Tematem artykułu będzie prawo do korzystania z ulg w składkach ZUS przez osoby, które wcześniej były zatrudnione u pracodawcy, a następnie świadczyły dla niego usługi w ramach tzw. współpracy B2B. Jak jest wiadome, w przypadku rozpoczynania działalności gospodarczej można korzystać z ulg – jakich, zostanie przedstawione w artykule. Pod jakimi jednak warunkami można z nich skorzystać? Czy współpracowanie z byłym pracodawcą dyskwalifikuje prawo do ulg? Na te i inne pytania odpowiedź zostanie zawarta w artykule.
Ulgi dla przedsiębiorców rozpoczynających działalność gospodarczą
Przedsiębiorcom rozpoczynającym działalność gospodarczą mogą przysługiwać:
- ulga na start,
- preferencyjna składka ZUS.
Ulga na start
Ulga na start dla przedsiębiorców została wprowadzona ustawą Prawo przedsiębiorców, która weszła w życie 30 kwietnia 2018 roku.
Przysługuje ona przez okres 6 miesięcy i polega na tym, że przedsiębiorca przez ten czas jest zwolniony ze:
- składki na ubezpieczenia społeczne, czyli ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe;
- składki na Fundusz Pracy;
- składki na Fundusz Solidarnościowy.
W tym czasie płaci wyłącznie składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Taki przedsiębiorca ma zatem obowiązek zarejestrowania się do ubezpieczenia zdrowotnego i tę składkę opłacać co miesiąc, do 20 dnia każdego miesiąca. Można do niego zgłosić członków rodziny.
Aktualnie składka zdrowotna wynosi 9% dochodu, zatem ustalana jest odrębnie co miesiąc. Minimalna wysokość składki to 419,92 zł – jeśli po przeliczeniu byłaby niższa, to przedsiębiorca jest zobowiązany do zapłaty właśnie tej kwoty.
Preferencyjna składka ZUS
Preferencyjna składka ZUS, tzw. mały ZUS, jest stosowana przez okres 2 lat od czasu zakończenia korzystania z ulgi na start. Przez ten czas przedsiębiorca jest zwolniony z opłacania:
- składki na Fundusz Pracy,
- składki na Fundusz Solidarnościowy.
Jest to znaczne obniżenie, które powoduje, że przez okres 2 lat i 6 miesięcy taki przedsiębiorca, rozpoczynający działalność gospodarczą, ma możliwość rozwijania się, szukania swojego miejsca na rynku, równocześnie nie ponosząc na start ponad 1500 zł kosztu stałego, jakim są składki ZUS.
Ten okres jest dobry choćby na zweryfikowanie, czy przedsiębiorca ma swoje miejsce na rynku, czy może pracować, czy przedsiębiorstwo jest rentowne i przynosi oczekiwane zyski, aby po tym czasie nadal je prowadzić i rozwinąć się na tyle, by te stałe, zwiększone koszty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, były zaspokajane bez nadmiernych niedogodności.
Kiedy można skorzystać z ulgi na start?
Z ulgi mogą skorzystać:
- przedsiębiorcy, którzy są osobami fizycznymi – prowadzą jednoosobową działalność gospodarczą albo są wspólnikami spółek cywilnych;
- przedsiębiorcy, którzy podejmują działalność gospodarczą po raz pierwszy, albo podejmują ją ponownie, po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia;
- przedsiębiorcy, którzy nie wykonują działalności na rzecz byłego pracodawcy, u którego w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym pracowali na etacie i wykonywali czynności wchodzące w zakres obecnie wykonywanej działalności.
Te 3 przesłanki muszą być spełnione łącznie.
Przykład 1.
Pan Maciej rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej pod firmą ZNICZE. Chciał skorzystać z ulgi na start, w związku z czym zgłosił się do składek zdrowotnych. ZUS ustalił jednak, że 4 lata wcześniej zakończył prowadzenie działalności gospodarczej KWIATY I WIĄZANKI. Z tego względu nie może on skorzystać z ulgi na start.
Jeżeli działalność jest rozpoczynana w trakcie miesiąca, tj. od 2 dnia miesiąca, tego pierwszego miesiąca nie wlicza się do 6 miesięcy korzystania z ulgi na start. W zasadzie będzie z niej można wówczas korzystać 7 miesięcy.
Jeżeli zaś działalność gospodarcza zostanie rozpoczęta pierwszego dnia miesiąca, to wlicza się go do tych 6 miesięcy i czas korzystania z niej to dokładnie 6 miesięcy.
Kiedy można skorzystać z preferencyjnej składki ZUS?
Z preferencyjnej składki ZUS można skorzystać po spełnieniu następujących warunków:
- przedsiębiorca nie prowadzi lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej nie prowadził innej pozarolniczej działalności;
- przedsiębiorca nie wykonuje działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, u którego w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym pracował na etacie i wykonywał czynności wchodzące w zakres obecnie wykonywanej działalności.
Zawieszenie prowadzonej działalności gospodarczej a prawo do ulg
W czasie zawieszenia działalności gospodarczej, nie opłaca się składek ZUS. Można zgłosić się w tym czasie do dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego. Czy z uwagi na zawieszenie, prawo do ulg przechodzi na dalszy okres?
Niestety, odpowiedź jest negatywna. Mimo że składki nie są opłacane, a działalność nie jest wykonywana z uwagi na jej zawieszenie, nie przerywa okresów prawa do ulg – ulgi na start i małego ZUS.
Przykład 2.
Pan Kornel założył działalność gospodarczą, która polegała na wykańczaniu domów i mieszkań. Działał jednoosobowo. Korzystał z ulgi na start, jednak po 2 miesiącach doznał bardzo skomplikowanego złamania ręki i nogi, co uniemożliwiło mu dalsze działanie – musiał przejść skomplikowane operacje i następnie długotrwałe leczenie, które trwało przez 8 miesięcy. W tym czasie jego działalność była zawieszona. Po jej odwieszeniu może już korzystać z preferencyjnej stawki VAT, ponieważ upłynął okres możliwości korzystania z prawa do ulgi.
Współpracowanie z byłym pracodawcą a składki ZUS
Z powyższych rozważań, z brzmienia przepisów, wynika, że jeśli przedsiębiorca w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym, w którym rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej, pracował na etacie i wykonywał czynności, które wchodzą w zakres obecnie wykonywanej działalności, nie będzie mógł skorzystać z ulgi na start i preferencyjnej składki ZUS.
Przykład 3.
Pan Waldemar jest konsultantem, pracował w przedsiębiorstwie, w którym był telemarketerem. Postanowił jednak założyć własną działalność gospodarczą i na własną rękę prowadzić tę działalność. Bez znajomości nie przynosiła jednak zysków, dlatego 8 miesięcy później rozpoczął współpracę ze swoim byłym przedsiębiorcą, również świadcząc usługi telemarketera i był to jego jedyny obowiązek w ramach tej współpracy. W takiej sytuacji, z brzmienia przepisu, jednoznacznie wynika, że nie będzie on mógł skorzystać ani z ulgi na start, ani z preferencyjnej składki ZUS.
Zgodnie z brzmieniem przepisów, dotyczy do wykonywania czynności jako pracownik, które są wykonywane także na podstawie umowy o współpracę.
Kiedy zatem będzie można skorzystać z tej składki, równocześnie współpracując z byłym pracodawcą?
Przykład 4.
Pan Karol pracował jako przedstawiciel handlowy w przedsiębiorstwie KAWEX Sp. z o.o. Pracownik został zwolniony w grudniu 2020 roku. Postanowił założyć swoją działalność gospodarczą, w której miał zajmować się sprzedażą kawy, ekspresów do kawy, sprzętu do obróbki i parzenia kawy, a także naprawą ekspresów u klientów. W produkty, które miał dystrybuować, planował się zaopatrywać u byłego pracodawcy. Ponadto nie planował świadczyć na jego rzecz innych usług. Zgodnie ze stanowiskiem ZUS, będzie przysługiwała mu ulga na start oraz mały ZUS, gdyż współpraca, która będzie podjęta z byłym pracodawcą, nie polega na czynnościach przedstawiciela handlowego, zatem nie zajdą przesłanki do wykluczenia skorzystania z ulg ZUS.
Podsumowanie - współpracowanie z byłym pracodawcą a składki ZUS
Z powyższego wynika, że nie zawsze współpracowanie z byłym pracodawcą będzie skutkować pozbawieniem przedsiębiorcy, który rozpoczyna prowadzenie działalności gospodarczej, prawa do skorzystania z ulgi na start przez pierwsze 6 miesięcy, a także z preferencji, przez kolejne 2 lata.
Ważne jest jednak, aby czynności wykonywane na rzecz byłego przedsiębiorcy nie były tożsame z czynnościami wykonywanymi w charakterze pracownika na etacie.
W praktyce jest wiele zagadnień, które muszą zostać wyjaśnione przez ZUS, w ramach interpretacji, o które mogą występować osoby planujące założenie działalności gospodarczej, jeżeli mają wątpliwości co do możliwości skorzystania z ulg w związku z wcześniejszym świadczeniem pracy na rzecz byłego pracodawcy.
Głównym celem tej regulacji jest, oczywiście, walka z samozatrudnieniem i tym, aby pracownicy zakładali działalności gospodarcze i współpracowali, zwalniając jednocześnie pracodawców z obowiązku opłacania składek ZUS za pracowników, przerzucając go właśnie na nich, równocześnie licząc na to, że przez 2 lata i 6 miesięcy będą one niskie i niezbyt obciążające dla tego pracownika – przedsiębiorcy.