Rozpoczęcie działalności gospodarczej (cz. 12) - Zasady rozliczania składek ubezpieczeniowych w ZUS - cz. I

Przedsiębiorca rozpoczynający działalność dokonuje czynności związanych ze zgłoszeniem w ZUS płatnika składek (ZUS ZFA) za pośrednictwem CEIDG. Oprócz tego jest jednak zobowiązany do zgłoszenia się samodzielnie do odpowiednich ubezpieczeń za pomocą formularzy m.in. ZUS ZUA, ZUS ZZA oraz ZUS ZCNA. Co ważne, od 20 maja 2017 roku druk zgłoszeniowy można wypełnić i dołączyć  od razu do wniosku CEIDG-1.

Osoba fizyczna, która rozpoczyna prowadzenie działalności gospodarczej jednoosobowo lub w formie spółki cywilnej, wypełnia formularz CEIDG-1 i składa go w formie elektronicznej w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (dalej: CEIDG) bądź w formie tradycyjnej (papierowej) w urzędzie miasta lub gminy. Dane zawarte we wniosku przekazywane są z CEIDG m.in. do ZUS, który na ich podstawie sporządza za przedsiębiorcę pierwsze, wstępne zgłoszenie płatnika składek na formularzu ZUS ZFA. Zwalnia to przedsiębiorcę z samodzielnego dokonywania tej czynności.

Ma on jednak wciąż obowiązek samodzielnej rejestracji do odpowiednich ubezpieczeń, jeśli nie złoży formularza zgłoszeniowego wraz z CEIDG-1. Dokonuje tego na formularzu:

• ZUS ZUA - gdy podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu,
• ZUS ZZA - gdy podlega wyłącznie obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu.

W formularzu konieczne jest określenie odpowiedniego kodu tytułu ubezpieczenia, co jest istotne ze względu na późniejsze prawidłowe rozliczanie składek. W przypadku osób, które obejmuje 2-letnia ulga w opłacaniu składek dla nowych przedsiębiorców:

W przypadku ulgi na start jest to kod 05 40 lub jeśli następuje zgłoszenie do składki preferencyjnej: 

• 05 70 - gdy nie ma ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy,
• 05 72 - gdy ma ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy.

W przypadku przedsiębiorców opłacających składki w pełnej wysokości:

• 05 10 - jeżeli nie ma ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy,
• 05 12 - jeżeli ma ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń oraz zgłoszenia członków rodziny przedsiębiorca dokonuje w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń.

Wysokość składek i podstawy wymiaru

Kwota prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia w 2023 roku 6 935 zł. Roczna podstawa wymiaru na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w 2023 roku może wynosić maksymalnie 208 050 zł. Miesięczna podstawa wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe nie może przekroczyć miesięcznie 17 337,50 zł.

Minimalne składki dla przedsiębiorców - pełny ZUS

Ustalając podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, trzeba pamiętać, że nie może być ona większa od kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, czyli od trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy. Od nadwyżki ponad tę kwotę nie pobiera się składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Przedsiębiorca nie może więc zadeklarować opłacania składek od podstawy wyższej od maksymalnej kwoty wymiaru składek, o których mowa powyżej.

Preferencyjny ZUS

Osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, które:

• nie prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej nie prowadziły pozarolniczej działalności,
• nie wykonują działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej

są uprawnione do opłacania składek od obniżonej podstawy wymiaru przez pełne 24 miesiące od rozpoczęcia działalności gospodarczej.

Minimalna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia

Minimalne składki dla przedsiębiorców - preferencyjny ZUS oraz dużego ZUS kształtują się następująco:

Zasady rozliczania składek ubezpieczeniowych w ZUS

Wysokość składek ZUS za część miesiąca

Najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne podlega proporcjonalnemu zmniejszeniu za miesiąc, w którym przedmiotowe ubezpieczenia trwały przez część miesiąca oraz gdy osoba ubezpieczona spełnia warunki do przyznania zasiłku z tytułu prowadzonej działalności (lub współpracy). Zmniejszenia dokonuje się, zgodnie z art. 18 ust. 9 ustawy o sus, dzieląc kwotę najniższej podstawy przez liczbę dni kalendarzowych danego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniu.

Osoby z prawem do emerytury lub renty

Osoby, które:

• mają ustalone prawo do emerytury lub renty innej niż renta z tytułu niezdolności do pracy i jednocześnie prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych,
• mają ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy i jednocześnie prowadzą pozarolniczą działalność inną niż pozarolnicza działalność gospodarcza (np. wspólnik w spółce jawnej, wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością)
• mają ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy i jednocześnie współpracują przy prowadzeniu pozarolniczej działalności,

podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym dobrowolnie (jeśli skorzystają z tego prawa dobrowolne, będzie dla nich także ubezpieczenie wypadkowe).

Rozliczanie składek

Od stycznia 2022 roku obowiązują następujące terminy do przekazywania dokumentów rozliczeniowych i opłacania składek:

• do 5. dnia następnego miesiąca – dla jednostek i zakładów budżetowych;
• do 15. dnia następnego miesiąca – dla płatników posiadających osobowość prawną, dotyczy to m.in. spółek akcyjnych, spółek z o.o., spółdzielni, stowarzyszeń i fundacji;
• do 20. dnia następnego miesiąca – dla pozostałych płatników składek, chodzi tu o przedsiębiorców opłacających wyłącznie składki na własne ubezpieczenia, przedsiębiorców i inne podmioty nieposiadające osobowości prawnej zatrudniające innych ubezpieczonych, w tym spółki osobowe (spółka: cywilna, jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna, wspólnik jednoosobowej spółki z o.o.).

Forma przekazywania dokumentów do ZUS

Przedsiębiorca opłacający składki wyłącznie na swoje ubezpieczenia ale także Ci płatnicy, którzy zatrudniają pracowników deklaracje mogą (a płatnicy zatrudniajacy powyżej 5 osób powinni) wysyłać deklaracje DRA w formie elektronicznej. Takiej wysyłki można dokonać bezpośrednio z systemu wFirma.pl o czym piszemy szczegółowo w artykule: E-ZUS, czyli wysyłka deklaracji ZUS bezpośrednio z wFirma.pl.