Przedsiębiorcy czasem borykają się z problemami kradzieży składników majątku w prowadzonej działalności gospodarczej. Ci, którzy posiadają ubezpieczenie AC pojazdu firmowego, mogą otrzymać odszkodowanie z tytułu jego kradzieży. W tym miejscu powstaje pytanie, czy otrzymane odszkodowanie za skradziony pojazd firmowy będzie stanowiło przychód z działalności gospodarczej, czy też nie.
Otrzymane odszkodowanie za skradziony pojazd firmowy - czym jest przychód z działalności gospodarczej?
Zgodnie z art. 14 ust. 1 Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (zwanej dalej ustawą o PIT) przychód z działalności gospodarczej stanowią kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.
U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem VAT za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek VAT.
- u czynnych podatników VAT bez podatku VAT, czyli przychód netto;
- u podatników zwolnionych z VAT przychód brutto (także bez podatku VAT).
Katalog przychodów z działalności gospodarczej ustawodawca zawarł w art. 14 ust. 1 oraz 2 ustawy o PIT.
W tym samym art. 14, ale ust. 3 ustawy o PIT prawodawca zawarł z kolei katalog przychodów niezaliczanych do przychodów z działalności gospodarczej.
Przychód z działalności gospodarczej przedsiębiorca będzie miał obowiązek opodatkować w dniu (miesiącu):
- dokonania dostawy towarów albo zakończenia usługi, albo
- wystawienia faktury, albo
- uregulowania należności.
Wszystko zależy od tego, które z tych zdarzeń wystąpi najwcześniej. To zdarzenie, które wystąpi najwcześniej, spowoduje obowiązek opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Należy podkreślić, że strony transakcji mogą ustalić cykliczne rozliczenie usługi, a więc w określonych okresach rozliczeniowych (miesięcznych, kwartalnych, rocznych itp.). W takim wypadku datą powstania przychodu z działalności gospodarczej będzie ostatni dzień okresu rozliczeniowego określonego w umowie lub na wystawionej fakturze, nie rzadziej jednak niż raz w roku.
Otrzymane odszkodowanie za skradziony pojazd firmowy przychodem z działalności gospodarczej, ale czy zawsze?
Według art. 14 ust. 2 pkt 12 ustawy o PIT przychód z działalności gospodarczej to także otrzymane odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej.
Składniki majątku w świetle ustawy o PIT to aktywa w rozumieniu ustawy o rachunkowości pomniejszone o przejęte długi funkcjonalnie związane z prowadzoną działalnością gospodarczą zbywcy, o ile długi te nie zostały uwzględnione w cenie nabycia.
Przychodem z działalności gospodarczej będą więc także otrzymane od ubezpieczyciela (leasingodawcy, innego podmiotu) odszkodowania za szkody związane ze składnikami majątku firmy użytkowanymi w działalności gospodarczej.
Moment opodatkowania odszkodowania u przedsiębiorcy, który je otrzymał, to moment wypłaty tego odszkodowania dla tego przedsiębiorcy (niekiedy warsztatu).
Otrzymane odszkodowanie za skradziony pojazd firmowy a zwrócone wydatki niezaliczone do kosztów uzyskania przychodów
Art. 14 ust. 3 pkt 3a ustawy o PIT mówi, że do przychodów z działalności gospodarczej podatnik nie zaliczy zwróconych innych wydatków niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów.
Otrzymane od ubezpieczyciela odszkodowanie z powodu kradzieży pojazdu firmowego to likwidacja szkody (straty) podatnika na skutek tego zdarzenia, a więc realizacja wypłaty świadczenia wymienionego w umowie ubezpieczeniowej danego pojazdu.
Jeżeli przedsiębiorca otrzyma kwotę odszkodowania od ubezpieczyciela i wydatkuje ją na cele prowadzonej działalności, to to odszkodowanie nie będzie stanowiło zwrotu wydatku dla przedsiębiorcy w związku z powyższym przepisem.
Kwoty wypłaconych odszkodowań na pokrycie wydatków poniesionych przez podatnika i niezaliczonych przez niego do kosztów uzyskania przychodów nie będą tożsame ze zwrotem wydatków, o których mowa w art. 14 ust. 3 pkt 3a ustawy o PIT, który to nie stanowi przychodów z działalności gospodarczej. Tak więc otrzymane odszkodowanie za skradziony pojazd firmowy przez przedsiębiorcę będzie stanowić przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej.
Otrzymane odszkodowanie za skradziony pojazd firmowy a zwolnienie z PIT wobec otrzymanego odszkodowania z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych
Nie zawsze jednak przychodem z działalności gospodarczej podlegającym opodatkowaniu będzie odszkodowanie otrzymane w związku ze szkodą na składnikach majątku używanych w prowadzonej działalności gospodarczej.
Na mocy art. 21 ust. 1 pkt 4 lit. a ustawy o PIT zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:
- odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane formą opodatkowania – skalą podatkową albo podatkiem liniowym.
Otrzymane odszkodowanie za skradziony pojazd firmowy a dodatkowe zwolnienie z PIT
Warto wspomnieć o innym zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, który może znaleźć zastosowanie u niektórych przedsiębiorców.
Mowa tu o art. 21 ust. 1 pkt 29b ustawy o PIT. Przepis ten mówi, że zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych PIT podlegają odszkodowania za szkody w środku trwałym, z wyłączeniem samochodu osobowego, w części wydatkowanej w roku podatkowym lub w roku bezpośrednio po nim następującym:
- na remont tego środka trwałego albo
- na zakup lub na wytworzenie we własnym zakresie środka trwałego zaliczonego zgodnie z Klasyfikacją Środków Trwałych (KŚT) do tego samego rodzaju co środek trwały, z którym związana była ta szkoda.
Otrzymane odszkodowanie za skradziony pojazd firmowy
Otrzymanie odszkodowania z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane formą opodatkowania – skalą podatkową albo podatkiem liniowym – będzie opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych PIT.
Wyjątkiem od reguły będą powyżej przedstawione zwolnienia.
Otrzymanie odszkodowania za skradziony pojazd firmowy będzie więc stanowić przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych jako przychód z działalności gospodarczej opodatkowany zgodnie ze stosowną formą opodatkowania – skalą podatkową albo podatkiem liniowym.
Przykład 1.
Osoba fizyczna prowadzi działalność gospodarczą, a osiągnięte z niej dochody opodatkowuje podatkiem liniowym. Podatnik korzysta w działalności z trzech samochodów osobowych. Jeden został nabyty na firmę i wprowadzony do ewidencji środków trwałych. Drugi i trzeci jest użytkowany na podstawie umowy leasingu. Na wszystkie pojazdy podatnik zawarł umowy ubezpieczeniowe OC, AC, NNW.
W październiku 2023 roku samochód będący środkiem trwałym został skradziony. Przedsiębiorca w grudniu 2023 roku otrzymał z ubezpieczenia odszkodowanie z tytułu kradzieży danego samochodu. Otrzymane odszkodowanie za szkodę dotyczącą składnika majątku związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą podatnik ujmie w przychodach z działalności gospodarczej i opodatkuje zgodnie z zasadami podatku liniowego (19%).
Przykład 2.
Osoba fizyczna prowadzi działalność gospodarczą, a osiągnięte z niej dochody opodatkowuje skalą podatkową. Korzysta w działalności z dwóch samochodów osobowy. Jeden został nabyty na firmę i wprowadzony do ewidencji środków trwałych. Drugi jest użytkowany na podstawie umowy leasingu. Na wszystkie pojazdy podatnik zawarł umowy ubezpieczeniowe OC, AC, NNW.
W listopadzie 2023 roku samochód osobowy użytkowany na podstawie umowy leasingu został skradziony. W związku z tym zdarzeniem umowa leasingu wygasła. Leasingodawca otrzymał odszkodowanie z ubezpieczenia wobec kradzieży samochodu osobowego, który udostępnił na mocy umowy leasingu. Następnie leasingobiorca w grudniu 2023 roku otrzymał od leasingodawcy środki pieniężne tytułem odszkodowania wobec utraty przedmiotu leasingu.
Przedsiębiorca otrzymane odszkodowanie za skradziony pojazd firmowy zaliczy do przychodów z działalności i opodatkuje zgodnie z przyjętą formą opodatkowania – skalą podatkową.
Otrzymane odszkodowanie za skradziony pojazd firmowy przez przedsiębiorcę na ryczałcie
Opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podlegają przychody osób fizycznych lub przedsiębiorstw w spadku z pozarolniczej działalności gospodarczej, o których mowa m.in. w art. 14 ustawy o PIT.
Z kolei. jak wskazuje art. 14 ust. 2 pkt 12 ustawy o PIT – przychód z działalności gospodarczej to także otrzymane odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej.
Zatem przedsiębiorca stosujący ryczałt jako formę opodatkowania ma obowiązek zaliczyć do przychodów z działalności gospodarczej także i otrzymane odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej.
Stawka właściwa ryczałtu opodatkowująca otrzymane odszkodowanie za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą to 8,5%. Mówi o tym art. 12 ust. 1 pkt 5 lit. h Ustawy z dnia 20 listopada 1998 roku o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.
Nie ma przy tym znaczenia, jakie stawki ryczałtu przedsiębiorca stosuje do opodatkowania uzyskanych przychodów z działalności gospodarczej.
