W praktyce gospodarczej coraz częściej przedmiotem transakcji są prawa do autorskiego prawa do projektu. Powyższe dotyczy wielu dziedzin życia – od programów komputerowych, aplikacji po projekty budowlane. Podatnicy, przenosząc te prawa, zastanawiają się, jak je opodatkować podatkiem VAT. Sprawdź, jaka jest właściwa stawka VAT za wykonanie autorskiego projektu!
Autorskie prawo do utworu
W myśl art. 1 ust. 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych w szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory:
- wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe);
- plastyczne;
- fotograficzne;
- lutnicze;
- wzornictwa przemysłowego;
- architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne;
- muzyczne i słowno-muzyczne;
- sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne;
- audiowizualne (w tym filmowe).
Ponadto prawem autorskim jest także opracowanie cudzego utworu, w szczególności tłumaczenie, przeróbka, adaptacja, bez uszczerbku dla prawa do utworu pierwotnego.
Biorąc pod uwagę powyższe, aby dzieło mogło być przedmiotem prawa autorskiego, winno posiadać poniższe cechy:
- mieć źródło w pracy człowieka, czyli twórcy,
- stanowić przejaw działalności twórczej,
- mieć indywidualny charakter.
Co istotne, prawo autorskie przysługuje twórcy, o ile ustawa nie stanowi inaczej. Domniemywa się, że twórcą jest osoba, której nazwisko w tym charakterze uwidoczniono na egzemplarzach utworu lub której autorstwo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek inny sposób w związku z rozpowszechnianiem utworu.
Ponadto, jeśli twórca nie ujawnił swojego autorstwa, w wykonywaniu prawa autorskiego zastępuje go producent lub wydawca, a w razie ich braku – właściwa organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi.
Tym samym twórcą jest każda osoba prowadząca faktycznie działalność twórczą, czyli działalność, której efektem jest powstanie utworu, o którym mowa w prawie autorskim i prawach pokrewnych. Określenie zawarte w ustawie – „przejaw działalności twórczej” – oznacza jakikolwiek uzewnętrzniony rezultat działalności człowieka o charakterze kreacyjnym. Przesłanka ta jest spełniona, gdy mamy do czynienia z subiektywnym i nowym wytworem intelektu.
Podsumowując powyższe, twórcy przysługuje zarówno autorskie prawa osobiste, jak i autorskie prawa majątkowe, w szczególności zaś wynagrodzenie za korzystanie z utworu. Indywidualność przejawia się oryginalnością i niepowtarzalnością. Nie wystarczy więc sam przejaw działalności twórczej, aby zakwalifikować określony utwór jako przedmiot prawa autorskiego. Utwór taki winien mieć indywidualny charakter. Podsumowując, musi różnić się w porównaniu z uprzednio wytworzonymi produktami intelektualnymi.
Indywidualny projekt jako przedmiot prawa autorskiego
Jak to już wykazaliśmy, dla zakwalifikowania określonego rezultatu działalności jako przedmiotu prawa autorskiego, konieczne jest spełnienie przesłanek utworu określonych w art. 1 ust. 1 ustawy o prawie autorskim.
Przykład 1.
Projektant prowadzi działalność w zakresie specjalistycznego projektowania PKD 7410Z. Przedmiotem dostawy jest usługa przygotowania indywidualnego niepowtarzalnego projektu. Ponadto projektant po zakończeniu dzieła przeniesie autorskie prawa majątkowe do przygotowanego projektu. Działa jako indywidualny twórca. Wszelkie prawa do projektów aranżacji wnętrz są wyłączną własnością podatnika i nie są obciążone prawami ani roszczeniami osób trzecich. Po wykonaniu projektu jest sprzedawany zamawiającemu. Wynagrodzenie jest otrzymane w formie honorarium.
W tym przypadku, aby projekt spełniał przesłanki utworu, musi być rezultatem pracy twórczej. Co ważne, projekt nie może być powieleniem innych projektów. Jeśli więc mielibyśmy do czynienia z projektem typowym, powtarzalnym, mającym nieoryginalne rozwiązania, nie będzie to utwór w rozumieniu prawa autorskiego.
Należy również podkreślić, że nie każdy projekt spełnia przesłanki utworu w rozumieniu ww. ustawy. Dotyczy to w szczególności projektów będących powieleniem innych projektów, a więc niebędących rezultatem działalności twórczej o indywidualnym charakterze, jak również projektów typowych, zawierających powtarzalne, nieoryginalne rozwiązania. Nie podlegają one ochronie autorsko-prawnej na podstawie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
W analizowanym przypadku mamy do czynienia z projektem indywidualnym wykonanym przez projektanta (twórcę), tym samym możemy uznać go za utwór.
Stawka VAT za wykonanie autorskiego projektu
Przypomnijmy, że podstawowa stawka podatku na mocy art. 41 ust. 1 ustawy o VAT wynosi 22% (obecnie podniesiona do 23%). Dla towarów i usług, wymienionych w załączniku nr 3 do ustawy stawka podatku wynosi 7% (obecnie wynosi 8%).
Na podstawie art. 41 ust. 2 ustawy o VAT z poz. 181 załącznika nr 3 do ustawy usługi twórców w rozumieniu przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych wynagradzane w formie honorariów za przekazanie lub udzielenie licencji do praw autorskich lub praw do artystycznego wykonania, korzystają z obniżonej stawki podatku VAT w wysokości 8%.
Przykład 2.
Projektant będący czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług wykonał indywidualny projekt, który spełnia wszelkie kryteria, aby uznać go za utwór. Po zakończeniu prac podatnik przenosi na zleceniobiorcę prawo do projektu. Podatnik dokumentuje powyższą czynność fakturą VAT. Jaką stawką winien opodatkować przeniesienie praw do projektu?
Mając na uwadze przedstawiony powyżej opis sprawy, w świetle obowiązujących przepisów prawa należy stwierdzić, że usługa wykonania projektu wraz z przeniesieniem autorskich praw majątkowych, w sytuacji gdy projekty mają charakter utworu i są wykonywane przez podatnika działającego jako indywidualny twórca, będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług według stawki 8%.
Podsumowując twórcy, którzy wykonują utwory w rozumieniu prawa autorskiego, mogą skorzystać z preferencyjnego opodatkowania podatkiem VAT. Twórcy muszą jednak zawsze sprawdzać, czy wykonane dzieło rzeczywiście ma charakter twórczy.
