wybór ten obowiązuje przez 2 kolejne lata, licząc od dnia dokonania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, w odniesieniu do którego podatnik dokonał takiego wyboru.
Nievatowiec rozliczający nabycie towarów od kontrahentów z innych krajów Unii Europejskiej jako wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów (WNT) zobowiązany jest do złożenia do urzędu skarbowego informacji podsumowującej VAT-UE. Jest ona składana wówczas, gdy w danym okresie rozliczeniowym miało miejsce WNT. Informację podsumowującą VAT-UE składa się w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym miało miejsce wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów. Rozliczając WNT, podatnicy zwolnieni z VAT zobligowani są także do naliczenia podatku należnego zgodnie ze stawką VAT obowiązującą w kraju dla danego rodzaju towarów oraz złożenia deklaracji VAT-8 do urzędu skarbowego. Podatek z niej wynikający podlega wpłacie do urzędu skarbowego.
