Uczestnictwo w zagranicznej konferencji – rozliczenie VAT

Uczestnictwo w zagranicznej konferencji przez podatnika podatku VAT, tworzy wiele wątpliwości wśród przedsiębiorców, odnośnie poprawnego rozliczenia podatku VAT. Trzeba rozważyć, czy w takim przypadku występuje import usług, który obliguje podatnika do opodatkowania usługi w Polsce na zasadzie odwrotnego obciążenia.

Uczestniczenie w zagranicznej konferencji a usługa wstępu

Reguła ogólna wyrażona w art. 28b ustawy VAT wskazuje, że w przypadku świadczenia usług pomiędzy podatnikami miejscem opodatkowania jest kraj siedziby usługobiorcy. Podkreślić należy, że jednym z wyjątków od zasady wyrażonej w art. 28b ust. 1 ustawy jest miejsce świadczenia usług w dziedzinie kultury, sztuki, sportu, nauki, edukacji, rozrywki oraz podobnych usług.

Zgodnie z art. 28g ust. 1 ustawy miejscem świadczenia usług wstępu na imprezy kulturalne, artystyczne, sportowe, naukowe, edukacyjne, rozrywkowe lub podobne, takie jak targi i wystawy, oraz usług pomocniczych związanych z usługami wstępu na te imprezy, świadczonych na rzecz podatnika, w przypadku gdy obecność na nich nie jest wirtualna, jest miejsce, w którym te imprezy faktycznie się odbywają. 

W kontekście ustalenia miejsca świadczenia usług (w tym usług wstępu) konieczne jest także odwołanie się do art. 32 ust. 1 unijnego rozporządzenia 282/2011, gdzie czytamy, że usługi wstępu na imprezy kulturalne, artystyczne, sportowe, naukowe, edukacyjne, rozrywkowe lub podobne, obejmują świadczenie usług, których podstawową cechą jest przyznawanie prawa wstępu w zamian za bilet lub opłatę, w tym opłatę w formie abonamentu, biletu okresowego lub opłaty okresowej.

Z kolei jak stanowi art. 32 ust. 2 tego rozporządzenia – ust. 1 ma zastosowanie w szczególności do:

• prawa wstępu na spektakle, przedstawienia teatralne, występy cyrkowe, targi, do parków rozrywki, na koncerty, wystawy, jak również inne podobne wydarzenia kulturalne;
• prawa wstępu na wydarzenia sportowe, takie jak mecze lub zawody;
• prawa wstępu na wydarzenia edukacyjne i naukowe, takie jak konferencje i seminaria.

Usługi wstępu na konferencję obejmują świadczenie usług, których podstawową cechą jest przyznawanie prawa wstępu w zamian za opłatę. Podkreślenia wymaga, że opłata dotyczy zawsze udziału w danym wydarzeniu naukowym, nie zaś samego wstępu na organizowaną imprezę. Zatem to usługa wstępu obejmuje – co do zasady – prawo do udziału w prelekcjach, wykładach, warsztatach, panelach dyskusyjnych, konsumpcji serwowanych w ramach wydarzenia posiłków czy uczestnictwa w imprezach integracyjnych przewidzianych w programie, czyli te elementy, które z reguły zawierają się w tzw. opłacie wstępu, a podmiot nabywający usługę wstępu umożliwia pracownikom szeroki dostęp do wydarzenia naukowego nieograniczający się jedynie do fizycznego wstępu do miejsca, gdzie odbywa się konferencja.

W związku z powyższym Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z 30 czerwca 2017 roku (nr 0113-KDIPT1-2.4012.177.2017.2.JS) wskazał, że opłaty konferencyjne uiszczane za uczestnictwo w zagranicznych konferencjach naukowych należy uznać za nabycie usług wstępu, których miejsce świadczenia znajduje się w miejscu (państwie), w którym te imprezy (konferencje naukowe) się odbywają, zgodnie z art. 28g ust. 1 ustawy. W związku z powyższym usługi te nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na terytorium kraju. W konsekwencji podatnik nie jest zobowiązany do rozpoznania importu usług w Polsce.

Przykład 1.

Pani Olga w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zakupiła udział w zagranicznej konferencji organizowanej w Pradze. Za udział w wydarzeniu otrzymała od organizatora fakturę VAT. Czy w opisanym przypadku wystąpi import usług?

Usługa wstępu na konferencję podlega opodatkowaniu w kraju, w którym organizowana jest konferencja. To oznacza, że z punktu widzenia pani Olgi nie dochodzi do importu usługi, ponieważ nie podlega ona opodatkowaniu w kraju siedziby usługobiorcy. Pani Olga nie wykazuje tego rodzaju nabycia w żadnej deklaracji VAT.

Uczestnictwo w zagranicznej konferencji online a podatek VAT

Warto podkreślić, że wskazany art. 28g ust. 1 ustawy VAT ma zastosowanie w przypadku, gdy obecność na wydarzeniu nie jest wirtualna. Tym samym art. 28g ust. 1 ustawy odnosi się do usług związanych z faktycznym wstępem na daną imprezę, która (np. konferencja) odbywa się w ściśle określonej rzeczywistej przestrzeni.

W sytuacji, w której to nabywcy usługi umożliwia się udział w konferencji naukowej o charakterze wirtualnym – czyli takiej, która nie odbywa się w konkretnym fizycznie wyodrębnionym miejscu, a uczestnicy biorą w niej udział poprzez łącze elektroniczne – niewątpliwie brakuje elementu fizycznego wstępu na konferencję, co wynika z wirtualnego charakteru tej konferencji. Dlatego należy uznać, że norma art. 28g ust. 1 ustawy nie będzie miała zastosowanie w przypadku konferencji wirtualnej.

Trzeba tu zauważyć, że dla określenia miejsca świadczenia przedmiotowej usługi nie będzie miał zastosowania art. 28k ustawy, który określa miejsce świadczenia usług elektronicznych. 

Zgodnie z tym przepisem miejscem świadczenia usług elektronicznych na rzecz podmiotów niebędących podatnikami, posiadających siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu na terytorium Unii Europejskiej, przez podatnika, który posiada siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, z którego świadczy te usługi, poza terytorium Unii Europejskiej, a w przypadku braku takiej siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej ma stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu poza terytorium Unii Europejskiej, jest miejsce, gdzie podmioty te posiadają siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu.

Zatem przepis ten odnosi się wyłącznie do sytuacji, gdy nabywcy usług nie są podatnikami. Natomiast, gdy nabywca ma status podatnika, tym samym niezależnie, czy nabywana przez niego usługa stanowi usługę elektroniczną art. 28k ustawy VAT, nie będzie stosowany.

W takim stanie faktycznym zastosowanie znajdzie reguła podstawowa, czyli art. 28b ustawy VAT. Świadczenia polegające na nabywaniu usług uczestnictwa w konferencjach online organizowanych przez podmioty nieposiadające w Polsce siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej należy traktować jako import usług i rozliczyć na terytorium Polski.  

Jednocześnie może wystąpić sytuacja, w której import usług będzie zwolniony od podatku VAT. Tak przykładowo wypowiedział się Dyrektor KIS w interpretacji z 21 grudnia 2020 roku (nr 0112-KDIL1-1.4012.370.2020.3.HW), wskazując, że nabycie usług uczestnictwa w konferencjach online stanowi import usług, jednakże w zakresie, w jakim jest to nabycie usług kształcenia zawodowego, znajdzie zastosowanie zwolnienie z art. 43 ust. 1 pkt 29 ustawy VAT.

W tych sytuacjach, gdy wirtualne uczestnictwo w zagranicznej konferencji stanowi dla podatnika z Polski import usług, należy pamiętać, że zgodnie z zasadą odwrotnego obciążenia podatnik ma obowiązek rozliczenia podatku należnego, przy czym w odniesieniu do podatników VAT czynnych kwota ta jest jednocześnie podatkiem naliczonym do odliczenia.