Pułapki w uldze Mały ZUS Plus w 2023 roku

Z roku na rok zobowiązanie przedsiębiorców z tytułu opłacanych składek ZUS za siebie staje się coraz większe. Okres ulgi na start, a potem ZUS-u preferencyjnego prędzej czy później dobiegnie końca. Płatnicy składek mogą jednak skorzystać z jeszcze jednej ulgi w opłacaniu składek ZUS – jest to „Mały ZUS Plus”. Warto więc wiedzieć o niej nieco więcej.

Czym jest ulga „Mały ZUS Plus”?

Ulga „Mały ZUS Plus” to preferencja, której adresatem są płatnicy składek, a umożliwia ona regulowanie niższych składek ZUS. Dotyczy wyłącznie obniżenia wysokości składek ZUS w części ubezpieczeń społecznych, co oznacza, że pozostaje bez wpływu na wysokość składki zdrowotnej, która aktualnie:

1. zależna jest od wysokości dochodu – przy skali podatkowej lub podatku liniowym;
2. zależna jest od wysokości przychodu – przy ryczałcie ewidencjonowanym;
3. wynosi stałą zryczałtowaną kwotę w przypadku stosowania karty podatkowej.

Ulga „Mały ZUS Plus” obniża wysokość miesięcznych składek ZUS na ubezpieczenia społeczne przedsiębiorcy, a więc odnosi się do składek, które przedsiębiorca opłaca wyłącznie za siebie.

Od czego jeszcze zależy ulga „Mały ZUS Plus”?

Warunki skorzystania z ulgi „Mały ZUS Plus”

Na mocy art. 18c Ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2022.1009, zwanej dalej „ustawą o SUS”) skorzystanie z ulgi „Mały ZUS Plus” uzależnione jest od spełnienia kilku warunków, a mianowicie:

1. osoba ubiegająca się o przyznanie ulgi jest przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy – Prawo przedsiębiorców – czyli jest wpisana do rejestru przedsiębiorców CEIDG;
2. ulga „Mały ZUS Plus” dotyczy wyłącznie składek ZUS ubezpieczenia społecznego, które przedsiębiorca opłaca za siebie, a więc nie dotyczy osób współpracujących;
3. ulga „Mały ZUS Plus” dotyczy niższych składek ZUS społecznych, czyli składki emerytalnej, rentowej, chorobowej (jeśli jest opłacana) oraz wypadkowej;
4. z ulgi „Mały ZUS Plus” skorzysta przedsiębiorca, który w poprzednim roku prowadził działalność gospodarczą przez okres minimum 60 dni;
5. przychód z działalności gospodarczej nie może przekroczyć w poprzednim roku kwoty 120 000 zł, a jeżeli przedsiębiorca prowadził działalność krócej, to kwota ta ulega obniżeniu w sposób proporcjonalny do liczby dni prowadzenia działalności;

Przedsiębiorca nie skorzysta z tej ulgi jeżeli:

1. w poprzednim roku kalendarzowym przedsiębiorca korzystał z karty podatkowej włącznie ze zwolnieniem z VAT;
2. przedsiębiorca w poprzednim roku kalendarzowym lub w aktualnym wykonywał lub wykonuje na rzecz byłego lub aktualnego pracodawcy czynności świadczone przez swoją działalność gospodarczą o takim samym zakresie jak w umowie z byłym lub aktualnym pracodawcą;
3. przedsiębiorca spełnia warunki do opłacania ZUS-u preferencyjnego;
4. przedsiębiorca wykonuje inną pozarolniczą działalność gospodarczą.

Fundusz Pracy przy uldze „Mały ZUS Plus”?

Ulga „Mały ZUS Plus” nie dotyczy opłacania składki Funduszu Pracy przedsiębiorcy. Jednakże póki podstawa ZUS dla składek społecznych (podstawa emerytalno-rentowa) jest niższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia (w 2023 roku od stycznia do czerwca 3 490,00 zł, a od lipca do grudnia 3 600,00 zł), to przedsiębiorca nie będzie zobligowany do opłacania za siebie składki na FP.

Posługując się najniższą kwotą podstawy ZUS z wcześniejszej tabeli, czyli w 2023 roku 1 047,00 zł, można stwierdzić, iż ci beneficjenci ulgi nie będą opłacać składki „Mały ZUS Plus”, bowiem podstawa jest niższa niż 3 490,00 zł.

Należy w tym miejscu zaznaczyć, iż jeżeli przedsiębiorca uzyskuje jeszcze inne przychody (oskładkowane) z umowy o pracę, z umowy cywilnoprawnej, wówczas musi zsumować podstawy składek ZUS z tych umów z podstawą emerytalno-rentową ulgi „Mały ZUS Plus”. Jeżeli zsumowana podstawa emerytalno-rentowa będzie wynosić co najmniej od stycznia do czerwca 3 490,00 zł, a od lipca do grudnia 3 600,00 zł (w roku 2023), wówczas przedsiębiorca będzie opłacał składkę na Fundusz Pracy.

Pojawia się tu jednak kolejne pytanie – z jakiego źródła przychodu powinien opłacać wtedy składkę na FP? Otóż musi to zrobić z działalności gospodarczej, bowiem ona posiada priorytet przy ustalaniu podstawy emerytalno-rentowej, ale i także składki na Fundusz Pracy.

Niezależnie od podstawy emerytalno-rentowej składki na FP nie będą płacić przedsiębiorcy, którzy ukończyli 55 lat w przypadku kobiet oraz 60 lat w przypadku mężczyzn.

Krótki termin zgłoszenia

Przedsiębiorcy, którzy w roku 2022 prowadzili działalność przynajmniej 60 dni, a w roku 2023 nadal ją prowadzą i chcą skorzystać z ulgi „Mały ZUS Plus” po raz pierwszy (spełniają warunki), mają czas na złożenie niezbędnych dokumentów aż do końca stycznia 2023 roku. W innej sytuacji są przedsiębiorcy, którzy w trakcie roku nabędą prawo do ulgi „Mały ZUS Plus”. W takim wypadku dokumenty dotyczące rejestracji do ulgi należy złożyć w ciągu 7 dni, licząc od dnia wznowienia działalności lub pierwszego dnia spełniania warunków ulgi.

Przykład 1.

Podatnik prowadzący działalność gospodarczą od 1 sierpnia 2020 roku korzystał z ulgi na start oraz z ZUS-u preferencyjnego. Koniec obu ulg nastąpił 31 stycznia 2023 roku. Jeżeli podatnik będzie spełniał wszystkie warunki, wówczas ma możliwość rejestracji do ulgi „Mały ZUS Plus” od 1 lutego 2023 roku, natomiast złożenie dokumentów będzie mógł zrealizować najdalej w terminie do 8 lutego 2023 roku.

Przekroczenie tego terminu spowoduje rezygnację ze skorzystania z ulgi, ale uwaga – tylko do końca danego roku kalendarzowego. Podatnik będzie mógł jeszcze zastosować ulgę „Mały ZUS Plus”, ale w styczniu 2024 roku przy założeniu, że spełnia wszystkie warunki.

Co niezwykle ważne, spóźnienie z wysyłką dokumentów oznacza brak przystąpienia do ulgi. Warto w tym miejscu powiedzieć jeszcze o innym wyjściu z tej sytuacji.

Dobrowolność ulgi „Mały ZUS Plus”

Bardzo istotną cechą ulgi z punktu widzenia przedsiębiorcy jest jej dobrowolność. Przedsiębiorca nie ma obowiązku rejestracji do ulgi. Co więcej, jeżeli nawet się do niej zarejestruje, to w każdym czasie może z niej zrezygnować – nawet po kilku dniach.

7-dniowy termin dotyczy przypadków, w których przedsiębiorca pierwszego dnia tego terminu nabył prawa do ulgi „Mały ZUS Plus”, a dzień wcześniej np. zakończył 24-miesięczny okres ZUS-u preferencyjnego.

Przedsiębiorca nie musi rejestrować się do ulgi od razu po spełnieniu wszystkich warunków (termin 7-dniowy). Jeżeli jednak tego nie zrobi, wówczas rejestracja do ulgi może nastąpić dopiero w styczniu kolejnego roku, a dokładnie do końca stycznia, jeżeli spełnienie warunków do ulgi będzie miało miejsce w styczniu.

Zupełnie inna kwestia dotyczy przedsiębiorców wznawiających działalność w trakcie roku.

Przykład 2.

Podatnik prowadzący działalność gospodarczą od października 2022 roku dokonał jej zawieszenia, a 28 stycznia 2023 roku odwiesił działalność. Przedsiębiorca spełnia warunki do ulgi „Mały ZUS Plus”.

Jeżeli podatnik prowadził w poprzednim roku, tj. w 2022, działalność gospodarczą przez przynajmniej 60 dni i jego przychody pozwalają na skorzystanie z ulgi (są spełnione także pozostałe warunki), wówczas będzie mógł zastosować ulgę „Mały ZUS Plus”, przekazując zgłoszenie w tym wypadku najdalej 4 lutego 2023 roku.

Okres 60 miesięcy a okres 36 miesięcy korzystania z ulgi „Mały ZUS Plus”

Z ulgi „Mały ZUS Plus” przedsiębiorca może skorzystać przez okres 36 miesięcy w okresie 60 miesięcy.

Należy podkreślić, iż okres zawieszenia działalności gospodarczej nie powoduje zawieszenia trwania dopuszczalnego okresu wykorzystania ulgi (60 miesięcy). Co to oznacza w praktyce?

Przykład 3.

Podatnik prowadzi działalność gospodarczą od 1 stycznia 2021 r. Przedsiębiorca korzystał z ulgi „Mały ZUS Plus” przez cały rok 2021, 2022. Od stycznia 2023 r. do listopada 2023 r. zawiesił działalność. Kiedy będzie mógł ponownie skorzystać z tej ulgi?

Podatnik na dzień 1 grudnia 2023 r. wykorzystał 24 miesiące ulgi „Mały ZUS Plus” w okresie 34 miesięcy. Jeżeli odwiesi działalność 1 listopada 2023 r. wówczas będzie miał do wykorzystania 12 miesięcy ulgi w okresie 26 miesięcy.

Przykład 4.

Podatnik prowadzący działalność gospodarczą od października 2011 r. Przedsiębiorca korzystał z ulgi „Mały ZUS Plus” przez cały rok 2019, 2020 oraz 2021 r. Kiedy będzie mógł ponownie skorzystać z tej ulgi?

W powyższej sytuacji warunek ten należy zbadać w oparciu o dzień 1 stycznia tzn.:

1. 1 stycznia 2022 r. cofając się 60 miesięcy podatnik nie spełnia warunków do ulgi „Mały ZUS Plus” – posiada 36 miesięcy wykorzystanej ulgi,
2. 1 stycznia 2023 r. cofając się 60 miesięcy podatnik nie spełnia warunków do ulgi „Mały ZUS Plus” – posiada 36 miesięcy wykorzystanej ulgi,
3. 1 stycznia 2024 r. cofając się 60 miesięcy podatnik nie spełnia warunków do ulgi „Mały ZUS Plus” – posiada 36 miesięcy wykorzystanej ulgi,
4. 1 stycznia 2025 r. cofając się 60 miesięcy podatnik spełnia warunek 60 miesięcy do ponownego skorzystania z ulgi „Mały ZUS Plus” – posiada 24 miesięcy wykorzystanej ulgi.

W tym miejscu zadać sobie pytanie czy można zróżnicować okresu czasu skorzystania z ulgi „Mały ZUS Plus” ażeby zachować pewną regularność?

Przykład 5.

Podatnik prowadzący działalność gospodarczą od października 2011 r. Przedsiębiorca korzystał z ulgi „Mały ZUS Plus” przez cały rok 2019. Następnie w 2020 roku nie korzystał z niej wcale a opłacał pełny ZUS. Z kolei w roku 2021 korzystał z ulgi „Mały ZUS Plus” ponownie a w 2022 roku już nie korzystał. 

W dalszych latach zamierza na przemian korzystać z ulgi np. 2023 – z ulgą, 2024 – bez ulgi, 2025 – z ulgą, 2026 – bez ulgi. Czy taka konfiguracja będzie możliwa? 

W powyższej sytuacji warunek ten należy zbadać w oparciu o dzień 1 stycznia tzn.:

1. 1 stycznia 2023 r. cofając się 60 miesięcy podatnik spełnia warunki do ulgi „Mały ZUS Plus” – posiada 24 miesięcy wykorzystanej ulgi,
2. 1 stycznia 2024 r. cofając się 60 miesięcy podatnik nie spełnia warunków do ulgi „Mały ZUS Plus” – posiada 36 miesięcy wykorzystanej ulgi,
3. 1 stycznia 2025 r. cofając się 60 miesięcy podatnik spełnia warunki do ulgi „Mały ZUS Plus” – posiada 24 miesięcy wykorzystanej ulgi,
4. 1 stycznia 2026 r. cofając się 60 miesięcy podatnik nie spełnia warunków do ulgi „Mały ZUS Plus” – posiada 36 miesięcy wykorzystanej ulgi.

Analiza bieżącego i poprzedniego roku kalendarzowego w kwestii niektórych warunków ulgi „Mały ZUS Plus”

Poza bezwzględnymi warunkami typu figurowanie przedsiębiorcy w CEIDG, prowadzenie działalności w poprzednim roku minimum 60 dni, zakończenie 24 miesięcznego okresu ZUS preferencyjnego – pozostałe warunki a dokładnie punkt 5, 6, 7, 9 podlegają badaniu poprzedniego roku kalendarzowego lub bieżącego.

Warunek przychodu z działalności do kwoty 120.000 zł oznacza, iż gdy w poprzednim roku kalendarzowym podatnik nie przekroczy ww. przychodu wówczas skorzysta z ulgi „Mały ZUS Plus”.

Prowadzenie działalności minimum 60 dni ale krócej niż 365 dni wymaga od podatnika obliczenia limitu przychodu przypadającego proporcjonalnie do ilości dni prowadzenia działalności.

Warunek wykonywania w ramach działalności czynności na rzecz byłego albo aktualnego pracodawczy dotyczy dwóch lat. Pierwszy rok to poprzedni a drugi to bieżący. Warunek ten należy odczytywać łącznie tzn. w ten sposób, iż zarówno ani w poprzednim roku ani w bieżącym podatnik nie może wykonywać pracy przez działalność taką samą jak przy umowie o pracę na rzecz byłego / aktualnego pracodawcy.

Wreszcie warunek prowadzenia innej działalności poza działalnością prowadzoną jako osoba fizyczna dotyczy jedynie poprzedniego roku kalendarzowego. 

Oznacza to, że na 1 styczeń danego roku podatnik bada czy choć przez jeden dzień roku ubiegłego nie prowadził działalności np. jako wspólnik spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej.

Takiej samej analizy wymaga warunek opodatkowania przychodów z działalności kartą podatkową z jednoczesnym zwolnieniem z podatku VAT. Rzecz tutaj się ma tak dlatego, że w przypadku braku prowadzenia ewidencji VAT (JPK_V7) i przesyłania jej do urzędu skarbowego podatnik nie dysponuje dowodami pozwalającymi na obliczenie rocznego przychodu na cele przyrównania do maksymalnego, dopuszczalnego limitu 120 000 zł za poprzedni rok.

Kwestia limitu przychodu i dochodu w uldze „Mały ZUS Plus” a wybór formy opodatkowania

Jednym z warunków ulgi Mały ZUS Plus jest nieprzekroczenie limitu przychodów 120 000 zł w poprzednim roku kalendarzowym.

Jeżeli podatnik prowadził krócej działalność w poprzednim roku ale dłużej niż 60 dni, wówczas kwotę limitu przychodów należy pomniejszyć proporcjonalnie do ilości dni prowadzenia działalności.

Warto przy tej okazji zaznaczyć, iż obliczając wysokość podstawy składek ZUS społecznych dla zastosowania ulgi podatnik bierze pod uwagę przychód (przy karcie podatkowej z ewidencji VAT i ryczałcie) oraz dochód przy skali podatkowej i podatku liniowym.

Jeżeli podatnik stoi przed wyborem formy opodatkowania to warto zauważyć jak kształtuje się ulga Mały ZUS Plus w oparciu o zbliżone dane przychodu, dochodu z działalności gospodarczej. Przykłady obliczeń przedstawiono w poniższej tabeli.

* obliczając ulgę dla ryczałtu lub karty podatkowej podatnik musi użyć kwoty przychodu z działalności a jako dochodu 50% kwoty przychodu, inaczej jest przy skali podatkowej lub podatku liniowym gdzie wpisuje się rzeczywisty dochód. To może zaważyć o opłacalności formy opodatkowania na płaszczyźnie zastosowania ulgi „Mały ZUS Plus”.

Warto aby podatnik który stoi przed wyborem formy opodatkowania uwzględnił nie tylko wysokość swoich przychodów czy kosztów ale przeanalizował warianty zastosowania możliwych ulg w tym ulgi „Mały ZUS Plus”.