Świadczenia przysługujące pracownikowi z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą mają rekompensować mu utracone wynagrodzenie za pracę. Dlatego też ustalając ich wysokość, należy odnosić się do kwot wynagrodzeń otrzymywanych przez pracownika za okresy poprzedzające powstanie niezdolności do pracy, dzięki czemu świadczenie chorobowe należne pracownikowi jest proporcjonalne do wysokości osiąganych przez niego zarobków. Niekiedy jednak, określając kwotę świadczenia chorobowego, pracodawca musi, m.in. z uwagi na obowiązujące go terminy, uwzględnić składnik wynagrodzenia wypłacany zaliczkowo, tzn. przed ich ostatecznym rozliczeniem.
Świadczenia chorobowe
Zgodnie z art. 92 Kodeksu pracy za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną – trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia – trwającej łącznie do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego – pracownik zachowuje prawo do 80% wynagrodzenia (tzw. wynagrodzenia chorobowego).
Jeżeli niezdolność do pracy powstała wskutek:
wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo choroby przypadającej w czasie ciąży,
poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów
pracownik zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia.
Za czas niezdolności do pracy trwającej łącznie dłużej niż 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia, trwającej łącznie dłużej niż 14 dni w ciągu roku kalendarzowego, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy.
Podstawa świadczenia chorobowego
Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego (a więc również wynagrodzenia chorobowego) przysługującego pracownikowi stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.
Jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem wspomnianego okresu 12 miesięcy, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia. Natomiast jeśli powstała ona przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego, podstawą wymiaru zasiłku chorobowego jest wynagrodzenie, które ubezpieczony będący pracownikiem osiągnąłby, gdyby pracował pełny miesiąc kalendarzowy.
Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego za jeden dzień niezdolności do pracy stanowi jedna trzydziesta część wynagrodzenia będącego podstawą wymiaru zasiłku.
Przeciętne wynagrodzenie miesięczne
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru zasiłku chorobowego ustala się przez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego przez pracownika:
za okres 12 miesięcy,
a jeżeli okres ubezpieczenia jest krótszy – za okres pełnych miesięcy ubezpieczenia,
przez liczbę miesięcy, w których wynagrodzenie to zostało osiągnięte.
Składniki wynagrodzenia faktycznie wypłacone
Premie, nagrody i inne składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy miesięczne wlicza się do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego w kwocie wypłaconej pracownikowi za miesiące kalendarzowe, z których wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku.
Składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy kwartalne wlicza się do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego w wysokości stanowiącej jedną dwunastą kwot wypłaconych pracownikowi za cztery kwartały poprzedzające miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.
Składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy roczne wlicza się do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego w wysokości stanowiącej jedną dwunastą kwoty wypłaconej pracownikowi za rok poprzedzający miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.
Jeżeli składniki wynagrodzenia nie zostały wypłacone do czasu ostatecznego sporządzenia listy wypłat zasiłków chorobowych, do podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się składniki wypłacone za okres poprzedni.
Składnik wynagrodzenia wypłacany zaliczkowo
Z zaliczkowym wypłaceniem wynagrodzenia mamy do czynienia wówczas, gdy pracownik otrzymuje wypłatę, której wysokość została ustalona prowizorycznie, a ostatecznie jej rozliczenie ma nastąpić później.
Zgodnie ze wskazaną wyżej zasadą uwzględniania w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego faktycznie wypłaconych składników wynagrodzenia w podstawie tej należy brać pod uwagę kwoty wynagrodzenia wypłacone zaliczkowo w sytuacji, gdy do czasu, w którym następuje ustalenie wysokości zasiłku chorobowego, nie dokonano jeszcze rozliczenia tej zaliczki.
Po ustaleniu ostatecznej kwoty składnika wynagrodzenia, który wcześniej został wypłacony zaliczkowo, pracodawca musi:
- dokonać ponownie ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego z uwzględnieniem ostatecznie ustalonej kwoty składnika wynagrodzenia;
- obliczyć na tej podstawie zasiłek chorobowy;
- dokonać wyrównania zasiłku chorobowego.
Przykład 1.
Pracodawca wypłacił pracownikowi premię roczną w kwocie 6000 zł 10 stycznia roku następnego. Była to wypłata zaliczkowa, która miała zostać ostatecznie rozliczona w marcu. W dniach 15–25 stycznia pracownik był niezdolny do pracy wskutek choroby. W związku z tym w podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego pracownika pracodawca uwzględnił premię roczną w wysokości jednej dwunastej kwoty wypłaconej pracownikowi zaliczkowo, tj. 500 zł (6000 zł x 1/12). W marcu dokonano końcowego rozliczenia premii rocznej, w wyniku czego pracownik otrzymał jeszcze 600 zł z jej tytułu. Wobec tego pracodawca dokonał wyrównania zasiłku chorobowego za dni 15–25 stycznia po ponownym jego przeliczeniu i uwzględnieniu w podstawie wymiaru tego zasiłku kwoty 550 zł z tytułu premii rocznej (6600 zł x 1/12), tj. o 50 zł więcej niż wcześniej.
Ustalając wysokość świadczeń chorobowych, pracodawca jest obowiązany uwzględniać w podstawie ich wymiaru kwoty wynagrodzenia faktycznie wypłacone pracownikowi, przy czym w przypadku wypłat zaliczkowych musi dokonać wyrównania kwoty świadczenia chorobowego po rozliczeniu takiej zaliczki.
