Aktualnie dzięki wprowadzonemu Portalowi Rejestrów Sądowych założenie spółki prawa handlowego jest proste, szybkie i tanie jak jeszcze nigdy w historii. Inaczej jest już przy próbie jej rozwiązania. W wielu wypadkach wymagane jest przeprowadzenie żmudnego i dosyć skomplikowanego postępowania likwidacyjnego. Niekiedy jednak przy spełnieniu określonych warunków procedura może zostać naprawdę uproszczona. W jej ramach wystarczającym będzie podjęcie jednogłośnej uchwały wspólników. Rozwiązanie spółki jawnej, partnerskiej i komandytowej nie zawsze wymaga bowiem przeprowadzania standardowego – właściwego dla innych spółek handlowych – postępowania likwidacyjnego. W artykule przeanalizujemy, czy możliwe jest rozwiązanie spółki jawnej bez likwidacji?
Czy rozwiązanie spółki jawnej bez likwidacji jest możliwe?
Do rozwiązania spółki jawnej co do zasady niezbędne jest przeprowadzenie jej likwidacji. Proces ten ma na celu podział aktywów i pasywów likwidowanego podmiotu. Jednakże przy spełnieniu prostych warunków wspólnicy spółki mogą ominąć długotrwały i sformalizowany procesu likwidacji. Ustawodawca przewidział bowiem w art. 67 § 1 ksh, że wspólnicy, chcąc uprościć całą procedurę i uniknąć wynikających z niej formalności i kosztów, mogą uzgodnić inny sposób zakończenia działalności spółki. Oczywiście rozwiązanie spółki jawnej bez likwidacji również wymaga pewnego przygotowania i podjęcia kilku wcześniejszych czynności.
Postępowanie likwidacyjne jako fakultatywny sposób zakończenia bytu spółki
Okolicznościami, z jakimi ustawodawca wiąże rozwiązanie spółki jawnej, są te wskazane w art. 58 § 1 ksh. Zgodnie z przepisem rozwiązanie spółki powodują:
- przyczyny przewidziane w umowie spółki;
- jednomyślna uchwała wszystkich wspólników;
- ogłoszenie upadłości spółki;
- śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości;
- wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika;
- prawomocne orzeczenie sądu.
Z kolei zgodnie z art. 67 § 1 ksh wystąpienie którejkolwiek z powyższych przyczyn prowadzi do obowiązku przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego. Przepis ten wskazuje jednak na wyjątek od reguły, który pozwala na ominięcie procedury likwidacyjnej i rozwiązanie spółki w o wiele prostszy sposób. Wystarczy, że wspólnicy w umowie spółki przewidzą inną metodę zakończenia jej działalności. Należy pamiętać, że wyłączając postępowanie likwidacyjne, wspólnicy muszą jednocześnie uzgodnić inny sposób rozwiązania spółki. Uzgodnienie to powinno dodatkowo wskazywać na zasady podziału majątku spółki oraz metody zaspokojenia i zabezpieczenia wierzycieli. Likwidacja będzie jednak obowiązkowa, jeśli przyczyną rozwiązania spółki jest wypowiedzenie umowy spółki dokonane przez wierzyciela któregoś ze wspólników.
Powyższe oznacza, że przed podjęciem pierwszych formalnych kroków zmierzających do zamknięcia firmy wspólnicy powinni w pierwszej kolejności sprawdzić umowę spółki. Często bowiem we wzorach umów dostępnych m.in. w sieci, z którego bardzo chętnie korzystają wspólnicy spółek, zakładając firmę, znajdują się zapisy, zgodnie z którymi rozwiązanie podmiotu musi odbyć się z obligatoryjnym przeprowadzeniem postępowania likwidacyjnego. Jeżeli taka klauzula znalazła się w umowie, wówczas konieczne będzie podjęcie uchwały o zmianie umowy spółki i usunięcie wspomnianego niekorzystnego postanowienia. Jednocześnie w miejsce takiego zapisu można wskazać wprost, że wspólnicy dopuszczają zakończenie działalności spółki jawnej z pominięciem likwidacji.
Podział majątku przy rozwiązaniu spółki
Niezależnie czy z przeprowadzeniem likwidacji, czy bez, zakończenie działalności spółki powinno polegać na dokonaniu uzgodnień między wspólnikami co do zabezpieczenia i podziału majątku spółki, a także ustalenia zasad odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki.
Wspólnicy spółki mogą dokonać podziału majątku jeszcze przed rozwiązaniem spółki. Podział może zostać przeprowadzony w sposób dowolny. Pamiętać należy jedynie o zachowaniu stosownej formy czynności prawnych wymaganych ustawowo. W szczególności chodzi o sprzedaż przedsiębiorstwa lub przeniesienie nieruchomości – w takich wypadkach wymagane jest sporządzenie aktu notarialnego.
Podkreślenia wymaga, że wszelkie porozumienia między wspólnikami w zakresie podziału majątku i zobowiązań spółki wywierają skutek wyłącznie między nimi – wobec osób trzecich w dalszym ciągu odpowiadają oni solidarnie. Nawet mimo rozwiązania firmy do chwili zaspokojenia wierzycieli spółki wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki w sposób nieograniczony, całym swoim majątkiem oraz solidarnie.
Uchwała o rozwiązaniu spółki
Jeżeli wszystkie powyżej wskazane kroki zostały spełnione, wspólnicy spółki mogą przejść do jej rozwiązania. W tym celu konieczna jest uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki bez przeprowadzania likwidacji. Uchwała ta musi zostać podjęta jednomyślnie. Brak jednomyślnej zgody wspólników będzie bowiem oznaczał konieczność przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego.
Rozwiązanie spółki a wykreślenie z KRS
Zaistnienie przyczyny rozwiązania spółki nie skutkuje automatycznym ustaniem jej bytu prawnego, dotyczy to również podjęcia uchwały o rozwiązaniu spółki. Aby spółka została definitywnie zamknięta, musi zostać wykreślona z rejestru KRS. W tym celu należy złożyć właściwy wniosek.
Wniosek składają wspólnicy uprawnieni do reprezentacji spółki jawnej na Portalu Rejestrów Sądowych lub w systemie S24, jeśli spółka została założona w tym trybie.
Do wniosku trzeba załączyć:
- uchwałę wspólników o rozwiązaniu spółki bez przeprowadzenia likwidacji;
- uchwałę wspólników o wyznaczeniu przechowawcy ksiąg i dokumentów rozwiązanej spółki;
- oświadczenie o braku toczących się postępowań sądowych, administracyjnych, komorniczych oraz o zaspokojeniu wszystkich wierzytelności.
Wniosek o wykreślenie podmiotu z rejestru przedsiębiorców podlega opłacie sądowej w wysokości 300 zł. Sąd z urzędu ogłasza wykreślenie spółki z rejestru w „Monitorze Sądowym i Gospodarczym”. Ogłoszenie w MSiG kosztuje dodatkowe 100 zł.
Jeżeli wniosek został poprawnie wypełniony i opłacony, sąd wyda postanowienie o wykreśleniu spółki z rejestru. Spółka przestanie istnieć z chwilą wykreślenia jej z KRS.
Co oprócz wniosku o wykreśleniu z KRS?
Samo wykreślenie spółki z KRS nie kończy jeszcze wszystkich problemów związanych z zamknięciem firmy. Pozostają bowiem obowiązki wobec urzędu skarbowego oraz ZUS-u.
Po wykreśleniu spółki z KRS byli wspólnicy muszą:
- zgłosić zakończenie działalności podlegającej opodatkowaniu VAT (formularz VAT-Z);
- wyrejestrować płatnika składek za zatrudnionych pracowników, o ile takich mieli.
Dodatkowo do urzędu skarbowego trzeba przesłać:
- wykaz składników majątku sporządzony na dzień likwidacji;
- spis z natury sporządzony na dzień rozwiązania spółki, jeśli spółka jest podatnikiem VAT.
Należy również pamiętać, że zamknięcie firmy nie powoduje automatycznego ustania stosunku pracy i związanych z nim umów z pracownikami. Ma to swoje konsekwencje w powstaniu kilku obowiązków wspólników spółki wobec ZUS-u.
W pierwszej kolejności rozwiązuje się umowy o pracę ze wszystkimi pracownikami. Można tego dokonać poprzez rozwiązanie umowy pracy za porozumieniem stron lub za wypowiedzeniem. Następnie należy wyrejestrować osoby zatrudnione z odpowiednich ubezpieczeń w ZUS-ie (formularz ZUS ZWUA). Trzeba tego dokonać w przeciągu 7 dni od daty ustania stosunku pracy.
Wspólnicy spółki jawnej mają obowiązki związane nie tylko z pracownikami. Oni sami przecież także są zarejestrowani w ZUS-ie. W związku z tym wspólnicy pełniący funkcje płatników składek na własne ubezpieczenia są zobowiązani do złożenia wniosku o wyrejestrowanie płatnika składek (formularz ZUS ZWPA) oraz wniosku o wyrejestrowanie z ubezpieczeń (formularz ZUS ZWUA).
Rozwiązanie spółki jawnej bez likwidacji – podsumowanie
Powodów zakończenia działalności spółki jawnej może być wiele. Niezależnie jednak od przyczyny wspólnicy co do zasady powinni przeprowadzić postępowanie likwidacyjne. Jest ono jednak długotrwałe, mocno sformalizowane i najczęściej zupełnie zbędne. Wobec tego dobrym rozwiązaniem jest skorzystanie z furtki prawnej i dokonanie zamknięcia spółki z pominięciem likwidacji. Aby było to możliwe, taka opcja musi zostać zawczasu przewidziana w umowie spółki. Jeżeli tak jest, wystarczy, aby wspólnicy podjęli jednogłośną uchwałę w tym przedmiocie. Na jej podstawie następnie możliwym staje się złożenie wniosku do KRS i wykreślenie danego podmiotu z rejestru.