Na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej podatnik może wykorzystywać nie tylko samochód firmowy, lecz także pojazd prywatny, który nie jest wprowadzany do ewidencji środków trwałych. W związku z tym pojawia się pytanie, w jaki sposób rozliczyć sprzedaż prywatnego samochodu wykorzystywanego w firmie, biorąc pod uwagę przepisy VAT oraz PIT.
Sprzedaż prywatnego samochodu wykorzystywanego w firmie a podatek VAT
Prywatny samochodów podatnika – wobec którego nie miał prawa do odliczenia podatku naliczonego w momencie zakupu – może być wykorzystywany do celów mieszanych (zarówno firmowych, jak i prywatnych), co daje prawo do odliczenia 50% podatku naliczonego wynikającego z faktur dokumentujących m.in. koszty eksploatacji (art. 86a ust. 1 ustawy VAT).
W momencie, kiedy dochodzi do odpłatnego zbycia takiego pojazdu, pojawia się pytanie, czy czynność tą należy traktować jako odpłatną dostawę towarów podlegającą opodatkowaniu.
W pierwszej kolejności wskażmy, że nie każda czynność stanowiąca dostawę towaru podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, aby bowiem dana czynność była opodatkowana tym podatkiem, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.
Z art. 15 ust. 1 ustawy wynika, że podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Można zatem stwierdzić, że warunkiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest spełnienie dwóch przesłanek:
- po pierwsze – dana czynność ujęta jest w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług;
- po drugie – czynność wykonywana jest przez podmiot, który w jej ramach działa w charakterze podatnika podatku od towarów i usług.
Natomiast nie jest podatnikiem podatku od towarów i usług ten, kto jako osoba fizyczna dokonuje jednorazowych, okazjonalnych transakcji poza sferą prowadzonej działalności gospodarczej. Podkreślić bowiem należy, że zwykły zarząd majątkiem prywatnym – w którego zakresie mieści się rozporządzenie prawem własności składnika mienia podatnika – nie może być utożsamiany z działalnością gospodarczą.
W przypadku sprzedaży prywatnego pojazdu, wobec którego podatnik nie miał prawa do odliczenia podatku naliczonego w momencie nabycia (ponieważ nabycie było na cele prywatne, a nie firmowe), odpłatne zbycie nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Wprawdzie taka czynność mieści się w zakresie pojęcia odpłatnej dostawy towarów, jednakże sprzedawcy nie można uznać za podatnika podatku VAT.
Jak wskazał Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z 15 września 2021 roku (nr 0112-KDIL1-3.4012.314.2021.2.MR), osoby fizyczne dokonujące sprzedaży, przekazania lub darowizny towarów stanowiących część ich majątku osobistego (takiego, który nie został nabyty w celu jego odsprzedaży bądź wykonywania innych czynności w ramach prowadzonej działalności gospodarczej), nie są zaliczane do grona podatników podatku od towarów i usług.
Sprzedaż prywatnego samochodu wykorzystywanego w firmie a podatek PIT
Jak wynika z treści art. 23 ust. 1 pkt 46 ustawy PIT, nie uważa się za koszt uzyskania przychodów poniesionych wydatków z tytułu kosztów używania stanowiącego własność podatnika prowadzącego działalność gospodarczą samochodu osobowego niebędącego składnikiem majątku, o którym mowa w art. 14 ust. 2 pkt 1, oraz składek na ubezpieczenie takiego samochodu; te wydatki i składki w wysokości 20% stanowią jednak koszty uzyskania przychodów, pod warunkiem że samochód ten jest wykorzystywany również do celów związanych z działalnością gospodarczą prowadzoną przez podatnika.
Powyższy przepis odnosi się zatem do przypadku, gdy podatnik na cele firmowe wykorzystuje prywatny pojazd stanowiący jego własność. W takiej sytuacji do kosztów podatkowych można zaliczyć 20% kwoty wydatku netto na koszty eksploatacyjne.
Co istotne, powyższy przepis odwołuje się do „samochodu osobowego niebędącego składnikiem majątku, o którym mowa w art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy PIT”. W myśl zaś art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy PIT przychodem z działalności gospodarczej są również przychody z odpłatnego zbycia składników majątku będących:
- środkami trwałymi albo wartościami niematerialnymi i prawnymi, podlegającymi ujęciu w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych;
- składnikami majątku, o których mowa w art. 22d ust. 1, z wyłączeniem składników, których wartość początkowa ustalona zgodnie z art. 22g nie przekracza 1500 zł;
- składnikami majątku, które ze względu na przewidywany okres używania równy lub krótszy niż rok nie zostały zaliczone do środków trwałych albo wartości niematerialnych i prawnych.
Wykładnia powyższych przepisów prowadzi zatem do wniosku, że sprzedaż samochodu osobowego, który nie jest składnikiem majątku firmowego (nie podlega wpisaniu do ewidencji środków trwałych), nie generuje przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej.
W powyższym zakresie należy zatem odnieść się do treści art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d ustawy PIT, który podaje, że opodatkowaniu podlega odpłatne zbycie rzeczy ruchomej – jeżeli nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej – dokonane przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie. Po tym okresie sprzedaż nie generuje obowiązku podatkowego w PIT.
Przykład 1.
Pani Beata prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, w której wykorzystuje swój prywatny samochodów zakupiony na umowę sprzedaży 10 lat temu. Samochód nie został wprowadzony do ewidencji środków trwałych oraz nie jest prowadzona ewidencja przebiegu pojazdu. Pani Beata odlicza 50% podatku naliczonego od faktur dokumentujących zakup paliwa. Postanowiła sprzedać samochód. Jakie podatki wystąpią w momencie dokonania odpłatnego zbycia prywatnego samochodu wykorzystywanego w firmie?
W opisanej sprawie transakcja zbycia będzie neutralna podatkowo. Sprzedaż prywatnego składnika majątku nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Natomiast podatek PIT również nie wystąpi, ponieważ upłynął półroczny okres opodatkowania liczony od końca miesiąca nabycia samochodu.
Podsumowując powyższe, sprzedaż prywatnego samochodu własnościowego, który nie stanowi składnika majątku firmowego, nie będzie powodować powstania przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej, i taka sprzedaż może być neutralna podatkowo na gruncie zarówno podatku PIT, jak i podatku VAT.
