Metoda kasowa PIT a sprzedaż zagraniczna i faktury w walutach obcych

Możliwość stosowania przez przedsiębiorców metody kasowej w zakresie rozliczania przychodów z działalności gospodarczej jest nowością obowiązującą od 1 stycznia 2025 roku. Biorąc pod uwagę nowe regulacje, zastanowimy się, czy metoda kasowa PIT ma zastosowanie przy sprzedaży dokonywanej na rzecz zagranicznych kontrahentów.

Metoda kasowa PIT - warunki zastosowania

Stosowanie metody kasowej pozwala podatnikom prowadzącym jednoosobową działalność gospodarczą na odejście od memoriałowej metody ustalania przychodu. W konsekwencji na skutek wyboru metody kasowej podatnik rozpozna przychód z działalności gospodarczej nie jako przychód należny, choćby nie został faktycznie otrzymany, lecz jako przychód powstały w dacie uregulowania należności, nie późniejszy niż dzień:

1. upływu 2 lat, licząc od dnia wystawienia faktury, albo
2. likwidacji działalności gospodarczej.

Aby możliwe było zastosowanie metody kasowej, konieczne jest spełnienie warunków nałożonych przez ustawodawcę. W tym zakresie przede wszystkim należy wskazać, że zgodnie z art. 14c ust. 1 ustawy o PIT podatnik, w tym podatnik rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej, osiągający przychody z działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie, stosuje metodę kasową rozliczania przychodów, jeżeli łącznie są spełnione następujące warunki:

1. przychody z prowadzonej samodzielnie działalności gospodarczej w roku bezpośrednio poprzedzającym rok podatkowy nie przekroczyły kwoty 1 000 000 zł, przy czym w przypadku przedsiębiorstwa w spadku w przychodach uwzględnia się również przychody z działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie przez zmarłego przedsiębiorcę;
2. w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą nie prowadzi ksiąg rachunkowych;
3. złoży właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego sporządzone na piśmie oświadczenie o wyborze metody kasowej rozliczania przychodów w terminie do 20 lutego roku podatkowego, a w przypadku podatnika rozpoczynającego prowadzenie działalności gospodarczej w trakcie roku podatkowego – w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu rozpoczęcia działalności gospodarczej, a jeżeli rozpoczęcie działalności gospodarczej nastąpiło w grudniu roku podatkowego – w terminie do końca roku podatkowego.

Metoda kasowa PIT a sprzedaż zagraniczna

Zakres stosowania metody kasowej został uregulowany w art. 14c ust. 4 ustawy o PIT. Z przepisu tego wynika, że metoda kasowa rozliczania przychodów ma zastosowanie wyłącznie do przychodów, które:

1. wynikają z transakcji między podatnikiem a przedsiębiorcą w rozumieniu Ustawy z dnia 6 marca 2018 roku – Prawo przedsiębiorców, oraz
2. są udokumentowane fakturami wystawionymi w terminach określonych zgodnie z odrębnymi przepisami, tj. zgodnie z ustawą o VAT.

W uzasadnieniu do ustawy wprowadzającej kasowy PIT wskazano, że kasowy PIT będzie miał zastosowanie wyłącznie do transakcji pomiędzy przedsiębiorcami i pozwala na zmniejszenie potencjalnego ryzyka uchylania się od opodatkowania poprzez nieujawnianie faktu otrzymania zapłaty od osoby niebędącej przedsiębiorcą. Nabywca towaru lub usługi będący przedsiębiorcą ujawni poniesiony wydatek, ponieważ rozlicza go w kosztach uzyskania przychodów i w ten sposób pomniejsza należny podatek dochodowy. Natomiast nabywca towaru lub usługi niebędący przedsiębiorcą (konsument) nie będzie zainteresowany ujawnieniem dokonania faktycznej zapłaty, gdyż w żaden sposób nie wpływa to na jego sytuację podatkową.

Ponadto w art. 14c ust. 5 ustawy o PIT przewidziano te przypadki, w których zastosowanie metody kasowej nie będzie możliwe. Zgodnie z brzmieniem tego przepisu metoda kasowa rozliczania przychodów nie ma zastosowania do przychodów wynikających z transakcji między podatnikiem a:

1. podmiotem powiązanym w rozumieniu art. 23m ust. 1 pkt 4 z podatnikiem, przy czym wielkość udziałów i praw, wynosi co najmniej 5%;
2. podmiotem mającym miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową.

Należy też dodać, że w świetle art. 3 ust. 1 ustawy o PIT rezydenci podlegający pod nieograniczony obowiązek podatkowy podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów. Typowe zapisy umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania wskazują również, że zyski przedsiębiorstwa Umawiającego się Państwa podlegają opodatkowaniu tylko w tym Państwie, chyba że przedsiębiorstwo prowadzi działalność gospodarczą w drugim Umawiającym się Państwie poprzez położony tam zakład. 

Przykład 1. 

Pan Bartosz prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą od 1 stycznia 2025 roku wybrał metodę kasową PIT. W ramach prowadzonej działalności osiąga on przychody z tytułu sprzedaży towarów na rzecz kontrahentów z Niemiec i Francji. Czy w odniesieniu do zagranicznej sprzedaży również można zastosować metodę kasową w PIT?

Jeżeli pan Bartosz nie posiada zagranicznego zakładu zlokalizowanego we Francji czy w Niemczech, to przychód ze sprzedaży będzie podlegał opodatkowaniu w Polsce. Dodatkowo jest to przychód uzyskany od innego przedsiębiorcy, a zatem możliwe jest zastosowanie w tym zakresie metody kasowej.

Metoda kasowa PIT a przychody w walucie obcej

Na początku wskazaliśmy, że warunkiem zastosowania metody kasowej jest m.in. to, aby przychody z prowadzonej samodzielnie działalności gospodarczej w roku bezpośrednio poprzedzającym rok podatkowy nie przekroczyły kwoty 1 000 000 zł.

Ustawa o PIT nie określa żadnej szczególnej metody przeliczania przychodów w walucie obcej na potrzeby ustalania limitu, dlatego też należy zastosować ogólną regułę określoną w art. 11a ust. 1 ustawy o PIT. W świetle tego przepisu przychody w walutach obcych przelicza się na zł według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu.

W rezultacie w przypadku metody kasowej za datę powstania przychodu uważa się dzień uregulowania należności. Do przeliczenia należy zastosować kurs NBP z dnia roboczego poprzedzającego dzień otrzymania zapłaty.

Jednocześnie trzeba podkreślić, że na potrzeby metody kasowej rozliczania przychodów przez uregulowanie należności rozumie się również:

1. częściowe uregulowanie należności;
2. wpłaty na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych.

Przykład 2.

Pan Bartosz prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą od 1 stycznia 2025 roku wybrał metodę kasową PIT. 14 lutego wystawił na rzecz zagranicznego kontrahenta fakturę dokumentującą sprzedaż towarów na kwotę 10 000 euro. Dodatkowo w tym samym dniu otrzymał zaliczkę w kwocie 2000 euro. Czy w opisanym przypadku powstaje przychód z działalności gospodarczej?

Pan Bartosz rozpoznaje przychód w kwocie otrzymanej zaliczki, czyli 2000 euro. Do przeliczenia na PLN powinien zastosować kurs NBP z 13 lutego 2025 roku.

Podsumowując powyższe, należy wskazać, że sprzedaż zagraniczna na rzecz innego przedsiębiorcy nie wyklucza możliwości zastosowania kasowego PIT. Wyjątek dotyczy tylko tego przypadku, w którym zagraniczny kontrahent ma siedzibę lub miejsce zamieszkania w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową (tzw. raje podatkowe).